معصومه زارعی؛ شهلا رقیب دوست
چکیده
رنگ‌واژه‌ها پرتویی از نظام مفهومی انسان‌اند که بازتابی از ویژگی‌های شناختی و زبانی او را بازنمایی می‌کنند. نظام مفهومی انسان اساساً ماهیتی استعاری دارد. استعاره سازوکاری شناختی و از جمله شگردهای زبانی است که می‌تواند در رنگ‌واژه‌سازی و گسترش مقوله‌ای رنگ‌ها نقش‌آفرینی کند. این پژوهش به بررسی استعاره در رنگواژههای فارسی ...
بیشتر
رنگ‌واژه‌ها پرتویی از نظام مفهومی انسان‌اند که بازتابی از ویژگی‌های شناختی و زبانی او را بازنمایی می‌کنند. نظام مفهومی انسان اساساً ماهیتی استعاری دارد. استعاره سازوکاری شناختی و از جمله شگردهای زبانی است که می‌تواند در رنگ‌واژه‌سازی و گسترش مقوله‌ای رنگ‌ها نقش‌آفرینی کند. این پژوهش به بررسی استعاره در رنگواژههای فارسی و ساخت استعاری مقوله‌های رنگ در زبان فارسی پرداخته است. در این پژوهش، بر پایۀ رویکرد معنی‌شناسی واژگانیِ شناختی و باورهای نظری لیکاف و جانسون (1980)، 910 رنگ‌واژه در زبان فارسی مورد تحلیل قرار گرفته است. پس از توصیف حوزه‌های معنایی در شکل‌گیری استعاری رنگواژههای فارسی و تحلیل ساخت استعاری مقوله‌های رنگ در زبان فارسی، به توصیف بسامد کاربرد حوزه‌های معنایی در رنگواژههای فارسی و گرایش مقوله‌های رنگ برای مشارکت در ساخت استعاری رنگواژههای فارسی پرداخته شده است. استعاره از جمله سازوکارهای شناختی است که در شکل‌گیری مقوله‌های رنگ در زبان فارسی و گسترش مفهومی آنها نقشی اساسی دارد. حوزه‌هایی که پدیده‌های آنها در ساخت استعاری رنگ‌واژ‌های زبان فارسی مشاهده شده‌اند عبارتند از: حوزۀ گیاه، حوزۀ جانور، حوزۀ خوراک، حوزۀ بدن، حوزۀ کانی، حوزۀ هستار طبیعت، حوزۀ اشیاء. بسامد کاربرد و توزیع این حوزه‌های معنایی در مقوله‌های رنگ فارسی یکسان نیست. علاوه‌بر این، میزان مشارکت مقوله‌های رنگ در ساخت استعاری رنگواژههای فارسی و گرایش هر کدام از آنها به حوزه‌های معنایی مبدأ در نگاشت استعاری نیز متفاوت می‌باشد.
منصوره دلارامی فر؛ سید فرید خلیفه لو
چکیده
پژوهش حاضر سعی دارد به بررسی استعاره‌های موجود در متون خبری زبان فارسی مرتبط با بیماری کووید-19 براساس دیدگاه معنی‌شناسی قالبی بپردازد. روش مورد استفاده در این پژوهش به‌صورت توصیفی-تحلیلی است. به این منظور، با بهره‌گیری از متون خبری روزنامه‌های کیهان و شرق، اخبار 20:30 و خبرگزاری‌های برخط ایسنا و ایرنا، استعاره‌های مربوط به بیماری ...
بیشتر
پژوهش حاضر سعی دارد به بررسی استعاره‌های موجود در متون خبری زبان فارسی مرتبط با بیماری کووید-19 براساس دیدگاه معنی‌شناسی قالبی بپردازد. روش مورد استفاده در این پژوهش به‌صورت توصیفی-تحلیلی است. به این منظور، با بهره‌گیری از متون خبری روزنامه‌های کیهان و شرق، اخبار 20:30 و خبرگزاری‌های برخط ایسنا و ایرنا، استعاره‌های مربوط به بیماری کووید-19 گردآوری گردیدند. تعداد 500 استعاره در این متون از طریق الگوی پیشنهادی پراگلجاز به نام "روال تشخیص استعاره" استخراج شدند. سپس، استعاره‌ها در قالب معنایی «بیماری» قرار گرفتند و اجزاء قالب آنها مشخص شد. یافته‌های پژوهش نشان دادند که در استعاره‌های مطرح شده در متون خبری، قالب‌های معنایی مختلف از قبیل «جنگ»، «پدیده طبیعی»، «موجود زنده دیگر»، «شیء فیزیکی»، «چیزی پنهان» و «خدمتگزار» برای اشاره به قالب معنایی «بیماری» به‌کار می‌روند. از سوی دیگر، برای ساخت استعاره اجزاء هسته‌ای و غیرهسته‌ای قالب نیز فعال می‌شوند و نقش معنایی ملموس‌تری به خود می‌گیرند. برای مثال، جزء غیرهسته‌ای درمان در قالب معنایی «بیماری» وارد قالب «مسیر» می‌شود و نقش معنایی جاده را به عنوان جزء هسته‌ای این قالب ایفا می‌کند. نتایج حاکی از این است که برای ساخت استعاره از همه بخش‌های یک قالب معنایی از قبیل قالب، اجزا هسته‌ای و اجزاء غیرهسته‌ای می‌توان بهره جست و هریک از این بخش‌ها را با استفاده از قالبی دیگر در ذهن بشر برجسته‌سازی کرد.
سیده سحر جاوید؛ جلال رحیمیان؛ امیرسعید مولودی؛ علیرضا خرمایی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط احتمالی میان استعاره و بی‌ادبی در بافت غیبت رسانه‌ای بینافردی انجام گرفته است. بدین‌منظور، داده‌های مربوط به ده بازیگر زن و ده بازیگر مرد برگرفته از 60 موقعیت زبانی در بازۀ زبانی مرداد 97 تا اردیبهشت 99 از نرم‌افزار اینستاگرام جمع‌آوری شده است. مجموع واژه‌های مورد بررسی، 51449 واژه می-باشد. نتایج پژوهش ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط احتمالی میان استعاره و بی‌ادبی در بافت غیبت رسانه‌ای بینافردی انجام گرفته است. بدین‌منظور، داده‌های مربوط به ده بازیگر زن و ده بازیگر مرد برگرفته از 60 موقعیت زبانی در بازۀ زبانی مرداد 97 تا اردیبهشت 99 از نرم‌افزار اینستاگرام جمع‌آوری شده است. مجموع واژه‌های مورد بررسی، 51449 واژه می-باشد. نتایج پژوهش نشان داد که مفهوم‌سازی انسان براساس یکی از حوزه‌های مبدأ مدفوع/ فضولات حیوانی، شیء دورریختنی، شخصیت کارتونی/ داستانی، پول بی‌ارزش، مادۀ کثیف، موجودخیالی/ فراطبیعی، قارچ، نان، ایام هفته، چربی و بیماری/ بلا با بی‌ادبی همراه بود. این یافته رابطۀ میان استعاره و بی‌ادبی را این‌گونه توجیه می‌کند که هرگاه انسان به عنوان یکی از حوزه‌های فوق فرض شود، بی‌ادبی صورت می‌گیرد. غیبت رسانه‌ای بینافردی زمینه را برای استفاده از 345 مورد استعاره همراه با بی‌ادبی فراهم آورده است که به نظر می‌رسد بدلیل ویژگی‌های منحصر به فرد این نوع غیبت بوده است. بالاترین بسامد از میان حوزه‌های مبدأ مربوط به حوزۀ مبدأ مدفوع/ فضولات حیوانی و از زیرراهبردهای بی‌ادبی مربوط به نام‌گذاری از زیرراهبردهای بی‌ادبی ایجابی بوده است. کاربران زبانی با به‌کارگیری بی‌ادبی ایجابی سعی در تخریب وجهۀ مثبت شخص از خود داشته‌اند.
گلناز غفوری صالح؛ فروغ کاظمی
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی کارکرد استعارۀ مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون (1980) در سخنرانی‌های سه تن از اعضای دولت تدبیر و امید آقایان روحانی،جهانگیری و ظریف است. مسئلۀ اصلی پژوهش آن است که نشان دهد استعاره‌های مفهومی چگونه در کلام این مقامات سیاسی نمود یافته و کارکرد آنها در جهت سازمان‌دهی واقعیت‌های سیاسی چگونه قابل تبیین است.داده‌ها ...
بیشتر
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی کارکرد استعارۀ مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون (1980) در سخنرانی‌های سه تن از اعضای دولت تدبیر و امید آقایان روحانی،جهانگیری و ظریف است. مسئلۀ اصلی پژوهش آن است که نشان دهد استعاره‌های مفهومی چگونه در کلام این مقامات سیاسی نمود یافته و کارکرد آنها در جهت سازمان‌دهی واقعیت‌های سیاسی چگونه قابل تبیین است.داده‌ها را به شیوۀ کتابخانه‌ای گردآوری و به روش تحلیلی مورد بررسی قرار داده‌ایم.نتایج پژوهش حاکی ازآن است که استعاره‌های سیاسی در حوزه‌های مبدأ متفاوت به‌کاررفته‌اند: سفر،جان‌بخشی ،جنگ، ورزش،ساختمان و پدیده‌های طبیعی که سفر بیشترین و پدیده‌های طبیعی کمترین میزان استفاده را داشته‌اند.نتایج مبین این واقعیت هستند که استعاره دارای کاربرد مهم فن‌ّبیانی و متقاعدکنندگی در گفتمان سیاسی است و نقش بسزایی در انتقال پیام‌های سیاسی اعضای دولت تدبیر و امید دارد. استعاره علاوه بر تسهیل تجزیه‌و‌تحلیل مسائل سیاسی برای مخاطبان،به این سیاستمداران فرصت داده که به شیوه‌ای راحت‌تر مباحث مدنظر خود را تبیین کنند،تا احساسات مخاطب را برانگیزند.آنها می‌کوشند به کمک استعاره،برخی از جنبه‌های گفتمان سیاسی را پررنگ و یا پنهان کرده تا بتوانند در جهت اعمال باورهای خود،به اقناع مخاطبان بپردازند.باید گفت استعاره‌های مفهومی با جلوه‌های گوناگون در راستای مقاصد گفتمان دولت،موسوم به گفتمان اعتدال نمود یافته‌اند.بنابراین استعاره‌ها می‌توانند به عنوان ابزاری کارآمد و قدرتمند در اختیار خبرنگاران،تحلیل‌گران سیاسی و محققان حوزۀ گفتمان سیاسی قرار گیرند تا از این رهگذر آنان به تحلیل پیام‌های مقامات سیاسی و تسهیل رمزگشایی آن بپردازند.لذا نتایج این پژوهش می‌تواند برای این دسته از متخصصان و در نهایت برای سنجش نبض سیاسی کشور سودمند باشد.
ایرج ظفری؛ بهزاد رهبر
چکیده
بر اساس دیدگاه شناختی لیکاف و جانسون، استعارۀ مفهومی یکی از مجاری اصلی درک انسان از مفاهیم عالم هستی می‌باشد. هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر اسامی حیوانات بر گفتار گویشوران زبان ترکی و ارزیابی معانی ضمنی این واژگان می‌باشد. گویشوران زبان ترکی با تشبیه انسان و رفتارهای او و نیز رویدادهای پیرامونی به حیوانات، معانی استعاری از آنها ...
بیشتر
بر اساس دیدگاه شناختی لیکاف و جانسون، استعارۀ مفهومی یکی از مجاری اصلی درک انسان از مفاهیم عالم هستی می‌باشد. هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر اسامی حیوانات بر گفتار گویشوران زبان ترکی و ارزیابی معانی ضمنی این واژگان می‌باشد. گویشوران زبان ترکی با تشبیه انسان و رفتارهای او و نیز رویدادهای پیرامونی به حیوانات، معانی استعاری از آنها را ارائه می‌کنند. در این پژوهش که به صورت میدانی و انجام مصاحبه با 30 گویشور زبان ترکی گویش شهر زنجان انجام گرفت، تعداد 33 واژه گردآوری شد که 22 واژه و معانی استعاری آن بین کاربران زبان ترکی مشترک بود. ابتدا معانی ضمنی هر کدام از این 22 واژه را که دیدگاه فرهنگی گویشوران زبان ترکی را نشان میدهند، استخراج و در جدولی مقابل هر کدام از اسامی حیوانات نوشته شدند؛ سپس برای هر لغت با ذکر اشعار یا امثال و حکم از کتابها و منابع معتبر زبان ترکی توضیحاتی ارائه گردید. همچنین موضوع جنسیت، فراوانی و درصد آن در این واژهها بررسی شد. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که نامهای این حیوانات بر گفتار گویشوران زبان ترکی تأثیر میگذارد و آنان متناسب با موقعیتهای مختلف بافتی، از این نامها به صورت استعاری بهره می‌گیرند.
آمنه کریمی؛ غلامحسین کریمی دوستان
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی اصطلاح‌های استعاری کردی ملکشاهی است که در آنها از اندامواژهی "dam" بهره گرفته شده است. کردی ملکشاهی، یکی از گونه‌های کردی جنوبی واقع در استان ایلام است. داده‌های پژوهش از گفتار سخنگویان گونه‌ی مذکور گردآوری شده است. در این پژوهش بخشی از استعاره‌های رایج کردی ملکشاهی با تکیه بر مفهوم‌پردازی دو اندامواژهی ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر بررسی اصطلاح‌های استعاری کردی ملکشاهی است که در آنها از اندامواژهی "dam" بهره گرفته شده است. کردی ملکشاهی، یکی از گونه‌های کردی جنوبی واقع در استان ایلام است. داده‌های پژوهش از گفتار سخنگویان گونه‌ی مذکور گردآوری شده است. در این پژوهش بخشی از استعاره‌های رایج کردی ملکشاهی با تکیه بر مفهوم‌پردازی دو اندامواژهی "دهان" و "صورت" در پرتو رویکرد شناختی، مورد بررسی قرار می‌گیرند. بر اساس یافته‌های پژوهش بخش قابل ملاحظهای از استعاره‌های مورد بررسی، ماهیتی ساختاری دارند. "جویدن"، "جنگ"، "فوران آتش" و "اسارت" از حوزه‌های مبدأ و "مباحثه"، "آزادی"، "بیاعتنایی"، "کتمان" و "غم" از حوزه-های مقصد چنین استعارههایی در نظر گرفته می‌شوند. از نگاشتهای صورت گرفته برای واژهی "dam" در ساختهای استعاری مورد بررسی، می‌توان به "ظرف"، "آتشفشان"، "جاندار"، "قفس"، "احترام" و "ادعا" اشاره کرد. یافتهها همچنین نشان داد که "جنگ"، پربسامدترین حوزه مبدأ و "اعتنا" پربسامدترین حوزهی مقصد این استعاره‌ها هستند. علت تفاوت در فراوانی وقوع حوزه‌های مبدأ و مقصد، برخاسته از نگاشتهای متفاوت و نو در حوزه‌های پربسامد است.
عباسعلی آهنگر؛ محمد امیر مشهدی؛ سمیه دهمرده بهروز
چکیده
هدف این پژوهش، توصیف و تحلیل حوزه‌های مفهومی به کار رفته در استعاره‌های بوستان سعدی بر اساس نظریه آمیزه مفهومی مطرح شده توسط فوکونیه و ترنر (1998، 2002) می‌باشد. در این نظریه، برای توصیف و تحلیل استعاره‌ها از فضاهای ذهنی استفاده می‌شود که عبارتند از: دو فضای دروندادی، یک فضای عام و یک فضای آمیخته. در این پژوهش، فضاهای ذهنی هر استعاره ...
بیشتر
هدف این پژوهش، توصیف و تحلیل حوزه‌های مفهومی به کار رفته در استعاره‌های بوستان سعدی بر اساس نظریه آمیزه مفهومی مطرح شده توسط فوکونیه و ترنر (1998، 2002) می‌باشد. در این نظریه، برای توصیف و تحلیل استعاره‌ها از فضاهای ذهنی استفاده می‌شود که عبارتند از: دو فضای دروندادی، یک فضای عام و یک فضای آمیخته. در این پژوهش، فضاهای ذهنی هر استعاره در بوستان سعدی توصیف شده است تا مشخص شود در هر استعاره از چه حوزه‌های مفهومی در ساخت فضاهای ذهنی استفاده گردیده است. سپس، معنادار بودن و یا معنادار نبودن استفاده از این حوزه‌های مفهومی با استفاده از آزمون خی دو در نرم‌افزار اس. پی. اس. اس. اندازه‌گیری شده است. نتایج نشان می‌دهد حوزه‌های مفهومی به‌کار رفته در استعاره‌های بوستان سعدی را می توان در 13 گروه دسته‌بندی نمود که عبارتند از: (1) جاندار‌پنداری، (2) سفر برای مفهوم زندگی، (3) استفاده از جهت‌ها برای هستارهای مثبت و منفی، (4) پدیده‌های طبیعی، (5) حیوانات، (6-) مزه‌ها، (7) کشاورزی، (8) اعضای بدن، (9) مظروف بودن هستارهایی که ظرف نیستند، (10) اشیا، (11) افعال، (12) شخصیت‌های انسانی و (13) محل. هنگام ساخت استعاره‌ها، این حوزه‌های مفهومی در یک فضای دروندادی قرار گرفته و همراه با فضای دروندادی دیگری که هدف شاعر محسوب می‌شود، به فضای آمیخته فرافکنی شده و استعاره را می‌سازند. آنگونه که نتایج این پژوهش نشان می‌دهد؛ تمام استعاره‌های بوستان سعدی را می‌توان براساس حوزه‌های مفهومی که در ساخت فضاهای ذهنی مطرح شده در نظریه آمیزه مفهومی نقش دارند، مورد توصیف و تحلیل قرار داد.
راحله گندمکار
چکیده
نظریة استعارة مفهومی که نخستین بار در سال 1980 میلادی از سوی لیکاف و جانسون مطرح شد، یکی از مبانی نظری اولیه در معنی‌شناسی شناختی به حساب میآید. بر اساس این نظریه، استعاره صرفاً ابزاری بلاغی محسوب نمیشود، بلکه اندیشیدن انسان ماهیتاً استعاری است. در چنین نگرشی، ساخت مفهومی از طریق نگاشتهای میان حوزه‌های مبدأ و مقصد، و انطباق ...
بیشتر
نظریة استعارة مفهومی که نخستین بار در سال 1980 میلادی از سوی لیکاف و جانسون مطرح شد، یکی از مبانی نظری اولیه در معنی‌شناسی شناختی به حساب میآید. بر اساس این نظریه، استعاره صرفاً ابزاری بلاغی محسوب نمیشود، بلکه اندیشیدن انسان ماهیتاً استعاری است. در چنین نگرشی، ساخت مفهومی از طریق نگاشتهای میان حوزه‌های مبدأ و مقصد، و انطباق میان این حوزهها شکل می‌گیرد. تجربة انسان و تعامل با جهان پیراموناش مبنای اصلی شکل‌گیری استعاره‌های مفهومی است. در این نظریه، یکی از مهمترین ویژگی‌های استعاره‌های مفهومی یکسویگی آنهاست و این رابطه نمیتواند شکل معکوس و دوسویه داشته باشد. نویسندة مقالة حاضر به کمک نمونههای متعددی از فارسی گفتاری میکوشد تا این ویژگی را ارزیابی کند. چنین به نظر می‌رسد که اولاً معیار و محدودیت خاصی برای شکل‌گیری و تعداد استعاره‌های مفهومی وجود ندارد و ثانیاً برخلاف اصول نظریة موردنظر، در زبان فارسی این استعاره‌ها دوسویهاند.
سعیده شجاع رضوی
چکیده
در مواجهة پژوهشگر با کودکان دوزبانة مهدکودکها مشاهده شد که این کودکان اگرچه تلاش بسیاری در کاربرد درست قواعد زبانی دارند، اما نمی‌توانند مانند کودکان تکزبانة فارسی‌زبان در درک و کاربرد عبارات استعاری زبان فارسی موفق باشند. به همین سبب پژوهش حاضر سعی دارد در چارچوب زبانشناسی اجتماعی ـ شناختی، به بررسی عامل دوزبانگی ...
بیشتر
در مواجهة پژوهشگر با کودکان دوزبانة مهدکودکها مشاهده شد که این کودکان اگرچه تلاش بسیاری در کاربرد درست قواعد زبانی دارند، اما نمی‌توانند مانند کودکان تکزبانة فارسی‌زبان در درک و کاربرد عبارات استعاری زبان فارسی موفق باشند. به همین سبب پژوهش حاضر سعی دارد در چارچوب زبانشناسی اجتماعی ـ شناختی، به بررسی عامل دوزبانگی در میزان درک و کاربرد عبارات استعاری این کودکان بپردازد. روش پژوهش حاضر توصیفی ـ آزمایشی است. شیوة پژوهش حاضر برگرفته ازشیوة بیالکاـپیکال (2003) می‌باشد. بنابر یافتهها، کودکان دوزبانه در پرسشنامة عبارات استعاریِ جاخالی معادلهای بیشتری نسبت به کودکان تکزبانه بیان کردند. در آزمون کارت‌های دوتایی، کودکان دوزبانه در استعارة مزه با 50/3 بیشترین امتیاز و استعارة صدا با 10/1 کمترین امتیاز را داشته‌اند، اما کودکان تکزبانه در استعارة لامسه با 16/2 کمترین امتیاز و استعارة مزه با 4 بیشترین امتیاز را کسب کرده‌اند. نتیجه این که کودکان دوزبانه درکاربرد عبارات استعاری ضعیف‌تر از کودکان تکزبانه عمل‌کردند. کودکان دوزبانه در آزمون کارت‌های دوتایی، امتیازاتِ سطح سوم کاربرد نسبی را کسب کردند و کودکان تکزبانه امتیازات سطح چهارم یا کاربرد کامل را به دست آوردند.
