نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهرا حاج‌علی ¹
• فروغ کاظمی ²
• مریم ایرجی ³

¹ دانشجوی دکتری گروه زبانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

² گروه زبانشناسی، واحد تهران مرکزى، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

³ گروه زبان‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

قوله هم‌ریختی در زبان فارسی از دیدگاه رده‌شناسی زبان، همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پژوهش حاضر در زمینه هم‌ریختی جانشینی به چندمعنایی‌ نحوی حرف اضافه «از» در ضرب‌المثل‌های فارسی پرداخته و در پی یافتن پاسخ به این پرسش‌هاست که براساس رده‌شناسی‌ زبان، چگونه ‌می‌توان چندمعنایی ‌نحوی در هم‌ریختی جانشینی را در ضرب‌المثل‌های فارسی تبیین‌کرد و از این منظر، دو اصل تصویرگونگی و اقتصاد در خصوص حرف اضافه «از»چگونه به هم پیوند ‌می‌خورند؟ این حرف اضافه، نخست به لحاظ تطابق صورت-معنا از منظر اصل هم‌ریختی مورد مطالعه قرار‌گرفته و سپس در ارتباط با اصل اقتصاد بررسی شده‌است. داده‌ها ضرب‌المثل‌های دارایِ این حرف اضافه است که از میان همه ضرب‌المثل‌های موجود در کتاب ضرب‌المثل‌های معروف ایرانی (با1700 ضرب‌المثل) به شیوه‌ی کتابخانه‌ای جمع‌آوری و تحلیل گردیده‌است. نتایج حاکی از آن‌است که حرف اضافه «از» دارای گستره معانی پیوسته‌ای شامل «سبب و علت»، «آغاز مکانی»، «آغاز زمانی»، «مبدأ و مسیر»، «مبدا و خاستگاه»، «عامل (ابزاری)» و «عامل (فاعلی)» است. باتوجه به کلیدواژه اصلی موجود در چندمعنایی (معناهای مرتبط)، شواهد برگرفته از ضرب‌المثل‌های مورد بررسی، با بازنمایی این معناهای مرتبط بر وجود تصویرگونگی بین صورت و معنا مهر تایید می‌زند. حرف اضافه «از» ارتباط صورت-معنا را به گونه‌ای تبیین‌می‌کند که هم تصویرگونه و هم اقتصادی است. لذا تعامل دو اصل اقتصاد و تصویرگونگی به‌صورت همریختی جانشینی به بازنمایی «حرف اضافه چندمعنا از» در ضرب‌المثل‌های فارسی انجامید که می‌تواند راهگشای انجام پژوهش‌های مشابه آتی باشد. نتایج پژوهش حاضر برای رده‌شناسان، زبان‌شناسان، پژوهشگران زبان‌وادبیات فارسی و مدرسان زبان درخور توجه‌است.

کلیدواژه‌ها

• رده‌شناسی
• هم‌ریختی
• چندمعنایی نحوی
• حرف اضافه
• ضرب‌المثل فارسی

موضوعات

• زبانشناسی

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Isomorphism of the Preposition "Az"(from/of) in Persian Proverbs Considering Syntactic Polysemy from a Linguistic Typology Perspective

نویسندگان [English]

• Zahra Hajali ¹
• foroogh kazemi ²
• Maryam Iraji ³

¹ PhD Student of Linguistics Department, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

² Linguistics Department, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

³ Linguistic Department, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The concept of isomorphism in Persian, from the perspective of linguistic typology, holds significant importance. This study investigates the paradigmatic isomorphism of syntactic polysemy in the preposition "az" within Persian proverbs. It seeks to answer the following questions: How can syntactic polysemy in paradigmatic isomorphism within Persian proverbs be explained based on linguistic typology? How do the principles of iconicity and economy interrelate with the preposition "az" from this perspective? Initially, the preposition is analyzed concerning form-meaning correspondence through the lens of isomorphism, followed by an evaluation of its connection to the principle of economy. The data comprises Persian proverbs containing this preposition, selected from the book Famous Iranian Proverbs (containing 1,700 proverbs), and analyzed through a library-based approach. The results reveal that "az" encompasses a continuum of meanings, including: cause and reason, spatial source, temporal source, starting point and trajectory, origin and foundation, agent (instrumental) and agent (actor), Given the main keywords in polysemy (related meanings), the evidence from the analyzed proverbs confirms an iconic relationship between form and meaning. The preposition "az" elucidates the form-meaning connection in a manner that is both iconic and economical. Thus, the interplay of the principles of economy and iconicity manifests in paradigmatic isomorphism, reflecting the polysemous nature of the preposition "az" in Persian proverbs. This finding provides a foundation for future similar research. The outcomes of this research are particularly valuable for typologists, linguists, researchers of Persian language and literature, and language educators.

کلیدواژه‌ها [English]

• Typology
• Isomorphism
• Paradigmatic isomorphism
• Preposition
• Persian Proverbs