نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حامد مولایی کوهبنانی ¹
• علی علی زاده ²
• شهلا شریفی ²

¹ گروه آموزشی زبان شناسی و مطالعات ترجمه، دانشکده ایران شناسی دکتر تجدد، دانشگاه ولی عصر (عج)، رفسنجان

² گروه زبان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد.

چکیده

یکی از جدیدترین دستورها در رویکرد نقش‌گرایی که در بسیاری از فرضیات اساسی خود با دستور نقش‌گرای دایک (دهه 1970) مشترک است تحت عنوان «دستور گفتمانی‌نقشی» به طور رسمی در سال 2008 از جانب هنگولد و مکنزی معرفی شد. دستور نقش‌گرای دایک در دستیابی به کفایت رده‌شناختی موفق بود اما در رسیدن به کفایت کاربردشناختی و روان‌شناختی به توفیق درخوری دست پیدا نکرده است. دستور گفتمانی‌نقشی به منظور دستیابی به کفایت روان‌شناختی، فرایند تولید گفتار را به صورت بالا به پایین سازمان‌دهی می‌کند. به منظور دست‌یابی به کفایت کاربردشناختی، این دستور کنش‌گفتمان را واحد اصلی مطالعه معرفی می‌کند و ترتیب چهار سطح زبانی به گونه‌ایست که واحدهای کاربردی و معنایی (نقش) بر واحدهای صرفی‌نحوی و واجی (صورت) حاکمیت دارند. به منظور دستیابی به کفایت رده‌شناختی نیز، این دستور اقدام به معرفی 84 الگوی ترتیب سازه‌‌ای در مقابل 6 الگوی ترتیب سازه‌ای گرین‌برگ کرده است. در این نظریه، واحدهای زبانی براساس نقش ویژۀ خود در سطح بینافردی و براساس طبقۀ معنایی در سطح بازنمودی تولید شده و سپس وارد مرحلۀ رمزگذاری در دو سطح صرفی‌نحوی و واجی می‌شوند. در این پژوهش، ضمن معرفی اصول کلی این نظریۀ دستوری به دنبال آن خواهیم بود تا نحوۀ تولید کنش‌گفتمان، به عنوان واحد اصلی مطالعه زبان، در این دستور را با مثال‌های فارسی ارائه دهیم تا در خلال آن برخی رفتارهای زبان فارسی در قبال اصول رده‌شناختی دستور گفتمانی‌نقشی و کارایی‌های این دستور در جهت تبیین تعدادی از پدیده‌های گفتمانی و دستوری زبان فارسی نمایان شود.

کلیدواژه‌ها

• دستور گفتمانی‌نقشی
• کفایت رده‌شناختی
• کفایت روان‌شناختی
• کفایت کاربردشناختی
• کنش‌گفتمان

عنوان مقاله [English]

‘Introducing Some Aspects of Functional Discourse Grammar; Some Persian Typological Evidences’

نویسندگان [English]

• Hamed Mowlaei Kuhbanani ¹
• Ali Alizadeh ²
• Shahla Sharifi ²

¹ Linguistics and Translation Studies Department. Iranian Studies Faculty of Dr.Tajadod. Vali-e- Asr University of Rafsanjan.Iran.

² Linguistics Department, Dr. Ali Shariati Faculty of Letters and Humanities.

چکیده [English]

Functional Discourse Grammar presented by Hengveld and Mackenzei (2008) as one of the newest Functional Grammar. This theory is mainly based on Dick’s Functional Grammar (1970s). In fact, FDG is a formal-functional grammar which has Typological and form-oriented bases. According to Dick, every perfect Grammar should have Pragmatic, Psychological and Typological adequacy. Linguists believe that Dick’s Functional Grammar had good achievements in typological adequacy but not in Pragmatic and Psychological adequacy. FDG considers a top-down procedures for making speech for the sake of Psychological adequacy. For acquiring Pragmatic adequacy, Speech act is considered as the basic element of studying in this approach. Furthermore, In FDG, language is studied in four separated levels (interpersonal level (pragmatics), representational levels (semantic), morphosyntactic level (morphology and syntax) and phon FDG ological level (phonetics and phonology)) in a top-down manner. The order of levels reveals the governing notion of functional and pragmatic units on formal and syntactic ones. Furthermore, FDG introduces a new approach for constituent order which has 84 positons in contrast to Greenberg (1963) 6 positions theory. In this paper, the general principles of FDG and different steps for making speech act is presented by giving Persian examples. Alongside this presentation, some typological behavior of Persian based on FDG and analyzing some Persian grammatical and discoursal phenomenon are discussed.

کلیدواژه‌ها [English]

• Functional Discourse Grammar
• Pragmatic adequacy
• Psychological adequacy
• Typological adequacy
• Speech act