وحید صادقی؛ بنفشه مردان
چکیده
غلت نرمکامی [w] بر خلاف غلت سختکامی [j] در نظام آوایی زبان فارسی نقش تمایزدهندگی ندارد زیرا توزیع آن در مواضع واجی ناقص است؛ یعنی تنها در تعداد معدودی از کلمات فارسی آن هم فقط بعد از واکۀ [o] ظاهر میشود (مانند "شوق"، "حول"، "دور"). به همین دلیل، [w] در فارسی صرفاً به عنوان واج‌گونه‌ای از واج /v/ در نظر گرفته شده است. همچنین، فرض شده است که غلت ...
بیشتر
غلت نرمکامی [w] بر خلاف غلت سختکامی [j] در نظام آوایی زبان فارسی نقش تمایزدهندگی ندارد زیرا توزیع آن در مواضع واجی ناقص است؛ یعنی تنها در تعداد معدودی از کلمات فارسی آن هم فقط بعد از واکۀ [o] ظاهر میشود (مانند "شوق"، "حول"، "دور"). به همین دلیل، [w] در فارسی صرفاً به عنوان واج‌گونه‌ای از واج /v/ در نظر گرفته شده است. همچنین، فرض شده است که غلت نرمکامی [w] در روساخت آوایی کلمات مورد نظر، گاه بهکلی از زنجیرۀ آوایی حذف شده و به جبران آن واکۀ /o/ قبل از آن کشیده میشود که در این حالت توالی آوایی [ow] به صورت [où] تلفظ میشود. در تحقیق حاضر میزان اعتبار فرضیههای واجی مطرح شده در پیشینۀ مطالعات فارسی دربارهی صورت آوایی کلمات حاوی غلت نرمکامی [w] را در یک مطالعه آزمایشگاهی بررسی کردیم. نتایج تحلیلهای فرکانس، دامنۀ انرژی و دیرش زنجیرههای آوایی هدف نشان داد که [w] بعد از واکۀ [o] در کلمات مربوطه تظاهر آوایی دارد، ولی تظاهر آن به صورت یک گونۀ تضعیف شده است. با کاهش فعالیت [w] در توالی آوایی [ow]، شکل هندسی حفره دهان و الگوی واکسازی حنجره تغییر میکند که باعث میشود (1) دامنۀ انرژی برای فرکانس‌ها تا حدود قابلِ توجهی تقویت میشود؛ (2) مقادیر فرکانس سازه‌ها تا حدی افزایش یابد و (3) پهنای نوار سازه‌ها تا حدی باریک‌تر شود. برایند تمامی این تغییراتِ صوتی، شباهت آوایی بیشتر غلت [w] به واکۀ [o] و در نتیجه دیرش بیشتر واکۀ [o] است.
ناصر رشیدی؛ محسن راغ‌نژاد
چکیده
کتاب درسی مهمترین و رایج‌ترین منبع آموزشی در نظام تعلیم و تربیت کشور ماست. این نظام آموزشی به‌صورت متمرکز سیاست‌گذاری و اداره میشود. در چنین نظام‌های آموزشی، تمام فعالیت‌های یادگیری رسمی در زمان معین، حول محور آموزش و یادگیری کتاب‌های درسی تدوین یافته و شکل میگیرد؛ لذا تناسب بخش‌های مختلف این کتب، مانند محتوا و تمرین‌های ...
بیشتر
کتاب درسی مهمترین و رایج‌ترین منبع آموزشی در نظام تعلیم و تربیت کشور ماست. این نظام آموزشی به‌صورت متمرکز سیاست‌گذاری و اداره میشود. در چنین نظام‌های آموزشی، تمام فعالیت‌های یادگیری رسمی در زمان معین، حول محور آموزش و یادگیری کتاب‌های درسی تدوین یافته و شکل میگیرد؛ لذا تناسب بخش‌های مختلف این کتب، مانند محتوا و تمرین‌های فراهمآمده، با نیازهای واقعی یادگیرندگان بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش سعی شده کتاب‌های آموزش فارسی به غیرفارسیزبانان («دروس پایه» و «پایتخت ایران») بر اساس طبقه‌بندی تجدیدنظرشدۀ بلوم ارزیابی شوند. نتایج پژوهش نشان داد که در هر دو کتاب، مهارتهای شناختی سطح پایینتر طبقه‌بندی بلوم بیشتر از مهارتهای سطح بالاتر طبقه‌بندی بلوم به کار رفتهاند. علاوه بر این، پراکندگی تمرینها در سطح خلاقیت که از سطوح بالاست، در مقایسه با سطح کاربرد که از سطوح پایین به شمار میآید، بیشتر بوده است. از دیگر نتایج پژوهش این بود که پراکندگی تمرینها در تمامی کتابها، در سطح درک و فهم که از سطوح پایین طبقه‌بندی بلوم است، بارزتر بوده‌اند. نتایج این پژوهش می‌تواند در تهیه و تدوین کتب درسی برای فراگیران زبان فارسی به کار گرفته شود.
سپیده عبدالکریمی
چکیده
پژوهش حاضر تحقیقی معنی‌شناختی است که به منظور بررسیِ معناییِ فعل‌های سادة زبان فارسی و متناظرهای مرکبِ معنایی آنها صورت گرفته است. در این بررسی، نخست، نگارنده طرز تلقی خود از فعل ساده و مرکب را ارائه میکند و پس از آن، به انواع تناظر میان فعل‌های ساده و مرکب می‌پردازد. در ادامه، پس از بحثی مختصر دربارة هم‌معنایی و سه نوع از آن ...
بیشتر
پژوهش حاضر تحقیقی معنی‌شناختی است که به منظور بررسیِ معناییِ فعل‌های سادة زبان فارسی و متناظرهای مرکبِ معنایی آنها صورت گرفته است. در این بررسی، نخست، نگارنده طرز تلقی خود از فعل ساده و مرکب را ارائه میکند و پس از آن، به انواع تناظر میان فعل‌های ساده و مرکب می‌پردازد. در ادامه، پس از بحثی مختصر دربارة هم‌معنایی و سه نوع از آن که در این پژوهش مبنای تحلیل‌ها قرار می‌گیرند، یعنی هم‌معنایی گزاره‌ای، هم‌معنایی توصیفی و هم‌معنایی نسبی، نگارنده میکوشد به صورت مستدل و با ارائة مثال مشخص کند که از انواع سهگانة هم‌معنایی، کدام نوع یا انواع میان فعل‌های سادة زبان فارسی و متناظرهای معناییِ مرکب آنها برقرار است. پیکرة مورد بررسی برای دستیابی به این هدف شامل گروهی از فعل‌های سادة فارسی و دارای متناظرهای معناییِ مرکب است که از فرهنگ هشتجلدی سخن برگرفتهشدهاند. با بررسی این پیکره که در انتها، در بخش پیوست، آمده است، مشخص میشود که هم‌معنایی نسبی میان فعل‌های مذکور به چشم نمیخورد، اما هم‌معنایی گزاره‌ای و توصیفی میان آنها برقرار است. نتایج پژوهش حاضر می‌تواند برای آموزش بهینة معنیشناسی و آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان مفید باشد.
شهره صادقی
چکیده
در پژوهش حاضر، روند رشدی درک استعاره در کودکان فارسی‌زبان از سه گروه سنی 6، 7 و 8 سال مورد بررسی قرارگرفت. در زمینۀ درک استعاره در کودکان، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. به‌منظور ارزیابی توانش استعاری کودکان، آزمونی دوگزینه‌ای در قالب دو زیرآزمون درک استعاره‌های ادراکی- گزاره‌ای و روانشناختی-گزاره‌ای طراحی و تدوین‌گردید. پس از ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، روند رشدی درک استعاره در کودکان فارسی‌زبان از سه گروه سنی 6، 7 و 8 سال مورد بررسی قرارگرفت. در زمینۀ درک استعاره در کودکان، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. به‌منظور ارزیابی توانش استعاری کودکان، آزمونی دوگزینه‌ای در قالب دو زیرآزمون درک استعاره‌های ادراکی- گزاره‌ای و روانشناختی-گزاره‌ای طراحی و تدوین‌گردید. پس از اجرای آزمون، عملکرد آزمودنی‌ها با روشهای آماری توصیفی مورد تحلیل قرارگرفت. یافته‌های بهدستآمده نشانداد که درک استعاره در کودکان روند فزایندۀ رشدی دارد؛ یعنی با افزایش سن و رشد شناختی، قدرت درک و تفسیر کودکان از مفاهیم استعاری به‌صورت منظم افزایشمییابد.
زری سعیدی؛ مهسا آریان پویا
چکیده
در این پژوهش، تأثیر متغیرهای بافت وقوع گفتار، سن و جنسیت بر میزان رمزگردانی گویشوران دوزبانة ترکی‌ـ فارسی مطالعه و بررسی شده‌است. به این منظور، چهل (40) آزمودنی در دو گروه سنّی 20ـ40 و 40ـ70 سال و دو گروه جنسیتی زنان و مردان، طیّ روش نمونه‌گیری تصادفی در دسترس انتخاب شدند. داده‌های پژوهش با استفاده از روش ضبط گفتار طبیعی آزمودنی‌ها، در ...
بیشتر
در این پژوهش، تأثیر متغیرهای بافت وقوع گفتار، سن و جنسیت بر میزان رمزگردانی گویشوران دوزبانة ترکی‌ـ فارسی مطالعه و بررسی شده‌است. به این منظور، چهل (40) آزمودنی در دو گروه سنّی 20ـ40 و 40ـ70 سال و دو گروه جنسیتی زنان و مردان، طیّ روش نمونه‌گیری تصادفی در دسترس انتخاب شدند. داده‌های پژوهش با استفاده از روش ضبط گفتار طبیعی آزمودنی‌ها، در دو بافت خانواده و محل کار گردآوری و بر اساس متغیرهای بافت وقوع گفتار، سن و جنسیت دسته‌‌‌بندی شدند. تحلیل داده‌های حاصل، با به کارگیری روش تلفیقی کیفیـ کمّی صورت گرفت. تحلیل روش کیفی به صورت مقایسه و توصیف مجموع رمزگردانی آزمودنیهای مربوط به هر متغیر و شیوة کمّی با استفاده از نرم‌افزار spss و روشهای آماری آزمون مقایسة میانگینهای دوگروهی (Paired T-test) و آزمون تحلیل رگرسیون(Regression testing) انجام گرفت. نتایج بررسیها در این پژوهش، تفاوت میزان وقوع رمزگردانی افراد در بافت خانواده و بافت محل کار و نیز تأثیر عوامل سن و جنسیت را بر این میزان به نمایش گذاشت.
حلیمه ابن عباسی؛ معصومه نجفی پازکی
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، شناسایی تعداد و نوع وابسته‌های گروه اسمی در متون مورد مطالعۀ دانشآموزان 10ـ12 سالۀ کلاسهای چهارم، پنجم و ششم ابتدایی منطقۀ 9 تهران است که این دانشآموزان با بهره‌گیری از نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. در این منطقه، 6 مدرسه به طور تصادفی خوشهای انتخاب شدند. سپس، پیکرۀ نوشتاری کودکان پایه‌های چهارم، پنجم ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر، شناسایی تعداد و نوع وابسته‌های گروه اسمی در متون مورد مطالعۀ دانشآموزان 10ـ12 سالۀ کلاسهای چهارم، پنجم و ششم ابتدایی منطقۀ 9 تهران است که این دانشآموزان با بهره‌گیری از نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. در این منطقه، 6 مدرسه به طور تصادفی خوشهای انتخاب شدند. سپس، پیکرۀ نوشتاری کودکان پایه‌های چهارم، پنجم و ششم این مدارس گردآوری شد. در مجموع، 9 کلاس چهارم، 10 کلاس پنجم و 9 کلاس ششم در این پژوهش شرکت داشتند و مجموع دانشآموزان 889 نفر بود. از این مجموعه، براساس جدول مورگان ۳0۰ متن انتخاب شدند و 2203 گروه اسمی در چارچوب دستور وابستگی بررسی شد. بر اساس نتایج بهدستآمده، دانشآموزان وابسته‌های پسین (62/6%) را بیشتر از وابسته‌های پیشین (45/2%) تولید کردهاند که این نشانگر آن است که تولید وابسته‌های پسین برای دانشآموزان این ردۀ سنی آسان‌تر است. به ترتیب، موقعیت هشتم (وابستۀ اضافی) (با درصد میانگین 03/%4)، موقعیت هفتم (صفت بیانی) (با درصد میانگین 39/1%) و موقعیت سوم (خصوصاً اعداد ترتیبی و اصلی، صفت عالی) (با درصد میانگین 22/1%) بیشتر از دیگر موقعیت‌ها در نوشتار این دانشآموزان کاربرد داشته‌اند. موقعیت ششم (شاخص) با درصد میانگین 01/0% پایین‌ترین کاربرد را داشته است. همچنین، در تفکیک پایه‌ها، پایۀ ششم بالاترین میانگین کل (44/12%) را داشته است که این وضعیت نشان میدهد با بالاتر رفتن سن، گروه‌های اسمی پیچیده‌تر با وابسته‌های بیشتری تولید میشوند. یافته‌های پژوهش حاضر با شناسایی میزان پیچیدگی نحوی گروه اسمی کودکان 10 تا 12 ساله، نمایی از رشد زبانی آنها را نشان میدهد.
رضا پیش‌قدم؛ آیدا فیروزیان پوراصفهانی؛ آیلین فیروزیان پوراصفهانی
چکیده
در گذشته، فرهنگ‌های لغت صرفاً به عنوان ابزارهایی تکنیکی در یافتن معانی واژگان به یاری خوانندگان و نویسندگان می‌شتافتند، اما امروزه علاوه بر اینکه حاوی حجم بیشتر و دقیق‌تری از اطلاعات واژگانی هستند، ضرورت دارد در زمینه‌های اجتماعی، روانشناختی و فرهنگی نیز ایفای نقش نمایند. این فرهنگ‌ها به مثابۀ آینه‌ای تمام‌نما، باید بتوانند ...
بیشتر
در گذشته، فرهنگ‌های لغت صرفاً به عنوان ابزارهایی تکنیکی در یافتن معانی واژگان به یاری خوانندگان و نویسندگان می‌شتافتند، اما امروزه علاوه بر اینکه حاوی حجم بیشتر و دقیق‌تری از اطلاعات واژگانی هستند، ضرورت دارد در زمینه‌های اجتماعی، روانشناختی و فرهنگی نیز ایفای نقش نمایند. این فرهنگ‌ها به مثابۀ آینه‌ای تمام‌نما، باید بتوانند تمامی رفتارهای زبانی، اجتماعی و هیجانی گویشوران یک زبان را به تصویر کشند. به بیان دیگر، تا چندی پیش، مطالعات فرهنگ‌نویسی بدون توجه به ماهیت اجتماعی زبان و بار احساسی واژگان صورت می‌گرفت، اما در سال‌های اخیر، فرهنگ‌نویسی در ایران جان تازه‌ای یافته است. امروزه، تقریباً همۀ متخصصان معترف‌اند که تهیه و تدوین فرهنگ‌های لغت بدون توجه به ابعاد اجتماعی-فرهنگی واژگان غیرممکن به نظر می‌رسد. فرهنگ‌نویسی به عنوان یک دانش میان‌رشته‌ای، ضرورت دارد علاوه بر دستاوردهای حوزۀ زبانشناسی، از دستاوردهای سایر حوزه‌های مرتبط چون جامعه‌شناسی و روانشناسی نیز بهره گیرد. بر این اساس، جستار کنونی بر آن بوده است تا در پرتوی الگوی هَیجامَد (هیجان+ بسامد حواس) و با بهره‌گیری از مفهوم نوظهور وزن فرهنگی، پیشنهاداتی برای تألیف و تهیۀ فرهنگ‌های لغت فارسی ارائه دهد که به نظر می‌رسد تاکنون مورد کم‌توجهی یا بی‌توجهی مؤلفان این فرهنگ‌ها واقع شدهاند. به بیان دقیق‌تر، در این جستار سعی بر آن بود تا با تأکید بر ضرورت درج اطلاعات روانشناختی فرهنگیِ مداخل واژگانی در فرهنگ‌های لغت، لزوم ثبت مؤلفه‌هایی نظیر «بسامد»، «هیجان»، «حس» و در نهایت «هَیجامَد» برای واحدهای واژگانی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
آلکساندر ایوانویچ پولیشوک
چکیده
در این مقاله بعضی دیدگاهها در مورد محتویات آموزش زبان فارسی در مراحل ابتدایی (سال اول و دوم) و همچنین برنامهی پنج سالهی آموزش در فدراسیون روسیه مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. مواد بررسی این تحقیق کتب درسی مورد استفاده در موسسات آموزش عالی روسیه است. هدف از این تحقیق، مشخص ساختن معیارهای ضروری برای نگارش کتب آموزشی استاندارد ...
بیشتر
در این مقاله بعضی دیدگاهها در مورد محتویات آموزش زبان فارسی در مراحل ابتدایی (سال اول و دوم) و همچنین برنامهی پنج سالهی آموزش در فدراسیون روسیه مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. مواد بررسی این تحقیق کتب درسی مورد استفاده در موسسات آموزش عالی روسیه است. هدف از این تحقیق، مشخص ساختن معیارهای ضروری برای نگارش کتب آموزشی استاندارد میباشد. امروزه نیاز مبرمی در بهروزسازی کتاب‌های آموزشی با توجه به مبانی نوین آموزش زبان و علم زبانشناسی کاربردی احساس میشود. در انجام این فرایند، لازم است نیازهای امروزی زبانآموزان در عرصههای مختلف ضروری در نظر گرفته شود. از همین روی، کوشیدهایم فهرستی از موضوعات ضروری که باید در روند آموزش زبان فارسی به عنوان زبان خارجی لحاظ شود، ارائه دهیم. از جمله این موارد باید به آموزش متون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، فنی، بانکی، موسسات بین المللی و ... اشاره کرد.
طلیعه منصوری؛ زری سعیدی
چکیده
با افزایش میزان تأثیر فناوری بر ابعاد مختلف زندگی انسان، تولید ابزارهای نوین آموزشی و استفاده از آنها نیز توسعه یافته است. واضح است که یکی از حوزههایی که به شکل قابل توجهی تحتتأثیر نفوذ فناوری قرار گرفته، حوزۀ آموزش زبان است. علاوه بر این، یادگیری زبان خارجی/ دوم از طریق تکنولوژی از اهمیت بسیاری برخوردار است. بنابراین، باید ...
بیشتر
با افزایش میزان تأثیر فناوری بر ابعاد مختلف زندگی انسان، تولید ابزارهای نوین آموزشی و استفاده از آنها نیز توسعه یافته است. واضح است که یکی از حوزههایی که به شکل قابل توجهی تحتتأثیر نفوذ فناوری قرار گرفته، حوزۀ آموزش زبان است. علاوه بر این، یادگیری زبان خارجی/ دوم از طریق تکنولوژی از اهمیت بسیاری برخوردار است. بنابراین، باید شرایطی را فراهم نمود تا آموزش زبان به این روش تسهیل شود. بر همین اساس، پژوهش حاضر به تولید و ارزیابی نرم‌افزار آموزش واژگان پایۀ زبان فارسی اهتمام ورزیده است. به منظور ارزیابی نرم‌افزار، نسخۀ اولیه و پرسشنامۀ مربوطه از طریق ایمیل و به صورت غیرمستقیم در اختیار 15 نفر از زبان فارسیآموزان عضو شبکۀ اجتماعی فارسیآموزان بنیاد سعدی قرار گرفت. علاوه بر این، جهت دریافت و بهکارگیری اظهار نظر کارشناسان، پژوهشگران 15 نفر از کارشناسان نرم‌افزار را انتخاب کرده و نرم‌افزار مورد نظر و پرسشنامۀ مذکور را در اختیار آنها قرار دادند. نتایج حاصل از بررسی پرسشنامهها حاکی از آن بود که نرم‌افزار نامبرده تا حد زیادی مورد توجه زبانآموزان و کارشناسان قرار گرفته است.
محسن قاسمی؛ رویا صدیق ضیابری؛ رضا خیرآبادی
چکیده
در سال‌های اخیر، نظریة بازی به علوم مختلف مانند علوم سیاسی، علوم رایانه، زیستشناسی و علوم اجتماعی نفوذ کرده است و بسیاری از نظریهپردازان در این زمینه قادر به توضیح و تفسیر برخی از مفاهیم گیجکننده در این رشتهها بر اساس نظریة بازی هستند. تئوری نظریة بازی برای مطالعه طیف وسیعی از موضوعات مورد استفاده قرار میگیرد، از جمله ...
بیشتر
در سال‌های اخیر، نظریة بازی به علوم مختلف مانند علوم سیاسی، علوم رایانه، زیستشناسی و علوم اجتماعی نفوذ کرده است و بسیاری از نظریهپردازان در این زمینه قادر به توضیح و تفسیر برخی از مفاهیم گیجکننده در این رشتهها بر اساس نظریة بازی هستند. تئوری نظریة بازی برای مطالعه طیف وسیعی از موضوعات مورد استفاده قرار میگیرد، از جمله چگونگی تصمیمگیری در یک محیط رقابتی که در آن نتیجه تصمیم هر عامل بر نتایج عوامل دیگر تأثیر میگذارد. در این مقاله با استفاده از نظریه بازی (بازی علامتدهی به‌طور خاص) و اصول مشارکت گرایس که مبتنی بر منظور و معناست، سعی شده است با اتخاذ روش تحلیل محتوای کرپیندورف (2004)، به تجزیه وتحلیل هریک از اصول چهارگانه گرایس بپردازیم و براساس رسم ماتریس و تحلیل ریاضی نشان دهیم که درمواردی که از نظر گرایس عدم هریک از قواعد باعث عدم برقراری ارتباط میشود، نظریة بازی این خلاء و نقیضه را پوشش میدهد.
عبدالحسین حیدری؛ مالک پناهی
چکیده
در پژوهش حاضر تأثیر واژگان زبان فارسی بر فرایند تولید گروه اسمی انگلیسی درگفتار دانشآموزان از منظر روانشناسی زبان مطالعه شده است. دادهها (خطاهای زبانی) از گفتار دانشآموزان دوم انسانی دورۀ متوسطه در کلاسهای درس انگلیسی جمعآوری شده است. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. نخست، 221 خطای زبانی ...
بیشتر
در پژوهش حاضر تأثیر واژگان زبان فارسی بر فرایند تولید گروه اسمی انگلیسی درگفتار دانشآموزان از منظر روانشناسی زبان مطالعه شده است. دادهها (خطاهای زبانی) از گفتار دانشآموزان دوم انسانی دورۀ متوسطه در کلاسهای درس انگلیسی جمعآوری شده است. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. نخست، 221 خطای زبانی مرتبط با گروه اسمی انگلیسی از میان دادهها استخراج گردید و در شش گروه دسته‌‌‌بندی شد. سپس، خطاهای زبانی طبق اصول و فرضیههای مطرح در سطوح انتزاعی تولید گفتار تحلیل شدند. وجود ویژگیهای نحوی ـ ساختواژی زبان فارسی در پارهگفتارهای انگلیسی دانشآموزان، نشان‌دهندۀ آن است که واژگان زبان فارسی در سطوح انتزاعی تولید پاره‌‌گفتارها فعال بوده و انتخاب شدهاند، زیرا پردازش ویژگیهای دستوری از پیامدهای انتخاب واژگانی است. همچنین طبق فرضیات انگاره‌‌‌‌‌های مرتبط با فعالسازی بازنمایی واحدهای واجی، مشخص گردید که جریان فعالسازی به‌راه‌افتاده از سطح مفهومی با فعال کردن مدخل‌‌‌های انتزاعی زبان فارسی به سطح واجی در تولیدات زبانی نیز گسترش یافته است. بنابراین، روساخت پارهگفتارهای تولیدی انگلیسی براساس نظام زبان فارسی شکل گرفته است. یافتهها حاکی از آن است که زبان فارسی تا آخرین مرحلۀ سطوح انتزاعی تولید پاره‌‌گفتارها (سطح واجی) حضور داشته است و معادل انگلیسی واژههای روساخت، قبل از تولید فیزیکی پاره‌‌گفتارها از واژگان زبان انگلیسی برگزیده شده و نمود آوایی پیدا کردهاند. نتایج پژوهش حاضر با پیشنهاد انگارۀ تداعی کلمات مطابقت دارد که بر اساس آن واژههای زبان دوم زبانآموزان در اوایل دورۀ یادگیری آن زبان، از طریق واژههای زبان اول به سطح مفهومی دسترسی دارند.
زهرا نواب صفوی؛ محمد هادی فلاحی؛ محمد رضا فلاحتی قدیمی فومنی
چکیده
پژوهش حاضر در حوزۀ آواشناسی آکوستیک، میکوشد ماهیت صوت‌شناختی انسدادی چاکنایی را پیش از واکۀ آغازین در زبان فارسی، مشخص سازد و به این پرسش پاسخ دهد که آیا این آوا در آن جایگاه نقش همخوان دارد یا ویژگی واکۀ آغازین در زبان فارسی است. دادگان پژوهش شامل سه دسته است: گروه ناواژۀ یک که در آن، واکه پس از یک واج بجز انسدادی چاکنایی قرار ...
بیشتر
پژوهش حاضر در حوزۀ آواشناسی آکوستیک، میکوشد ماهیت صوت‌شناختی انسدادی چاکنایی را پیش از واکۀ آغازین در زبان فارسی، مشخص سازد و به این پرسش پاسخ دهد که آیا این آوا در آن جایگاه نقش همخوان دارد یا ویژگی واکۀ آغازین در زبان فارسی است. دادگان پژوهش شامل سه دسته است: گروه ناواژۀ یک که در آن، واکه پس از یک واج بجز انسدادی چاکنایی قرار دارد، گروه ناواژۀ دو که وجود انسدادی چاکنایی پیش از واکه در آنها محرز است و گروه سوم، شاملِ 30 واژۀ زبان فارسی که با واکه آغاز میشوند. این سه گروه ناواژه و واژه توسط 16 نفر اعضای نمونه در استودیو خوانده و ضبط شدهاند. سپس در نرم‌افزار پرات، بر اساس ویژگیهای آکوستیکیِ دیرش، شیب طیفی، سازۀ اول و شدت، واکه‌های هر گروه، مورد سنجش واقع شدهاند، مقادیر عددیِ بهدستآمده بر اساس شاخص‌های میانگین، واریانس و آزمون تعقیبی شفه، بررسی آماری شدهاند. درنهایت، بر اساس تحلیل‌ها، معیارهای وجودِ همخوان انسدادی چاکنایی در گروه واژه تأیید نشدهاند. پس، انسدادِ کاملی که ویژگیهای صوت‌شناختی یک همخوان را داشته باشد، پیش از واکه‌های آغازین در واژگان زبان فارسی وجود ندارد. بنابراین، آن انسداد ناقص می‌تواند همان ویژگی صوتی باشد که در ابتدای فرایند تولید واکۀ آغازین به آن اضافه میشود و آن واکه را چاکنایی‌شده می‌سازد.
میترا حسینقلیان؛ محمد راسخ‌مهند
چکیده
ضمایر تکراری در جایگاهی قرار می‌گیرند که سازه‌ای از آنجا حرکت کرده باشد. در زبان فارسی، یکی از جایگاه‌های این ضمایر در درون بندهای موصولی است. با توجه به تبیین نقشی هاکینز (2004، 1999) برای حضور ضمایر تکراری، در بندهای موصولی، هرقدر فاصلۀ بین هستۀ بند موصولی و محل سازۀ هم‌مرجع با آن در بند موصولی بیشتر باشد، عدم حضور ضمیر تکراری باعث ...
بیشتر
ضمایر تکراری در جایگاهی قرار می‌گیرند که سازه‌ای از آنجا حرکت کرده باشد. در زبان فارسی، یکی از جایگاه‌های این ضمایر در درون بندهای موصولی است. با توجه به تبیین نقشی هاکینز (2004، 1999) برای حضور ضمایر تکراری، در بندهای موصولی، هرقدر فاصلۀ بین هستۀ بند موصولی و محل سازۀ هم‌مرجع با آن در بند موصولی بیشتر باشد، عدم حضور ضمیر تکراری باعث میشود یافتن مرجع سخت‌تر باشد. این پژوهش، با بهره‌گیری از آزمایش سنجش سطح خوانش، قضاوت دستوری، آزمایش تولیدی عملکردمحور و آزمایش شنیداری، به بررسی رابطۀ بین وزن دستوری بند موصولی و حضور یا عدم حضور ضمایر تکراری در جایگاه مفعول پرداخته است. فرض بر این بود که با افزایش وزن دستوری بند موصولی، حضور ضمیر تکراری در جایگاه مفعول، که هدف بررسی این پژوهش است، کمک‌کننده خواهد بود. در نهایت، داده‌های هر آزمون جداگانه با نرم‌افزار SPSS تحلیل شدند. آزمایش‌هایی که نتایج آنها طبق فرضیۀ پژوهش بوده‌اند، در تحلیلهای آماری SPSS معنادار نبوده‌اند؛ یعنی حضور ضمیر تکراری و یا عدم حضور آن، در هر یک از سطوح وزنی، تغییر معناداری ایجاد نمی‌کند. به‌علاوه، رابطۀ بین وزن دستوری و حضور ضمیر تکراری نیز معنادار نبود؛ یعنی سخنگویان فارسی‌زبان فارغ از هر نوع وزن دستوری، به میزان زیادی ضمیر تکراری استفاده می‌کنند.
محمد دبیرمقدم؛ مهرو عبداللهی
چکیده
در رده‌شناسی ترتیب واژه‌ها، زبان‌های گوناگون از لحاظ ترتیب و توالی سازه‌ها بررسی میشوند و سپس مقایسه و طبقه‌بندی زبان‌ها بر اساس ترتیب واژههای بهدستآمده صورت میگیرد. مقالۀ حاضر در چارچوب مقالۀ (1992) درایر، ترتیب واژه‌ها در گویش بابلی را بررسی می‌نماید. روش گردآوری دادهها از طریق ضبط پاسخ‌های 10 گویشور بابلی، 5 گویشور ...
بیشتر
در رده‌شناسی ترتیب واژه‌ها، زبان‌های گوناگون از لحاظ ترتیب و توالی سازه‌ها بررسی میشوند و سپس مقایسه و طبقه‌بندی زبان‌ها بر اساس ترتیب واژههای بهدستآمده صورت میگیرد. مقالۀ حاضر در چارچوب مقالۀ (1992) درایر، ترتیب واژه‌ها در گویش بابلی را بررسی می‌نماید. روش گردآوری دادهها از طریق ضبط پاسخ‌های 10 گویشور بابلی، 5 گویشور شهرنشین و 5 گویشور روستانشین به پرسشنامه‌ای که جهت انجام این پژوهش تهیه گردیده بود و همچنین مصاحبه با گویشوران مذکور بوده است. نتایج بهدستآمده از این توصیف نشان میدهد که بابلی در مقایسه با زبان‌های اروپا ـ آسیا با برخورداری از 17 مؤلفۀ فعل‌پایانی و 17 مؤلفۀ فعل‌میانی توازن میان مؤلفه‌ها و در مقایسه با زبان‌های جهان با داشتن 16 مؤلفۀ فعل‌پایانی و 15 مؤلفۀ فعل‌میانی گرایش مختصری را به سوی ردۀ فعل‌پایانی نشان میدهد. این نتایج تفاوت ترتیب واژۀ گویش مذکور با زبان فارسی را نشان میدهد، چراکه گرایش غالب فارسی هم در مقایسه با زبان‌های اروپا ـ آسیا و هم در مقایسه با زبان‌های جهان به سوی ردۀ فعل‌میانی است. فارسی در مقایسه با زبان‌های اروپا ـ آسیا دارای 12 مؤلفۀ فعل‌پایانی و 17 مؤلفۀ فعل‌میانی و در مقایسه با زبان‌های جهان برخوردار از 15 مؤلفۀ فعل‌پایانی و 19 مؤلفۀ فعل‌میانی است.
مهسا صادقی
چکیده
امروزه تبلیغات نقش بسیار مهمی در زندگی انسان و بسیاری از جنبه‌های فعالیت جوامع انسانی ایفا میکند و به همین دلیل متونی تبلیغاتی نیز به همان میزان حائز اهمیت هستند. از دیدگاه زبانشناسی نقش‌گرا و به‌ویژه نظریۀ انسجام هلیدی و حسن (1976)، یکی از مهمترین ملاک‌های معنامندی و اثرگذاری متون وجود انسجام در آنهاست که این انسجام می‌تواند ...
بیشتر
امروزه تبلیغات نقش بسیار مهمی در زندگی انسان و بسیاری از جنبه‌های فعالیت جوامع انسانی ایفا میکند و به همین دلیل متونی تبلیغاتی نیز به همان میزان حائز اهمیت هستند. از دیدگاه زبانشناسی نقش‌گرا و به‌ویژه نظریۀ انسجام هلیدی و حسن (1976)، یکی از مهمترین ملاک‌های معنامندی و اثرگذاری متون وجود انسجام در آنهاست که این انسجام می‌تواند به سه دسته تقسیم شود: دستوری، واژگانی، پیوندی. انتظار میرود که متون تبلیغاتی که با هدف ترغیب مخاطبان و تأثیرگذاری بر آنها نگاشته میشوند نیز از انسجام قوی برخوردار باشند. از میان انواع گوناگون تبلیغات، تبلیغات فرآوردههای غذایی از رونق و اهمیتی چشمگیر برخوردار است. با توجه به اهمیت متون منسجم و تأثیرگذار تبلیغاتی و نیز نقش کلیدی ابزارهای انسجامی در این متون، در پژوهش حاضر ابزارهای انسجام دستوری در گزیدهای از متون تبلیغاتی فارسی و انگلیسی (از هر کدام 50 نمونه متن) بررسی شده است. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که هم در متون تبلیغاتی فارسی و هم انگلیسی تقریباً همۀ انسجام دستوری حاصل دو عامل ارجاع و حذف است و درحالیکه در متون فارسی نقش این دو تقریبا یکسان است، در متون انگلیسی نقش ارجاع بسیار برجستهتر از حذف است.
نسرین تنهایی اهری؛ حیات عامری؛ علیرضا عامری؛ حمیدرضا شعیری
چکیده
مقالة حاضر چگونگی تقویت و تضعیف معنا در تصاویر کتاب‌های زبان انگلیسی 1 و 2 ویژن (متوسطة دوم) را بررسی کرده است. مبنای پژوهش حاضر نشانه ـ معناشناسی گفتمانی و نشانه‌شناسی اجتماعی کرس و ونلیوون بوده که خود متأثر از آثار و افکار هلیدی است. چگونگی استفاده از متن‌های تصویری درکتاب‌های زبان انگلیسی همواره از مسائل موردتوجه بوده است، چراکه ...
بیشتر
مقالة حاضر چگونگی تقویت و تضعیف معنا در تصاویر کتاب‌های زبان انگلیسی 1 و 2 ویژن (متوسطة دوم) را بررسی کرده است. مبنای پژوهش حاضر نشانه ـ معناشناسی گفتمانی و نشانه‌شناسی اجتماعی کرس و ونلیوون بوده که خود متأثر از آثار و افکار هلیدی است. چگونگی استفاده از متن‌های تصویری درکتاب‌های زبان انگلیسی همواره از مسائل موردتوجه بوده است، چراکه این امر موجب تسریع انتقال مفاهیم و بهبود روند یادگیری می‌گردد. پژوهش حاضر با بررسی رابطة متن‌های کلامی و تصویر، در پی آن بوده تا در راستای ارائة محتوای معنادار و قابل‌فهم، چگونگی انتخاب تصویر همخوان با کلام را درکتاب‌های زبان انگلیسی 1 و 2 (متوسطة دوم) بررسی کند. روش انجام پژوهش به‌صورت توصیفی ـ تحلیلی و میدانی است. در کتاب درسی زبان انگلیسی، همپوشانی ایجاد‌شده بین متن کلامی و تصویر می‌تواند در روند انتقال معنی، یادگیری لغات و دریافت مفهوم مؤثر باشد. این در حالی است که نبود همپوشانیِ لازم میانِ آن دو آموزش و دریافت معنا را دچار اشکال میکند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که الگوهای فرانقش‌های طراحی بصری در متن‌های تصویری کتاب‌های موردنظر به‌طورکامل بازنمود نشده و نبود همپوشانیِ لازم بین تصویر وکلام، انتقال معنا را با اشکال روبرو کرده است. در نتیجه، هدف موردنظر آموزش به دست نیامده است.
بشارت فتحی
چکیده
جامعه‌شناسی اصطلاحات رویکردی گفتمان-محور است که اصطلاحات را در بافت واقعی آنها مورد ارزیابی قرار میدهد. در این رویکرد، به منظور سنجش درستی انتخاب معادل‌های استانداردسازی‌شده، با در نظر گرفتن عوامل زمانی در جاافتادن اصطلاحات، یک یا چند معادل معیار با معادل‌های دیگر موجود و اصطلاحات مرتبط بررسی و مقایسه میشوند. مقاله حاضر ...
بیشتر
جامعه‌شناسی اصطلاحات رویکردی گفتمان-محور است که اصطلاحات را در بافت واقعی آنها مورد ارزیابی قرار میدهد. در این رویکرد، به منظور سنجش درستی انتخاب معادل‌های استانداردسازی‌شده، با در نظر گرفتن عوامل زمانی در جاافتادن اصطلاحات، یک یا چند معادل معیار با معادل‌های دیگر موجود و اصطلاحات مرتبط بررسی و مقایسه میشوند. مقاله حاضر با این رویکرد و در چهارچوب مطالعات برنامه‌ریزی زبان، به بررسی و مطالعه رابطه بین "اصطلاح‌شناسی" و "واژه‌گزینی"، با استناد بر متن اصول و ضوابط فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌عنوان منبع تخصصی معیار می‌پردازد. در مرحله نخست، تمامی اصطلاحاتی که ترکیبی از "واژه‌گزینی" هستند و یا به طور مستقیم با این لفظ در ارتباط هستند استخراج شدهاند. در مرحله دوم، تعاریف و دامنه کاربردی الفاظ مورد مطالعه قرار گرفته و اشتراکات معنایی آنها با تعاریف "اصطلاح‌شناسی" مقایسه شدهاند. تحلیل دادهها نشان میدهد که لفظ واژه‌گزینی در دو مفهوم ساخت اصطلاح (term formation) و استانداردسازی به کار رفته‌است. به همین منظور تمایز آن از علم اصطلاح‌شناسی (terminology) امری ضروری به نظر می‌رسد. همچنین واژههای وابسته به واژه‌گزینی مانند "معادل‌یابی" و "شیوه‌های واژه‌گزینی" دشواری‌هایی را در دریافت مفهوم واژه‌گزینی ایجاد کردهاند که نیاز به بازبینی دارند. در این مقاله نمونه‌ای پیشنهادی از هماهنگ‌‌سازی اصطلاحات به کار رفته در متن اصول و ضوابط واژه‌گزینی همراه با اصطلاح انگلیسی متناظر با آنها ارائه شده است. روش به‌کار‌رفته در این پژوهش می‌تواند دستیابی به معادل‌گذاری روشمند در زبان فارسی را تسهیل کرده و گسست مفهومی در ارتباطات تخصصی در حوزه اصطلاح‌شناسی را تا حد امکان کاهش دهد.
سپیده نواب‌زاده شفیعی
چکیده
در زبان فارسی، مانند هر زبان دیگر، واژه‌هایی یافت میشوند که از زبان‌های مختلف به امانت گرفته شدهاند. به این کلمات اصطلاحاً واژههای «قرضی»، «دخیل» یا «وام‌واژه» می‌گویند. در طول زمان و در پی رویدادهایی تاریخی، واژه‌هایی از زبان‌های یونانی، عربی، ترکی، فرانسه، انگلیسی، روسی و زبان‌های دیگر به فارسی راه یافته‌اند. ...
بیشتر
در زبان فارسی، مانند هر زبان دیگر، واژه‌هایی یافت میشوند که از زبان‌های مختلف به امانت گرفته شدهاند. به این کلمات اصطلاحاً واژههای «قرضی»، «دخیل» یا «وام‌واژه» می‌گویند. در طول زمان و در پی رویدادهایی تاریخی، واژه‌هایی از زبان‌های یونانی، عربی، ترکی، فرانسه، انگلیسی، روسی و زبان‌های دیگر به فارسی راه یافته‌اند. زبان فرانسه اولین زبان اروپایی علمی و آموزشی در ایران بوده است، به‌همین‌دلیل، واژههای این زبان از لحاظ تعداد و کاربرد در فارسی جایگاه ویژه‌ای دارند. برخی از واژههای بسیار متداول در فارسی، از زبان فرانسه وام گرفته شدهاند. گستردگی این واژه‌ها به گونه‌ای است که همۀ فارسی‌زبانان، از اقشار مختلف، به‌طور روزمره و مداوم از واژههای فرانسه استفاده می‌کنند بی‌آنکه اطلاعی از ریشۀ آنها داشته باشند. دانشجویان و زبانآموزان زبان فرانسه، هنگام فراگیری این زبان به‌مرور درمی‌یابند که برخی از واژههای موجود در فارسی، در اصل از زبان فرانسه وام گرفته شدهاند. بدیهی است که وام‌واژه‌ها از لحاظ آوایی دستخوش تغییر گشته و با سیستم آوایی فارسی هماهنگ شدهاند، اما در حوزۀ معنایی نیز تغییراتی صورت گرفته است: مثلاً، از چند معنی موجود در زبان مبدأ، تنها یک مورد وارد فارسی شده یا اینکه تغییراتی در معنی و کاربرد واژه‌ها رخ داده است. در این پژوهش در نظر داریم تغییرات معنایی و کاربردی تعدادی از وام‌واژه‌های فرانسه را در زبان فارسی بررسی کنیم.
علی صابونچی
چکیده
راهنمای کتیبه‌های ایرانی میانه (پهلوی‌ـ‌پارتی) حاصل زحمات دکتر سعید عریان است که اخیراً در مجموعۀ کهن‌نامه‌های انتشارات علمی تجدید چاپ شده است. این کتاب که پیش‌تر در سال 1382 از سوی معاونت معرفی و آموزشی سازمان میراث فرهنگی چاپ و نشر یافته، از معدود کتاب‌هایی به زبان فارسی است که مشخصاً به بررسی کتیبه‌های ایرانی میانۀ غربی می‌پردازد ...
بیشتر
راهنمای کتیبه‌های ایرانی میانه (پهلوی‌ـ‌پارتی) حاصل زحمات دکتر سعید عریان است که اخیراً در مجموعۀ کهن‌نامه‌های انتشارات علمی تجدید چاپ شده است. این کتاب که پیش‌تر در سال 1382 از سوی معاونت معرفی و آموزشی سازمان میراث فرهنگی چاپ و نشر یافته، از معدود کتاب‌هایی به زبان فارسی است که مشخصاً به بررسی کتیبه‌های ایرانی میانۀ غربی می‌پردازد و در میان همین کتاب‌های معدود، به روشی علمیتر و دقیق‌تر نگارش یافته است
فاطمه نایب لوئی؛ سید مصطفی عاصی؛ آزیتا افراشی؛ مسعود قیومی
چکیده
تمایزات واژگانی میان زبان‌ها، بیانگر تفاوت در فرهنگ‌های مرتبط با هر زبان است. واژههای چندمعنا در هر فرهنگ، می‌تواند نمودی از این قبیل تمایزات واژگانی در یک زبان باشد. در معناشناسی شناختی، رویکردهای مختلفی به پدیدۀ چندمعنایی در زبان وجود دارد؛ نظریۀ معناشناسی قالبی یکی از این رویکردها در معناشناسی شناختی است که به مسئلۀ چندمعنایی، ...
بیشتر
تمایزات واژگانی میان زبان‌ها، بیانگر تفاوت در فرهنگ‌های مرتبط با هر زبان است. واژههای چندمعنا در هر فرهنگ، می‌تواند نمودی از این قبیل تمایزات واژگانی در یک زبان باشد. در معناشناسی شناختی، رویکردهای مختلفی به پدیدۀ چندمعنایی در زبان وجود دارد؛ نظریۀ معناشناسی قالبی یکی از این رویکردها در معناشناسی شناختی است که به مسئلۀ چندمعنایی، از منظر قالب‌های معنایی نگریسته است. صورت تکامل‌یافتة این نظریه، در شبکۀ معنایی فریم‌نت، تحقق پیدا کرده است. قالب‌های معنایی بسته‌هایی معنایی هستند و هرکدام از قالب‌ها از برخی مؤلفه‌های معنایی تشکیل شدهاند. روابط معنایی در این شبکه، به‌صورت روابط میان‌قالبی ارائه شده است. در این مقاله، سعی بر آن است تا تحلیلی معنایی و پیکره‌بنیاد از چندمعنایی افعال «شنیدن» و «گوش‌دادن» در زبان فارسی، بر مبنای اصول شبکۀ فریم‌نت در زبان انگلیسی، ارائه شود. براین‌اساس، دو کلیدواژۀ مذکور، در پیکره‌های موجود در پایگاه دادۀ زبان فارسی، بررسی شدند و از میان مفاهیم موجود در جملات شاهد، هفت قالب معنایی «حس فعال»، «ادراک حسی»، «جستجو»، «آگاهی»، «فهمیدن»، «اطاعت» و «توجه» و سه رابطۀ میان‌قالبی «توارث» میان قالب والد «ادراک» و فرزند «حس فعال» و قالب والد «ادراک» و فرزند «ادراک حسی» و قالب والد «آگاهی» و فرزند «فهمیدن»، یک رابطۀ میان‌قالبی «کاربرد» میان قالب والد «توجه» و فرزند «حس فعال» و یک رابطۀ میان‌قالبی «بیشتر» میان قالب‌های «حس فعال» و «ادراک حسی» استخراج شد. نتایج تحلیلهای انجام‌شده نشان میدهد که رویکرد حاضر به پدیدۀ چندمعنایی، رویکردی کارآمد برای بررسی چندمعنایی افعال «شنیدن» و «گوش‌دادن» در زبان فارسی است.
مریم سلیمی؛ عادل دست گشاده؛ بهمن باینگانی
چکیده
زبان‌ها نماد هویت هستند و برای نشان دادن هویت افراد به کار می‌روند. از این رو، زبان‌ها نقش مهمی در برساخت هویت ایفا می‌کنند و مرگ آنها مرگ هویتهای معین است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطة بین هویت‌پذیری زبانی و مرگ زبانی در بین ساکنین استان کردستان است. این پژوهش به لحاظ روش کمّی از نوع پیمایشی و به لحاظ هدف، کاربردی است. ...
بیشتر
زبان‌ها نماد هویت هستند و برای نشان دادن هویت افراد به کار می‌روند. از این رو، زبان‌ها نقش مهمی در برساخت هویت ایفا می‌کنند و مرگ آنها مرگ هویتهای معین است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطة بین هویت‌پذیری زبانی و مرگ زبانی در بین ساکنین استان کردستان است. این پژوهش به لحاظ روش کمّی از نوع پیمایشی و به لحاظ هدف، کاربردی است. به این منظور، تعداد 407 پرسشنامه بین نمونه‌های آماری توزیع شد. نمونه‌گیری به روش طبقه‌بندی متناسب انجام گرفت. در این پژوهش، برای جمعآوری دادهها از پرسشنامۀ استاندارد هویت زبان دوم و مرگ زبانی یونسکو استفاده شد. برای بررسی فرضیههای پژوهش از آزمون همبستگی استفاده گردید. در پایان، تحلیل یافتهها نشان داد که بین هویت‌پذیری زبانی و ابعاد آن با مرگ زبانی رابطه‌ای مثبت و معنی‌دار وجود دارد. از میان ابعاد مختلف هویت‌پذیری زبانی، بُعد انتظارات دیگران بیشترین نقش تبیین‌کنندگی را دارد. در پایان، می‌توان چنین جمع‌بندی کرد که اگرچه ابعاد هویت‌پذیری زبانی با شدتی نسبتاً متوسط بر روی مرگ زبانی تأثیر می گذارند، اما از آنجا که این ابعاد متغیرهایی قابل‌مدیریت هستند، راه برای فعالان و سیاست‌گذاران بخش فرهنگی گشوده است تا در مسیر حفظ زبان ها گامهای موثری بردارند.
حاج بی‌بی نادران؛ مرتضی زارع برمی
چکیده
تحلیل معانی و ترجمه حرف جر «باء» در سورۀ آل عمران دو اصل بنیادی را دربارۀ زبان‌ها مشخص ساخت: نخست اینکه، ترجمه می‌کنیم، اما زبان‌های مبدأ و مقصد را کاملاً درک نمی‌کنیم (اصل ارتباطی) و دوم اینکه، زبان‌ها در فرایند ترجمه با یکدیگر برخورد می‌کنند (اصل زبانی). به دو اصل ارتباطی و زبانی باید یک اصل سوم، یعنی ترجمه‌های ناهمگون، را ...
بیشتر
تحلیل معانی و ترجمه حرف جر «باء» در سورۀ آل عمران دو اصل بنیادی را دربارۀ زبان‌ها مشخص ساخت: نخست اینکه، ترجمه می‌کنیم، اما زبان‌های مبدأ و مقصد را کاملاً درک نمی‌کنیم (اصل ارتباطی) و دوم اینکه، زبان‌ها در فرایند ترجمه با یکدیگر برخورد می‌کنند (اصل زبانی). به دو اصل ارتباطی و زبانی باید یک اصل سوم، یعنی ترجمه‌های ناهمگون، را افزود. برای مثال، زبان فارسی در برابر 16 معنای حرف جر «باء»، مگر تفدیه (و در این پژوهش، هشت معنای جدید بر آن 16 مورد افزوده شد)، 26 معنا را در حرف‌اضافۀ «به» تدارک دیده است، بنابراین ضرورت دارد که مترجمان قرآن (از جمله مترجمان مورد استناد در این پژوهش، یعنی آیتی، صفوی، مجتبوی و مکارم) در وهلۀ اول با زبان فارسی و در وهلۀ دوم با زبان عربی آشنا باشند. بدون تردید، شناخت زبان مادری به‌معنای شناخت بالقوۀ زبان‌های دیگر است. نتایج پژوهش نشان داد که ترجمۀ درون‌زبانی حروف جر سورۀ آل عمران به اندازۀ ترجمۀ بین زبانی آنها اهمیت دارد، زیرا این حروف با قرار گرفتن در بافت ویژۀ قرآن، مستعد خلق معانی متنوع و عامل مؤثر در پدید آمدن ترجمه‌های ناهمگون هستند. این نکته در کنار هم‌سطح نبودن دانش زبانی و فرازبانی مترجمان باعث شده تا ترجمه‌های قرآن با کیفیت‌های متفاوت عرضه شوند. روش پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی و نیز آماری ـ تحلیلی است. انجام این پژوهش ضرورت دارد، زیرا معانی حروف جر/ اضافه تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر کیفیت ترجمه‌های عربی به فارسی و به‌عکس دارند.
چنگیز مولایی
چکیده
مقالۀ حاضر بررسی و ارزیابی نقدی است که احسان چنگیزی بر کتاب آبان یشت (چاپ دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران 1392) نوشته و در مجلۀ علم زبان (سال 2، شمارۀ 3، پاییز و زمستان 1393) منتشر کرده است. منتقد مطالب مورد نظر خود را ذیل ده مدخل طرح و به تفصیل در بارۀ آنها بحث کرده است؛ عناوین این مداخل به ترتیبی که منتقد آورده است، عبارتند از: 1- واج یا نویسه؛ ...
بیشتر
مقالۀ حاضر بررسی و ارزیابی نقدی است که احسان چنگیزی بر کتاب آبان یشت (چاپ دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران 1392) نوشته و در مجلۀ علم زبان (سال 2، شمارۀ 3، پاییز و زمستان 1393) منتشر کرده است. منتقد مطالب مورد نظر خود را ذیل ده مدخل طرح و به تفصیل در بارۀ آنها بحث کرده است؛ عناوین این مداخل به ترتیبی که منتقد آورده است، عبارتند از: 1- واج یا نویسه؛ 2- ریشۀ *āhi-؛ 3- بیان مسئله و ضرورت تحقیق؛ 4- پیبست؛ 5- است؛ 6- ضمیر ya-؛ 7- ترجمهها؛ 8- مسایل نحوی؛ 9- ترکیب یا مرکب؛ 10- لحن نوشتاری. در گزارش حاضر هر یک از این مداخل، به همان ترتیبی که در نقد آمده، ارزیابی و با ذکر شواهد متعدد، ضعف استدلال، استنتاج نادرست و خطاهای مکرر منتقد در طول نقد، نشان داده شده است.
علی اصغر رجب زاده؛ مسعود اسدی؛ شعبان بریمانی
چکیده
ضمیر انتزاعی و ناملفوظ در زبان‌های ضمیرانداز به عنصری اشاره میکند که دارای نقش نحوی است ولی نمود آوایی ندارد. این زبان‌ها دارای تقسیم‌بندی‌های گوناگونی هستند. در این مقاله، ابتدا، به رده‌بندی زبان مازندرانی بر اساس اصول تقسیم‌بندی زبان‌های ضمیرانداز بر اساس ریتزی (1982) و سپس، به ویژگیهای منحصربه‌فرد زبان‌های ضمیرانداز پرداخته‌ایم ...
بیشتر
ضمیر انتزاعی و ناملفوظ در زبان‌های ضمیرانداز به عنصری اشاره میکند که دارای نقش نحوی است ولی نمود آوایی ندارد. این زبان‌ها دارای تقسیم‌بندی‌های گوناگونی هستند. در این مقاله، ابتدا، به رده‌بندی زبان مازندرانی بر اساس اصول تقسیم‌بندی زبان‌های ضمیرانداز بر اساس ریتزی (1982) و سپس، به ویژگیهای منحصربه‌فرد زبان‌های ضمیرانداز پرداخته‌ایم و با ارائۀ شواهد و داده‌های زبانی، مشخص کرده‌ایم که زبان مازندرانی می‌تواند در کدام یک از این زیرمجموعه‌ها جای گیرد. در این جستار، به تعریف و ساختار انواع مختلف زبان‌های ضمیرانداز اشاره و نشان داده شده است که این‌گونه از زبان‌ها، به‌صورت کلی، به چهار زیرمجموعه تقسیم‌بندی میشوند: 1- زبان‌های ضمیرانداز ثابت مانند ایتالیایی، یونانی، فارسی؛ 2- زبان‌های ضمیرانداز پوچ‌واژه‌ای مانند آلمانی، گونه‌هایی از هلندی و آفریقایی؛ 3- زبان‌های ضمیرانداز نسبی مانند عبری، روسی، ماراتی و پرتغالی برزیلی؛ 4- زبان‌های ضمیرانداز کلامی (گفتمانی) مانند چینی، ژاپنی و کره‌ای. با مقایسة زبان مازندرانی با تقسیم‌بندی ارائه‌شده، نشان داده‌ایم که زبان مازندرانی ویژگیهای زبان‌های ضمیرانداز ثابت را دارد، ضمن اینکه این زبان را می‌توان در حوزة زبان‌های ضمیرانداز کلامی نیز قرار داد؛ چرا که هم‌نمایه‌شدن ضمیر ناملفوظ و فاعل بند پایه بستگی به بافت کلامی دارد.
سید فرید خلیفه لو؛ حسین حلاج زاده بناب؛ سیدمجتبی حسینی
چکیده
نظر به اینکه هیچ نظام نشانه‌ای از منظر ایدئولوژیک خنثی نیست، می‌توان با شناخت زبان و کشف لایه‌های زیرین آن، به آشکارسازی روابط پنهان و بازنشر ایدئولوژی‌های نهفته در ژرف‌ساخت زبان دست یافت. ساختارهای گفتمانی نیز با سازمان‌دهی نظام‌های نشانه‌ای مدنظر خود، به شیوه‌های درک ما از واقعیت شکل می‌دهند. در پژوهش حاضر به بررسی ساخت‌های ...
بیشتر
نظر به اینکه هیچ نظام نشانه‌ای از منظر ایدئولوژیک خنثی نیست، می‌توان با شناخت زبان و کشف لایه‌های زیرین آن، به آشکارسازی روابط پنهان و بازنشر ایدئولوژی‌های نهفته در ژرف‌ساخت زبان دست یافت. ساختارهای گفتمانی نیز با سازمان‌دهی نظام‌های نشانه‌ای مدنظر خود، به شیوه‌های درک ما از واقعیت شکل می‌دهند. در پژوهش حاضر به بررسی ساخت‌های ایدئولوژیک در گفتمان مردانِ خواهانِ تمکین زوجه بر پایه تئوری ون‌دایک (2006) پرداخته میشود. در این پویش، محققان با حضور در 20 جلسۀ دادگاه و جمعآوری داده از 20 مرد خواهان تمکینِ زوجه با میانگین سنی 25 تا 45 سال و با تحصیلات بین دیپلم تا لیسانس، از جامعه و طبقه شهری به مطالعه پرداخته‌اند. هدف تحقیقِ پیش‌رو بازنمایی ابزارهای زبانی و راهبردهای کلامی این مردان در راستای اقناع قاضی و تصمیم‌گیرنده است. همچنین، استراتژی‌های ارجاعی این افراد از طریق الگوی «مربع ایدئولوژیک» ون‌دایک (2006) تعیین و بسامد هریک از اضلاع مربع مشخص می‌گردد. نتایج پژوهش نشان میدهد که مردان در جلسات دادگاه از انواع راهبردهای زبانی همچون «توصیف کنشگر»، «قطب‌بندی»، «تعمیم»، «اغراق» و «بیان هنجارها» در راستای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کنند. این راهبردها در 58% موارد در راستای بزرگ‌نمایی رفتار منفی همسر (غیرخودی‌ها) و در 27% موارد در جهت بزرگ‌نمایی رفتار مثبت خود (خودی‌ها) است. جامعه آماری مورد مطالعه، کمتر از دو ضلع دیگر مربع ایدئولوژیک (کوچک‌نمایی نکات مثبت و کوچک‌نمایی نکات منفی طرف مقابل) استفاده می‌کردند که این امر منطبق با نظریه ون‌دایک (2006) است.
