به یاد او که ماندگار شد
دوره 11، شماره 19 ، فروردین 1403

چکیده
  انتشار نوزدهمین شمارة علم زبان مقارن است با نخستین سالروز درگذشت دردناک و نابهنگام‌ دکتر کورش صفوی که افزون بر مقام استادی در گروه زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، در شمار بانیان و حامیان این مجله بود.«کورش صفوی» معنی را شناخت و تا زمانی‌که قلم می‌زد، کوشید که معنی را بشناساند. او معلمی را در ساده‌سخن‌گفتن و ساده‌نوشتن ...  بیشتر

همپایه‌سازها در زبان فارسی

الهام خزاما؛ مژگان همایون فر

دوره 11، شماره 19 ، فروردین 1403، صفحه 9-44

https://doi.org/10.22054/ls.2020.36067.1152

چکیده
  در پژوهش حاضر، همپایگی در زبان فارسی در دو گونۀ فارسی نوشتاری رسمی و فارسی محاوره­ای غیررسمی بررسی شده تا بسامد وقوع و توزیع هریک از انواع همپایه‌سازهای زبان فارسی در این دو گونة زبانی تعیین شود. با بررسی آمار به‌دست‌آمده و تفاوت کاربرد همپایه‌ساز در زبان فارسی گفتاری/ محاوره­ای و نوشتاری/ رسمی می‌توان گفت که گونۀ محاوره‌ای، ...  بیشتر

ارزیابی کاربرد استعاری اسامی حیوانات در زبان ترکی

ایرج ظفری؛ بهزاد رهبر؛ محمدرضا اروجی

دوره 11، شماره 19 ، فروردین 1403، صفحه 45-76

https://doi.org/10.22054/ls.2021.63165.1480

چکیده
  بر اساس دیدگاه شناختی لیکاف و جانسون، استعارۀ مفهومی یکی از مجاری اصلی درک انسان از مفاهیم عالم هستی است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر اسامی حیوانات بر گفتار گویشوران زبان ترکی و ارزیابی معانی ضمنی این واژه‌ها بوده است. گویشوران زبان ترکی با تشبیه انسان و رفتارهای او، نیز رویدادهای پیرامونی به حیوانات، آنها را در معانی استعاری ...  بیشتر

درک تضمنِ مدرج در کودکان 3 تا 7 سالۀ تک‌زبانۀ فارسی‌زبان

آرزو خانی؛ علی جمالی؛ طیبه خوشبخت

دوره 11، شماره 19 ، فروردین 1403، صفحه 77-106

https://doi.org/10.22054/ls.2023.74393.1587

چکیده
  درک تشبیه نیازمند دو مهارت کاربردشناختی مجزا است: درک شباهت موردنظر و استخراج تضمنِ مدرج (مانند «نینا مانند یه خرگوشه» که به‌طور معمول متضمن «نینا یه خرگوش نیست» است). باوجوداین، مهارت دوم در پژوهش‌های داخلی تاکنون مطالعه نشده‌ است. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی توانایی کودکان 3 الی 7 ساله و بزرگسالان تک‌زبانۀ فارسی‌زبان ...  بیشتر

بررسی چندمعنایی فعل «بستن» بر اساس طرحواره های تصویری

سپیده عبدالکریمی

دوره 11، شماره 19 ، فروردین 1403، صفحه 107-140

https://doi.org/10.22054/ls.2023.75659.1598

چکیده
  پژوهش حاضر کوششی است برای تحلیل چندمعنایی فعل «بستن» با بهره‌‏گیری از ابزار نظری مطرح در معنی‏‌شناسی شناختی. معانی فعل «بستن» به روش کتابخانه‏‌ای از فرهنگ‏‌های سخن، دهخدا، فرهنگ فارسی صدری افشار، فرهنگ فارسی گفتاری و البته، فرهنگ ریشه‌‏شناختی زبان فارسی گردآوری و با هم مقایسه شد. در پژوهش حاضر، از روش تحلیل ...  بیشتر

از خطاها تا چیرگی: بررسی تأثیرات همدرس‌تصحیحی بر مهارت‌های نوشتاری زبان دوم

امیررضا وکیلی‌فرد؛ شیرین دهقانی

دوره 11، شماره 19 ، فروردین 1403، صفحه 141-176

https://doi.org/10.22054/ls.2024.74994.1593

چکیده
  برقراری ارتباط مؤثر در دنیای امروز، چه مجازی و چه غیرمجازی، مستلزم داشتن چیرگی بر مهارت‌های نوشتاری است. گسترش چنین مهارت‌هایی نیازمند آموزش مداوم و بازخورد سازنده است. پژوهش‌های بسیاری تأثیر بازخورد مدرس بر زبان‌آموزان را بررسی کرده است. تاکنون، اثربخشی تکنیک همدرس‌تصحیحی، به‌عنوان شکلی از بازخورد اصلاحی، بر کاهش خطاهای نوشتاری ...  بیشتر

تحلیل زبان‌شناختی سوره مزّمّل؛ نگاهی نقش‌گرایانه

فائزه ایرانپور؛ رضا محمدی؛ حسین بازوبندی

دوره 11، شماره 19 ، فروردین 1403، صفحه 177-210

https://doi.org/10.22054/ls.2024.65121.1510

چکیده
  مقالۀ پیش­رو تلاشی است در راستای تحلیل آیات سورۀ مزّمّل بر اساس نظریۀ نقشگرای نظام­مند هلیدی. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی ساز­و­کار­های مربوط به بازنمایی مقولات وجه­نمایی، یافتن انواع نقش‌های گفتاری به کار­رفته در متن این سوره، مشخص­ساختن انواع فرایند­های به‌کاررفته و در پایان، یافتن انواع ساخت­های آغازگری است. ...  بیشتر

مصدر فارسی چه ماهیتی دارد و چگونه فرافکن می‏ شود؟ تبیینی در چارچوب صرف توزیعی

کلاریس سرکیسیان؛ فاطمه بهرامی؛ مزدک انوشه

دوره 11، شماره 19 ، فروردین 1403، صفحه 211-254

https://doi.org/10.22054/ls.2024.77210.1611

چکیده
  پیرامون مصدر و ساخت نحوی‏اش اتفاق‌نظر وجود ندارد؛ برخی آن را اسم و دیگران فعل می‏دانند. دستۀ سومی نیز بنابه رفتار اسم‏ ـ ‏فعل‏گونۀ آن، مصدر را ذیل مقولات مشکّک یا مقوله‏پذیر در بافت، تلقی می‏کنند. در پژوهش حاضر برآن بودیم تا بدون نیاز به نگرش سوم، پیشنهادی برای سلسله‏مراتب فرافکنی مصدر در چارچوب صرف توزیعی ارائه کنیم؛ ...  بیشتر

تعامل میان ساخت‌واژه و نحو در زبان علم: مطالعۀ موردی فرایند انضمام اسم و ساخت گروه‌های نحوی

محمدرضا رضوی؛ مرضیه الهیاری

دوره 11، شماره 19 ، فروردین 1403، صفحه 255-298

https://doi.org/10.22054/ls.2024.77576.1614

چکیده
  ارتباط بین دو حوزۀ زبانی ساخت‌واژه و نحو یکی از موضوعات مناقشه‌برانگیز میان زبان‌شناسان بوده است. هدف از پژوهش حاضر نیز، واکاوی ارتباط و بازنمایی تعامل میان این دو حوزۀ ساختاری زبان است. به‌همین‌منظور، به بررسی دو فرایند زایا در واژه‌سازی زبان علم پرداخته‌ایم که یکی از آنها محصول حوزۀ ساخت‌واژه است، اما می‌توان زیرساختی نحوی ...  بیشتر

مهارت درخواست شفاف‌سازی و پاسخ به آن در کودکان کم‌شنوای دارای کاشت حلزون

الناز راشد چیتگر؛ ریحانه محمدی؛ سکینه محمدزمانی؛ محمدحسن ترابی

دوره 11، شماره 19 ، فروردین 1403، صفحه 299-333

https://doi.org/10.22054/ls.2024.78907.1631

چکیده
  راهبرد اصلاح مکالمه یکی از مهم‌ترین مهارت‌های کاربردشناختی است که درخواست برای شفاف‌سازی و پاسخ به درخواست شفاف‌سازی را شامل می‌شود. در این مطالعۀ توصیفی ـ تحلیلی از نوع مقطعی، مهارت اصلاح مکالمه در 15 کودک دارای کاشت حلزون با 15 کودک شنوای همتا‌شده ازنظر سن زبانی (با استفاده از آزمون رشد زبان) مقایسه شد. مهارت‌های درخواست شفاف‌سازی ...  بیشتر