نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مطالعات زبان، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

چکیده

این مقاله ساختار «فعل تصریف ـ‏ ‏‏فعل‌تصریف» (VinflVinfl) را در زبان فارسی بر اساس رویکرد شناختی دستور ساختاری (Lakoff, 1987; Goldberg, 1995; 2003; 2006) بررسی می­کند و هدف اصلی آن بررسی قدرت رویکرد دستور ساختاری در تبیین ساختارهایی است که از دو فعل متوالی تشکیل شده­اند. این دستور به شناسایی ساختارهای متعدد از منظر شعاعی پرداخته و با استفاده از شواهد صوری و معنایی آن­ها را از یکدیگر تمایز می­دهد. در این مقاله، از شواهد صوری و معنایی برای تمایز ساختار «فعل­تصریف‏ ـ ‏فعل­تصریف» از دیگر ساختارهای مشابه استفاده می‏شود. داده‏های این پژوهش (در حدود 1300 جمله نمونه) از داستان­ها، فیلم­های سینمایی و صفحات اینترنتی استخراج شده­اند و رویکردی توصیفی‏ـ‏تحلیلی برای مقایسه‏ ساختارهای متعدد به­کار رفته است. نگاشت بین مشخصه­های معنایی و دستوری ساختار «فعل‏تصریف‏ ـ‏ فعل‏‏تصریف» ترسیم شده و محدودیت­های معنایی همچون نفی­ناپذیری و نوع افعال شرکت­کننده در ساختارها مشخص شده است. پژوهش حاضر به این نتیجه رسید که در ساختار «فعل­تصریف‏ـ‏فعل­تصریف» معمولاً فعل نخست توصیفی برای فعل دیگر به دست می­دهد و فعل دوم معمولاً فعلی حرکتی است. از خصوصیات خاص آن می­توان به نفی­ناپذیری و تمایز آن از «فعل­تصریف و فعل­تصریف» اشاره کرد. همچنین، ساختار «فعل­تصریفـ‏فعل­تصریف» را با ساختارهای مشابه همچون «داشتن­تصریف‏ـ‏
فعل­تصریف»، «دادن­تصریف1–فعل­تصریف2»، «فعل (امر)–فعل(امر)» و ساختارهای اصطلاحی همچون «فعل (امر)ببینم»، «زدن تصریف–فعل‏تصریف» و غیره مقایسه کردیم. در مورد ساختار «داشتن­تصریف-فعل­تصریف» مشخص شد که ساختاری چند­معنا است و براساس بافت ممکن است به معنای استمراری، آغازی و آینده به­کار رود. مزیت این رویکرد نسبت به دیگر رویکردهای دستوری در این است که هرگاه مشخصات نحوی-معنایی یافت شود، ساختار جدیدی تعریف می­شود و بنابراین، ساختارهایی را که نامنظم خوانده می­شوند، بر خلاف آن دستورها به­خوبی تبیین می­کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Investigation of Syntactic, Semantic and Pragmatic Aspects of ‘VinflVinfl’ on the Basis of Construction Grammar

نویسنده [English]

  • seyed hamzeh mousavi

Department of language studies, Shahrood University of Technology, Shahrood, Iran.

چکیده [English]

The current study attempted to investigate ‘VinflVinfl’ construction in Persian based on construction grammar (Lakoff, 1987; Goldberg, 1995; 2003; 2006) and distinguish it from similar constructions. Since construction grammar seeks to categorize various constructions prototypically, it uses numerous syntactic-semantic pieces of evidence to differentiate different constructions from each other. The data (around 1300 sentences) were collected from stories, movies and some websites. For each construction a Sem(antic)-Syn(tactic) table was put forward to connect their features together. Furthermore, semantic constraints on these constructions such as negation and kinds of participant verbs were shown clearly. It was found that, in ‘VinflVinfl’, the former verb modifies the latter, which is a verb of movement. Its idiosyncratic feature is that it is not negated and is different from ‘Vinfl & Vinfl’. Moreover, ‘VinflVinfl’ is differentiated from other constructions such as ‘dāštan.infVinf’, ‘dādan.inf1Vinf2’, ‘VimperativeVimperative’ and idiomatic constructions such as ‘Vimperativebebinam’ and ‘zadan.infVinf’. Finally, it was observed that ‘dāštan.inflVinfl’ is a polysemous construction meaning progression, inchoation, and futurity depending on the context.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Construction Grammar
  • Serial Verb Constructions
  • Cognitive Approach
  • Frame Semantics
  • Causative Constructions
ابوالحسنی چیمه، زهرا. (1390). «انواع نمود واژگانی در زبان فارسی».  ادب فارسی. 1/6.101 – 120.
تاج­الدینی، داریوش. (1382). «افعال سببی، جمله سببی». رشد آموزش زبان و ادب فارسی. 67. 9 – 17.
راسخ ­مهند، محمد. (1390). درآمدی بر زبان­شناسی شناختی: نظریه­ها و مفاهیم. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی و دانشگاه‏ها (سمت).
راسخ مهند، محمد. (1393). «پیدایش افعال دوگانه در زبان فارسی». پژوهش­های زبان‏شناسی تطبیقی. 4/7. 69 -95.
رضایی، والی. (1391). «نمود استمراری در فارسی معاصر». فنون ادبی. 4/1. 79 – 92.
رضایی، والی. (1394). «فعل­های متوالی یا دوگانه؟». مجموعه مقالات سومین همایش زبا‏‏ن‏شناسی و آموزش زبان فارسی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
رضایی، والی و موسوی، سید حمزه. (1390). «افعال قیدگون». زبانشناخت. 2/ 3. 45 – 59.
علوی­مقدم، سید بهنام. (1388). «جمله­های سببی و دو مفعولی از دیدگاه حاکمیت و مرجع­گزینی و کمینه­گرایی». ادب و زبان فارسی.  22. 141 – 158.
گلفام، ارسلان و بهرامی خورشید، سحر. (1386). «نگاهی شناختی به مفهوم سببیت در زبان فارسی». شناخت. 55. 37 – 62.
گلفام، ارسلان و بهرامی خورشید، سحر. (1388). «سببی‏سازی و تصویرگونگی: رویکرد شناختی». زبان­پژوهی. 1.143 – 166.
موسوی، سید حمزه. (1389). بررسی ساختار افعال متوالی در زبان فارسی (پایان­نامه کارشناسی ارشد). اصفهان: دانشگاه اصفهان.
Aikhenvald, A. Y., & Dixon M. W. (2006). Serial Verb Constructions, A Cross-linguistic Typology. Oxford: University Press.
Bendix, E. (1972). Serial Verbs in the Caribbean and West Africa: Their Semantic Analysis in Papiamento Mimeo (Unpublished Manuscript). New York: Hunter College of the City University of New York.
Christaller, J. C. (1875). A grammar of the Asante and Fante Language Called Tshi [Chwee, Twi] Based on the Akuapem Dialect, with Reference to other [Akan and Fante] Dialects. Basel: Basel Evangelical Missionary Society.
Chang, C. (1990). “On serial verbs in Mandarin Chinese: VV compounds and co-verbial phrases”. The Ohio State University Working Papers in Linguistics. 288-315.
Collins, C. (1997). “Argument sharing in serial verb constructions”. Linguistic Inquiry.28, 461-497.
Croft, W. (2001). Radical Construction Grammar: Syntactic Theory and in Typological Perspective. Oxford: Oxford University Press.
Crowly, T. (1987). “Serial verbs in Pamese”. Studies in Language.11 (1). 35-84.
Evans, V. & M. Green (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh: University Press.
Fillmore, C. J. (1977). “Topics in lexical semantics”. In R. W. Cole, Current Issues in Linguistic Theory.Bloomington: Indiana University Press.
Fillmore, C. J. (1982). “Frame semantics”. The Linguistic Society of Korea: Linguistics in the Morning Calm, 65-137.
Fillmore, C. J., P. Kay & M. K. O’connor. (1988). “Regularity and idiomaticity in grammatical constructions: The case of let alone”. Language.64. 501-538.   
Foley, W. A. (1991). The Yimas Language of New Guinea. Stanford: University Press.
Garcia, G. (2007). Serial Verb Constructions in Southeastern Tepehuan: A Uto-Aztecen Language. Austin: University of Texas.
Goldberg, A. E. (1995). Constructions: A Construction Grammar Approach to Argument Structure. Chicago: University of Chicago Press.
Goldberg, A. E. (2003). “Constructions: A new theoretical approach to language”. Trends in Cognitive Sciences. 7 (5). 219-224.
Goldberg, A. E. (2006). Constructions at Work: The Nature of Generalization in Language. Oxford: University Press.
Hojat Allah Taleghani, A. (2006). The Interaction of Modality, Aspects and Negation in Persian (Unpublished PhD Dissertation). Arizona: University of Arizona.
Hua, H. H. (2008). Serial Verb Constructions in Chinese. (Unpublished PhD Dissertation). Hawaii: University of Hawaii.
Kay, P., & Fillmore, C. J. (1999). “Grammatical constructions and linguistic generalizations: the what’s X doing Y? construction”. Language.75.
1-33.
Lakoff, G. (1987). Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind. Chicago: University of Chicago Press.
Langacker, R. W. (1987). Foundations of Cognitive Grammar. Vol 1(Theoretical Prerequisites). Stanford, Calif: Stanford University Press.
Langacker, R. W. (1991). Foundations of Cognitive Grammar. Vol 2 (Descriptive Applications). Stanford, Calif: Stanford University Press.
Lefebvre, C. (1991). Serial Verbs: Grammatical, Comparative, and Cognitive Approaches.Amsterdam: John Benjamins.
Li, C. N., & Thompson, S. A. (1973). “Serial verb constructions in Mandarin Chinese: Subordination or coordination”. You Take the High Node and I’ll Take the Low Node. 96-103.
Noonan, M. (1985). “Complementation”.In T. Shopen (ed.). Complex Constructions. Cambridge: University Press. 42-140
Trask, R. L. (1993). A Dictionary of Grammatical Terms in Linguistics. London: Routledge.
Westermann, D. (1907). Grammatic der Ewe Sprache. Berlin: Diedrich Rimer.