زهره دانشمند؛ محمدامین ناصح
چکیده
در این مقاله آرایش واژهها در گونۀ عربی عربخانه در 90 کیلومتری جنوب بیرجند (خراسان جنوبی) از منظر ردهشناسی آرایش واژه درایر (1992) مطالعه شده است. این گونۀ زبانی، گویشی است آمیخته از عربی و فارسی که در همة سطوح (آوایی، واژگانی و دستوری) تأثیر زیادی از فارسیِ پیرامون پذیرفته است. در مورد مدت تعامل این زبان‌ها در منطقه مزبور اختلاف ...
بیشتر
در این مقاله آرایش واژهها در گونۀ عربی عربخانه در 90 کیلومتری جنوب بیرجند (خراسان جنوبی) از منظر ردهشناسی آرایش واژه درایر (1992) مطالعه شده است. این گونۀ زبانی، گویشی است آمیخته از عربی و فارسی که در همة سطوح (آوایی، واژگانی و دستوری) تأثیر زیادی از فارسیِ پیرامون پذیرفته است. در مورد مدت تعامل این زبان‌ها در منطقه مزبور اختلاف نظر وجود دارد. چارچوب اصلی این پژوهش، است. در این راستا، ویراست جدید کتاب ردهشناسی زبانهای ایرانی (دبیرمقدم، 1402) جهت بررسی ردهشناختی الگو قرار گرفت. در پژوهش حاضر سؤالی که ذهن پژوهشگران را به خود معطوف داشت این بود که گویش عربخانه در چه مؤلفه‌هایی از الگوهای ردهشناختی عربی معیار دور شده و در کدام مؤلفه‌ها به الگوهای ردهشناختی فارسی نزدیک شده است. در این پژوهش با تعداد 10 گویشور بومی کم‌سواد (5 مرد و 5 زن) بالای 60 سال مصاحبه شد و سپس دادهها بر مبنای الگوی IPA واج‌نویسی و نهایتاً بر اساس مؤلفه‌های مورد نظر تحلیل شدند. در بررسی دادهها، رفتار ردهشناختی گویش عربخانه نشان داد که در مؤلفه‌هایی از عربی معیار فاصله گرفته و در مؤلفه‌های دیگری به فارسی معیار نزدیک شده است. همچنین در مؤلفه‌هایی که عربی معیار دو نوع رفتار زبانی را پذیراست گویش عربی عربخانه گونۀ مشترک با فارسی معیار را پذیرفته و نسبت به کاربرد گونۀ دوم تمایلی نشان نداده است.
زبانشناسی
محسن حیدری‌زادی؛ محمد دبیرمقدم
چکیده
ردهشناسی زبان مطالعۀ نظاممند تنوعات زبانی است و ترتیب واژه یکی از مباحث اصلی مطرح در آن به شمار می‌آید. پرسش اساسی پژوهش حاضر این است که گونههای زبانی منطقۀ چرداول در استان ایلام به کدام ردۀ زبانی تعلق دارند و کدام ویژگیهای ردهشناختی بر ترتیب واژهها و سازههای نحوی این گونهها ناظر است. این پژوهش با مبنا قراردادن ...
بیشتر
ردهشناسی زبان مطالعۀ نظاممند تنوعات زبانی است و ترتیب واژه یکی از مباحث اصلی مطرح در آن به شمار می‌آید. پرسش اساسی پژوهش حاضر این است که گونههای زبانی منطقۀ چرداول در استان ایلام به کدام ردۀ زبانی تعلق دارند و کدام ویژگیهای ردهشناختی بر ترتیب واژهها و سازههای نحوی این گونهها ناظر است. این پژوهش با مبنا قراردادن چارچوب مطرح‌شده در پژوهش دبیرمقدم، به مطالعۀ مؤلفه‌های ترتیب واژه در زبانهای چرداول در شمال استان ایلام پرداخته است که چند گونه از زبانهای کردی، لکی و لری را شامل می‌شود. به‌این‌منظور، 24 مؤلفۀ ترتیب واژه در سه زبان مذکور بررسی شد و در هرمورد با ارائۀ مثال از گونههای زبانی، وضعیت هر مؤلفه مشخص شد. بررسی این 24 مؤلفه نشان داد که سه گونۀ زبانی بررسی‌شده در منطقۀ جغرافیایی چرداول از همگرایی بالایی برخوردارند که این مسئله خود جلوهای از ’ردهشناسی منطقه‌ای‘ محسوب می‌شود. مقایسۀ مؤلفه‌های ترتیب واژه در سه گونۀ زبانی بررسی‌شده با زبانهای اروپا ـ آسیا نشان داد که این سه گونه طبق 17 مؤلفه از 24 مؤلفه در رده زبانهای فعل‌میانی قوی قرار میگیرند. مقایسۀ این گونهها با زبانهای جهان نیز، زبانهای کردی، لری و لکی در منطقۀ چرداول را طبق 19 مؤلفه در رده فعل‌میانی قوی قرار میدهد.
اسماعیل صفائی اصل؛ رضامراد صحرایی
چکیده
دستور نقشگرای نظاممند نظریه‌ای است بسیار قوی و آنقدر انعطاف‌پذیر که به شاخه‌های مطالعاتی بسیار متنوعی، از جمله رشد زبان در کودک، زبانشناسی آموزشی، زبانشناسی رایانشی و زبانشناسی بالینی ورود می‌کند. یکی دیگر از کاربردهای پژوهشی نظریة یادشده «ردهشناسی زبان» است. شاخة مطالعاتی ردهشناسی ...
بیشتر
دستور نقشگرای نظاممند نظریه‌ای است بسیار قوی و آنقدر انعطاف‌پذیر که به شاخه‌های مطالعاتی بسیار متنوعی، از جمله رشد زبان در کودک، زبانشناسی آموزشی، زبانشناسی رایانشی و زبانشناسی بالینی ورود می‌کند. یکی دیگر از کاربردهای پژوهشی نظریة یادشده «ردهشناسی زبان» است. شاخة مطالعاتی ردهشناسی زبان در چارچوب دستور نقشگرای نظاممند را «ردهشناسی نقشگرای نظاممند» یا به‌اختصار «ردهشناسی نظاممند» می‌نامند. در این مقاله، تلاش کرده‌ایم ضمن معرفی اجمالی کتاب «ردهشناسی زبان: منظری نقشگرا»، تصویری از ردهشناسی نظاممند به دست دهیم. بدین‌منظور، ابتدا رویکردهای غالب در ردهشناسی زبان، یعنی ردهشناسی کل‌گرا و ردهشناسی جزءگرا، و نیز مطالعات انجام‌شده در چارچوب آن رویکردها را به‌اجمال مرور کرده‌ایم. در ادامه، موازی با فصل‌های کتاب «ردهشناسی زبان: منظری نقشگرا» به ذکر نکاتی کلیدی پیرامون ردهشناسی نظاممند پرداخته‌ایم. از آن جا که هدف اصلی ردهشناسی نظاممند «دستیابی به تعمیم‌هایی تجربی» است، بخش عمدة معرفی ردهشناسی نظاممند در این مقاله به تعمیم‌های ردهشناختی و «ردهشناسی ترتیب واژه» اختصاص یافته است.
طیبه قاسمی؛ آمنه زارع؛ محمدحسین شرف زاده
چکیده
ردهشناسی زبان شاخه‌ای از دانش زبانشناسی است که به مطالعة شباهت‌ها و تفاوت‌های نظاممند میان زبانهای نظاممند دنیا و مقایسة ساختارهای صرفی و نحوی آنها فارغ از پیشینه می‌پردازد. پژوهش حاضر در چارچوب مقالة درایر ترتیب واژهها را در زبان خُلُصی بررسی کرده است. شیوة گردآوری دادهها از طریق ضبط پاسخهای گویشوران به ...
بیشتر
ردهشناسی زبان شاخه‌ای از دانش زبانشناسی است که به مطالعة شباهت‌ها و تفاوت‌های نظاممند میان زبانهای نظاممند دنیا و مقایسة ساختارهای صرفی و نحوی آنها فارغ از پیشینه می‌پردازد. پژوهش حاضر در چارچوب مقالة درایر ترتیب واژهها را در زبان خُلُصی بررسی کرده است. شیوة گردآوری دادهها از طریق ضبط پاسخهای گویشوران به پرسشنامه و همچنین مصاحبه با آنها بوده است. یافتهها نشان دادند که خُلُصی در مقایسه با زبانهای اروپا ـ آسیا، با برخورداری از 14 مؤلفة فعل پایانی قوی و 14 مؤلفة فعل‌میانی قوی، میان مؤلفه‌ها توازن دارد. در مقایسه با زبانهای جهان، این زبان با داشتن 15 مؤلفة فعل‌پایانی قوی و 17 مؤلفة فعل‌میانی قوی، همانند زبان فارسی گرایش به سوی ردة فعل‌میانی نشان میدهد. با توجه به تعداد مؤلفه‌ها در هر دو گروه از زبان‌ها، درمییابیم که خُلُصی در مقایسه با زبان فارسی، به لحاظ ترتیب واژه دستخوش تحولات کمتری شده است.
سپهر صدیقی نژاد؛ عباسعلی آهنگر؛ بهروز برجسته دلفروز؛ شهلا شریفی
چکیده
با تحلیل شیوۀ بازنماییِ نظامهای حالتنمایی و مطابقه در بَشاگَردی (شمالی و جنوبی) براساس نظریۀ ردهشناسیِ کلاسیک کامری (1978) و سپس، ارزیابی دقیق یافتهها براساس نظریۀ ردهشناسیِ نوین زوارْت و لینْدِنبِرگ (2021)، جستار حاضر میکوشد به تبیینی نظاممند از عملکرد ردهشناختیِ آن نظامها، و نیز از الگوی کلی انطباق در این ...
بیشتر
با تحلیل شیوۀ بازنماییِ نظامهای حالتنمایی و مطابقه در بَشاگَردی (شمالی و جنوبی) براساس نظریۀ ردهشناسیِ کلاسیک کامری (1978) و سپس، ارزیابی دقیق یافتهها براساس نظریۀ ردهشناسیِ نوین زوارْت و لینْدِنبِرگ (2021)، جستار حاضر میکوشد به تبیینی نظاممند از عملکرد ردهشناختیِ آن نظامها، و نیز از الگوی کلی انطباق در این گونهها دست یابد. در این راستا، دادههای پژوهش با تکمیل پرسشنامه و گفتگو با ده گویشور بومی گردآوری و تحلیل گردیده است. براساس یافتههای پژوهش، حالتنمایی و مطابقۀ این گونهها در زمان غیرگذشته، بهطور یکسان پیرو الگوی غالب (کاملِ) مفعولی است و الگوی کلی انطباقِ «وارونۀ مستقیمـغیرمستقیم» را نشان میدهد. در برابر آن، حالتنمایی و مطابقۀ آنها در زمان گذشته، بهطور یکسان تابع الگوی غالب (کاملِ) کُنایی است و الگوی کلی انطباقِ «همسان» را نشان میدهد. همچنین، ناشی از خصوصیت گذرایی فعل، این دو گونۀ زبانی در زمان غیرگذشته، بهطور یکسان الگوی تناوبیِ (کاملِ) کُنایی را برای بازنمایی نظامهای حالتنمایی و مطابقه، و در زمان گذشته نیز بهطور یکسان الگوی تناوبیِ (کاملِ) سهبخشی را برای بازنمایی نظام حالتنمایی بهکار میگیرند. با وجود این، الگوی مطابقۀ بَشاگَردی در زمان گذشته، فاقد هرگونه الگوی تناوبی و الگویی یکدست است.
محمد دبیرمقدم؛ مهرو عبداللهی
چکیده
در ردهشناسی ترتیب واژهها، زبانهای گوناگون از لحاظ ترتیب و توالی سازه‌ها بررسی می‌شوند و سپس مقایسه و طبقه‌بندی زبان‌ها بر اساس ترتیب واژه‌های بهدستآمده صورت می‌گیرد. مقالۀ حاضر در چارچوب مقالۀ (1992) درایر، ترتیب واژهها در گویش بابلی را بررسی می‌نماید. روش گردآوری دادهها از طریق ضبط پاسخهای 10 گویشور بابلی، 5 گویشور ...
بیشتر
در ردهشناسی ترتیب واژهها، زبانهای گوناگون از لحاظ ترتیب و توالی سازه‌ها بررسی می‌شوند و سپس مقایسه و طبقه‌بندی زبان‌ها بر اساس ترتیب واژه‌های بهدستآمده صورت می‌گیرد. مقالۀ حاضر در چارچوب مقالۀ (1992) درایر، ترتیب واژهها در گویش بابلی را بررسی می‌نماید. روش گردآوری دادهها از طریق ضبط پاسخهای 10 گویشور بابلی، 5 گویشور شهرنشین و 5 گویشور روستانشین به پرسشنامه‌ای که جهت انجام این پژوهش تهیه گردیده بود و همچنین مصاحبه با گویشوران مذکور بوده است. نتایج بهدستآمده از این توصیف نشان میدهد که بابلی در مقایسه با زبانهای اروپا ـ آسیا با برخورداری از 17 مؤلفۀ فعل‌پایانی و 17 مؤلفۀ فعل‌میانی توازن میان مؤلفه‌ها و در مقایسه با زبانهای جهان با داشتن 16 مؤلفۀ فعل‌پایانی و 15 مؤلفۀ فعل‌میانی گرایش مختصری را به سوی ردۀ فعل‌پایانی نشان میدهد. این نتایج تفاوت ترتیب واژۀ گویش مذکور با زبان فارسی را نشان میدهد، چراکه گرایش غالب فارسی هم در مقایسه با زبانهای اروپا ـ آسیا و هم در مقایسه با زبانهای جهان به سوی ردۀ فعل‌میانی است. فارسی در مقایسه با زبانهای اروپا ـ آسیا دارای 12 مؤلفۀ فعل‌پایانی و 17 مؤلفۀ فعل‌میانی و در مقایسه با زبانهای جهان برخوردار از 15 مؤلفۀ فعل‌پایانی و 19 مؤلفۀ فعل‌میانی است.
