نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• فاطمه بهرامی

استادیار گروه زبانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

افعال ملکی علی‏رغم دوظرفیتی بودن، در مراتب بالای گذرایی نیستند؛ زیرا غیرکنشی بودن فعل و به تبعِ آن، نقش معنایی موضوع‏ها که نه بر کنشگر و کنش‏پذیر، که بر مالک و مملوک دلالت دارند، از میزان گذرایی چنین افعالی به‏شدت می‏کاهد. بازتاب این وضعیت در رمزگذاری روابط دستوری مشهود است؛ جستار حاضر نشان می‏دهد که در فارسی دو فعل ملکی «داشتن» و «بودن» فاعل و مفعول خود را به عنوان موضوع‏های غیرسرنمونی تلقی کرده و آن‏ها را به گونه‏ای متفاوت در نظام حالت و مطابقه وارد می‏کنند و به این ترتیب، نشان‏داریِ معناییِ موضوع‏ها در آینه ساخت نحوی منعکس می‏گردد. با توجه به این‏که سازمان‏بندی روابط دستوری در دو جمله متناظر ملکی نظیر «لقمان سه پسر داشت.» و «لقمان را سه پسر بود.» متفاوت است، ضروری می‏نماید تفاوت رفتاری این دو فعلِ مترادف از نظر معنا و متناظر از نظر ساخت موضوعی، اما نامتناظر از نظر روابط دستوری تبیین شود. پاسخ را می‏توان در نقش‏های معنایی غیرسرنمون موضوع‏های نحوی یافت که اجازه می‏دهد هر یک از دو موضوع به صورت بالقوه امکان قرارگرفتن در جایگاه فاعل نحوی را بیابند؛ هم‏چنین تأثیر سلسله‏مراتب نظام‏های مطابقه و حالت‏نمایی که در جهت معکوس عمل می‏کنند، موجب می‏شود هر کدام از این افعال، یکی از ابزارهای مطابقه یا حالت‏نمایی را به عنوان راه‏کار ترجیحی برای رمزگذاری نشان‏دار ساخت برگزینند. رمزگذاری ناقص موضوع‏ها نیز می‏تواند ابزار مکملی برای نشان‏دار کردن ساخت باشد.

کلیدواژه‌ها

• محمول ملکی
• (فرا)نقش‏های معنایی
• فاعل نحوی ترجیحی
• حالت‏ نمایی
• مطابقه

موضوعات

• نحو

عنوان مقاله [English]

Argument Structure of Persian Possessive Verbs in the Mirror of the Agreement and Case-Marking Systems

نویسنده [English]

• Fatemeh Bahrami

Assistant Professor in Linguistics, Department of Linguistics, Faculty of Letters and Human Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Despite being transitive, possessive verbs are characterized by a lower level of transitivity due to their non-action nature. As a result, the semantic roles of the arguments of such verbs, which pertain to the possessor and the possessed rather than the agent and patient, significantly impact their transitivity. This reduced transitivity is evident in the encoding of grammatical relations. Specifically, the present research demonstrates that in Persian, the possessive verbs “to have” and “to be” treat their subject and object as non-prototypical arguments, employing different strategies in the agreement and case-marking systems. Consequently, the syntactic structure mirrors the semantic markedness of these arguments. Notably, despite their synonymous meanings and equivalent argument structures, “to have” and “to be” exhibit divergent behaviors in terms of grammatical relations. The explanation lies in the non-prototypical semantic roles of syntactic arguments, allowing either argument the potentiality to occupy the syntactic subject position. Additionally, the two hierarchies of the agreement and case-marking systems, which operate in opposing directions, influence each verb’s preferred strategy for marked encoding. Partial agreement of the verb with the subject (i.e., according to person, but not to number) also serves as a complementary tool for reflecting the marked structure.

کلیدواژه‌ها [English]

• Possessive Predicate
• (Macro)Semantic Roles
• Privileged Syntactic Argument
• Case Marking
• Agreement