نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• گلناز مدرسی قوامی ¹
• سعید انواری ²

¹ گروه زبانشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی

² عضو هیئت علمی گروه فلسفه، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

با ورود آثار فلاسفۀ یونانی به جهان اسلام، اسامی و اصطلاحات ایشان در علوم مختلف تمدن اسلامی منعکس گردید. این فرایند با تغییراتی در تلفظ و ثبت اسامی خاص و اصطلاحات در زبان عربی همراه بود که در برخی موارد به تعدد و تنوع شکل‌های نگارشی این اسامی منجر شد. پژوهش حاضر با رویکردی زبان‌شناختی، به بررسی نحوۀ نویسه‌گردانی اسامی و اصطلاحات خاص یونانی در متون عربی دورۀ اسلامی می‌پردازد و نشان می‌دهد تغییرات تلفظی و نگارشی اسامی یونانی در زبان عربی ناشی از تفاوت مجموعۀ همخوان‌های انفجاری و سایشی بوده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که تغییرات در تلفظ و نگارش این اسامی عمدتاً ناشی از تفاوت‌های نظام آوایی زبان‌های یونانی و عربی، ویژگی‌های نظام نوشتاری عربی، ناآشنایی کاتبان با تلفظ اسامی یونانی و اشتباهات آنها در نگارش اسامی بوده است. گرچه وجود مشکلات خط عربی مانند عدم اعراب‌گذاری، نقطه‌دار بودن، دندانه‌دار بودن برخی از حروف و اشتباه کاتبان در ثبت برخی از اسامی باعث شده است تا در مواردی تشخیص نام اصلی معرّب شده در یونانی با دشواری همراه باشد، این پژوهش با بررسی نمونه‌های مختلفی از نام‌های خاص و اصطلاحات فلسفی، الگوهای مشخصی را در تعریب اسامی یونانی شناسایی کرده است. یافته‌های این تحقیق می‌تواند در مطالعات تاریخی، زبان‌شناسی تطبیقی و نسخه‌پژوهی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• اسامی خاص
• زبان عربی
• زبان یونانی
• نویسه‌گردانی
• واج‌شناسی

موضوعات

• آواشناسی و واج‌شناسی

عنوان مقاله [English]

Transliteration of Proper Names of Greek Philosophers and Sages into Arabic in the Texts of the Islamic Period: from A Linguistic Perspective

نویسندگان [English]

• Golnaz Modaresi Ghavami ¹
• Saeed Anvari ²

¹ Department of Linguistics, Allameh Tabataba'i University

² Department of Philosophy, Allameh Tabataba'i University

چکیده [English]

With the entry of the works of Greek philosophers into the Islamic world, Greek names and terms appeared in various scientific texts of the Islamic civilization. This process, was accompanied by changes in the pronunciation and recording of these names and terms in Arabic, which in turn led to the multiplicity and diversity of the written forms of these names and terms. The present study, examines the method of transliterating these terms in Arabic texts of the Islamic period from a linguistic point of view. The results of the present study shows that changes in the pronunciation and consequently writing of Greek names in Arabic have resulted from the difference in the set of stops and fricative consonants. The results of this study show that the changes in the pronunciation and writing of these names were mainly due to the differences in the phonetic systems of Greek and Arabic, the characteristics of the Arabic writing system, the unfamiliarity of the scribes with the pronunciation of Greek names, and their mistakes in recording the names. However, the problems of the Arabic writing system, such as the lack of letters for short vowels, the presence of dots, the serrations of some letters, and the mistakes of scribes in recording names, have made it difficult in some cases to identify the Greek original name or term. By examining various examples of proper names and philosophical terms, this study has identified specific patterns in the Arabization of Greek names.

کلیدواژه‌ها [English]

• Proper names
• Arabic language
• Greek language
• translation movement
• phonology