مرضیه فروغی ابری
چکیده
در شمارة سوم نشریة علم زبان، احسان چنگیزی در نقد کتاب «آبانیشت» تألیف چنگیز مولایی، مطالبی نگاشت. در شمارة چهارم همین نشریه، مولایی به آن نقد پاسخ داد و مطالب آن را نادرست دانست. در پاسخ مولایی مطالبی دربارة زبان اوستایی مطرح شده که لازم است با تفصیل بیشتری بررسی شوند و از منظر زبانشناختی تحلیل گردند. در این مقاله مهمترین نکات ...
بیشتر
در شمارة سوم نشریة علم زبان، احسان چنگیزی در نقد کتاب «آبانیشت» تألیف چنگیز مولایی، مطالبی نگاشت. در شمارة چهارم همین نشریه، مولایی به آن نقد پاسخ داد و مطالب آن را نادرست دانست. در پاسخ مولایی مطالبی دربارة زبان اوستایی مطرح شده که لازم است با تفصیل بیشتری بررسی شوند و از منظر زبانشناختی تحلیل گردند. در این مقاله مهمترین نکات در شش موضوع دسته‌بندی شده، اما در ذیل هر مبحث، در مورد مسائلی دیگری نیز بحث گردیده است، از جمله: واج و صوت، ریشه، پیبست یا واژهبست و میزبان، ضمیر موصولی یا ضمیر اشارة ya، فعل ربطی و جملات اسنادی، مالکیت محمولی، ضمیر پیبستی mē و کارکرد ethical dative. در این مباحث روشن شده است که برای بررسی متون کهن باید با کلیات زبانشناسی آشنا بود. تنها با استفاده از مسائل زبانشناسی نوین است که می‌توان دربارة مسائل زبان اوستایی بدون توجه به قواعد نظام نوشتاری سخن گفت. مثلاً در نظام نوشتاری زبان اوستایی، ضمایر پیبستی از میزبان خود جدا نوشته شدهاند و پس از آنها نقطهای آمده است؛ در واج‌نویسی متون کهن، این ضمایر باید متصل به میزبان نوشته شوند، زیرا در واج‌نویسی، صورت ملفوظ متون کهن نشان داده می‌شود و صورت ملفوظ از قواعد نظام نوشتاری پیروی نمیکند.
مریم رضاآسا
چکیده
در بسیاری از منابع آواشناسی زبان فارسی، بر سر شیوۀ تولید همخوان ملازی /G/ در فارسی معیار اتفاق نظر وجود ندارد. در این مقاله، به بررسی صوتشناختی شیوة تولید این همخوان در زبان فارسی محاورهای معیار، در بافتهای آوایی میانواکهای، آغازی، پایانی و در خوشة همخوانی پرداخته شد و نمونههای گفتاری ده گویشور بومی فارسی معیار (پنج ...
بیشتر
در بسیاری از منابع آواشناسی زبان فارسی، بر سر شیوۀ تولید همخوان ملازی /G/ در فارسی معیار اتفاق نظر وجود ندارد. در این مقاله، به بررسی صوتشناختی شیوة تولید این همخوان در زبان فارسی محاورهای معیار، در بافتهای آوایی میانواکهای، آغازی، پایانی و در خوشة همخوانی پرداخته شد و نمونههای گفتاری ده گویشور بومی فارسی معیار (پنج زن و پنج مرد) از طبقهْ تحصیلکرده، بدون آشنایی با زبانشناسی و در محدودهْ سنی 20-30 سال، از طریق نرم‌افزار پرت ضبط و تحلیل شد. طبق نتایج تحلیلها، سه گونۀ انسدادی واکدار [G]، ناسوده [ʁ] و سایشی واکدار [γ] به عنوان واجگونههای اصلی شیوۀ تولید این واج شناسایی شدند که این واجگونهها در اکثر بافتها در تناوب آزاد با یکدیگر قرار میگیرند. از طرفی، آوای سایشی بیواک [x] نیز در گفتار محاورهای برخی گویشوران، در واژههای خاصی، به صورت گونه‌ای از این واج در تناوب آزاد با گونه‌های دیگر قرار میگیرد. شواهد آماری نشان میدهد که گونۀ انسدادی واکدار [G] در بافتهای مذکور دارای تظاهر آوایی و تنوع بافتی بیشتری در مقایسه با سایر واجگونههای این همخوان بوده و لذا گونۀ غالب واجی و نمایندۀ این همخوان در فارسی معیار، گونۀ انسدادی واکدار /G/ میباشد.
سیدمهدی دادرس
چکیده
این نوشته، پاسخی است به نقد «الهه حسینی ماتک» بر کتاب مشترک این نگارنده با عنوان «موادی برای مطالعۀ گویش بختیاری» (ژوکوفسکی، 1396). نگارنده، بهعنوان یکی از محققان این اثر، در این یادداشت کوشیده است با نقل عبارات و مطالب این کتاب و نکات مدنظر منتقد، پارهای مسائل را توضیح دهد و دلایلِ اتخاذِ روش خود را برشمارد و برخی ...
بیشتر
این نوشته، پاسخی است به نقد «الهه حسینی ماتک» بر کتاب مشترک این نگارنده با عنوان «موادی برای مطالعۀ گویش بختیاری» (ژوکوفسکی، 1396). نگارنده، بهعنوان یکی از محققان این اثر، در این یادداشت کوشیده است با نقل عبارات و مطالب این کتاب و نکات مدنظر منتقد، پارهای مسائل را توضیح دهد و دلایلِ اتخاذِ روش خود را برشمارد و برخی از اشکالاتی را که منتقد مطرح کرده است، توضیح دهد و شیوة کار خویش را روشنتر بیان کند.
مریم قیاسوند؛ امید طبیب زاده
چکیده
هر تناوب بهعنوان جفت جملاتی با ساختارهای کمابیش متفاوت تعریف می‌شود که معنی یکسانی دارند. محدودیت‌هایی که تناوب‌ها بر افعال اعمال می‌کنند به ویژگیهای معنایی افعال حساساند. ازاین‌رو، تناوب‌ها را می‌توان بهعنوان معیاری برای طبقه‌بندی افعال به روشی مؤثر به‌کار گرفت. لوین با معرفی 79 تناوب موضوعی و بررسی آنها بر 3024 ...
بیشتر
هر تناوب بهعنوان جفت جملاتی با ساختارهای کمابیش متفاوت تعریف می‌شود که معنی یکسانی دارند. محدودیت‌هایی که تناوب‌ها بر افعال اعمال می‌کنند به ویژگیهای معنایی افعال حساساند. ازاین‌رو، تناوب‌ها را می‌توان بهعنوان معیاری برای طبقه‌بندی افعال به روشی مؤثر به‌کار گرفت. لوین با معرفی 79 تناوب موضوعی و بررسی آنها بر 3024 فعل انگلیسی، افعال انگلیسی را به 49 طبقة معنایی گسترده و 192 ریزطبقه دسته‌بندی کرد. به اعتقاد لوین، افعالی که طبق رفتار مشترکشان در تناوب‌ها در یک طبقه قرار میگیرند، مؤلفههای معنایی مشترکی دارند. این مقاله به بررسی یکی از انواع تناوب‌های معرفیشده توسط لوین با عنوان تناوب‌های دوسویه پرداخته است که خود شامل چندین نوع تناوب می‌شود. یکی از این تناوب‌ها با عنوان «تناوب مفعول دوسویۀ قابل‌درک» در دسته‌بندی لوین در زمرة تناوب‌های گذرایی معرفی شده است. تناوب‌های گذرایی شامل تناوب‌هایی می‌شود که گذرایی فعل در دو ساخت تناوبی تغییر میکند. انواع دیگر تناوب‌های دوسویه که لوین معرفی کرده است، تناوبهاییاند که بدون تغییر در گذرایی فعل رخ می‌دهند. این تناوب‌ها عبارتند از «تناوب دوسویۀ ساده»، «تناوب دوسویۀ باهم» و «تناوب دوسویۀ ازهم». با بررسی تناوب‌های لوین بر پیکره‌ای بالغ بر 3070 فعل فارسی اعم از افعال مرکب و ساده دریافتیم که همه انواع این تناوب‌ها در فارسی نیز وجود دارند. در ادامه به بررسی تناوب‌هایی پرداختیم که نگارندگان باتوجه به ویژگیهای برخی از افعال فارسی شناسایی و معرفی کرده‌اند. این تناوب‌ها عبارتند از «تناوب دوسویۀ زنجیری» و «تناوب دوسویۀ اشتراکی».
فاطمه آخوندی؛ مرضیه صناعتی
چکیده
چکیدهزبان لری خرم‌آبادی از زبانهای جنوب غربی ایران به شمار می‌‌رود و مانند دیگر زبان‌ها دارای ویژگیهای دستوری و رده‌شناختی خاص خود است. . امروزه تأثیر و نفوذ فارسی روی گونة لری موجب شده که به تدریج این زبان به عنوان زبانی در خطر به فراموشی سپرده شود و همین امر ضرورت مطالعۀ زبانشناختی این گونۀ محلی را با هدفِ ثبت و تدوینِ ...
بیشتر
چکیدهزبان لری خرم‌آبادی از زبانهای جنوب غربی ایران به شمار می‌‌رود و مانند دیگر زبان‌ها دارای ویژگیهای دستوری و رده‌شناختی خاص خود است. . امروزه تأثیر و نفوذ فارسی روی گونة لری موجب شده که به تدریج این زبان به عنوان زبانی در خطر به فراموشی سپرده شود و همین امر ضرورت مطالعۀ زبانشناختی این گونۀ محلی را با هدفِ ثبت و تدوینِ قواعد دستوری حاکم بر آن ایجاد میکند. از این رو در مقالۀ حاضر به مؤلفههای ترتیب واژه در این زبان پرداخته شده است. روش کار در این پژوهش به‌ترتیب شامل تهیۀ پرسشنامه، مصاحبه با گویشوران اصیل لر خرم‌آبادی، آوانویسی دادهها و تحلیل رده‌شناختی این زبان است. به منظور تحلیل دادهها، ترتیب و توالی واژهها بر اساس مؤلفههای ترتیب واژۀ درایر با ارائۀ نمونههای گویشی محک زده شد. بررسیها نشان داد که در این زبان برای نمونه، حرف اضافه به صورت پیشاضافه و بند موصولی، مضافالیه، فعل اسنادی، فعل و فعل اصلی به‌ترتیب پس از هسته اسمی، مضاف، گزاره (مسند)، قید حالت و فعل کمکی میآیند. در نتیجه این زبان گرایش به سمت فعل میانی قوی دارد. همچنین، این زبان به لحاظ مؤلفه ترتیب واژه مانند فارسی عمل می کند.
حیران ملائی قلعه محمد؛ شجاع تفکری رضایی؛ عامر قیطوری
چکیده
هدف کلی از پژوهش حاضر، بررسی و توصیف گروه نقشی نمود، در لری خرم‌آبادی بر اساس برنامۀ کمینه‌گرا بوده است. باتوجه‌به اینکه تاکنون بررسی زبانشناختی نحوی در این زمینه انجام نشده بود، این پژوهش تطابق بین نظریۀ بهکاررفته در تحقیق و دادههای گویش لری خرم‌آبادی را نشان داد. شیوۀ این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده است. در این پژوهش، بنا ...
بیشتر
هدف کلی از پژوهش حاضر، بررسی و توصیف گروه نقشی نمود، در لری خرم‌آبادی بر اساس برنامۀ کمینه‌گرا بوده است. باتوجه‌به اینکه تاکنون بررسی زبانشناختی نحوی در این زمینه انجام نشده بود، این پژوهش تطابق بین نظریۀ بهکاررفته در تحقیق و دادههای گویش لری خرم‌آبادی را نشان داد. شیوۀ این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده است. در این پژوهش، بنا بر اصول نظریۀ زایشی، توصیف دقیق و یکدستی از ساختارهای دارای نمود ارائه شده و در سایة مباحث نظری، این دسته از ساختارها تحلیل شدهاند. در بررسی دادههای لازم برای انجام این پژوهش، نگارنده نیز شمّ زبانی خود را مبنای تعیین خوش‌ساختی و بدساختی جملات قرار داده و از عملیات‌های حرکت، ادغام و مطابقه نیز کمک گرفته شده است. نتایج این پژوهش نشانگر آن بودند که در گویش لری خرم‌آبادی گروه نمود بهصورت نمود دستوری و نمود واژگانی نمایانده می‌شود. نمود دستوری نیز در این زبان به دو دستۀ کامل و ناقص تقسیم می‌شود. نمود کامل در زمانهای گذشتۀ ساده، ماضی نقلی و ماضی بعید نشان داده می‌شود. گروه نمود ناقص میزبان نمودسازهای “dɑr, mɛ-” و نمودساز ناقص “hɑ” بدون مطابقه با شخص و شمار و بهعنوان سازه‌ای مستقل از گروه فعلی معرفی گردیدند. دو نمودساز “hey” (همیشه) و “hæni” (هنوز) نیز بهعنوان نمود واژگانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشانگر آن بودند که این دو نمودساز سبب افزودن معنای اضافی به فعل و ایجاد نمود جدیدی تحت‌عنوان «نمود تداومی» می‌شوند.
علیرضا خرمایی؛ الینا اسکروچی
چکیده
یکی از مباحث اصلی در تحلیل گفتمان ساخت اطلاعی است. تأثیر ساخت اطلاعی را در صورت نحوی، واج‌شناختی و ساخت‌واژی جمله می‌توان دید. در حوزۀ تأثیر ساخت اطلاعی بر صورت ساخت‌واژی جمله، مبحثی تحت عنوان ارجاع گفتمانی وجود دارد. در این مقاله، ارجاع گفتمانی در رمان «مدیر مدرسه» و کتاب «زبان و تفکر»، بر اساس سلسله‌مراتب کهنگی گاندل، ...
بیشتر
یکی از مباحث اصلی در تحلیل گفتمان ساخت اطلاعی است. تأثیر ساخت اطلاعی را در صورت نحوی، واج‌شناختی و ساخت‌واژی جمله می‌توان دید. در حوزۀ تأثیر ساخت اطلاعی بر صورت ساخت‌واژی جمله، مبحثی تحت عنوان ارجاع گفتمانی وجود دارد. در این مقاله، ارجاع گفتمانی در رمان «مدیر مدرسه» و کتاب «زبان و تفکر»، بر اساس سلسله‌مراتب کهنگی گاندل، هدبرگ و زاخارسکی (Gundel, Hedberg and Zacharski, 1993) که یک مدل شناختی است، بررسی شده است. در این سلسله‌مراتب شش وضعیت شناختی تعریف شده و ایدۀ اصلی این است که انتخاب صورت لفظ ارجاعی بستگی به وضعیت شناختی مرجع در ذهن شنونده (خواننده) دارد. در مقالة حاضر، 12 صورت ارجاعی مختلف انتخاب شده است و بر اساس مثالهای گردآوریشده، وضعیتهای شناختی هر صورت ارجاعی در قالب یک جدول ارائه می‌شود. درنهایت، بر اساس ارقام به‌دستآمده، نتیجهگیری و مشخص می‌شود که پیشبینیهای سلسله‌مراتب کهنگی تا چه حد با دادههای زبان فارسی سازگار است.
بهروز قسمت پور؛ علی رضا قلی فامیان؛ سیف الله ملایی پاشایی؛ نرجس بانو صبوری
چکیده
گویش‌سنجی گرایشی نوین و برآمده از گویش‌شناسی کلاسیک است که در آن تفاوت‌ها و تمایزات میان گویش‌های مختلف در ناحیهای به صورت آماری محاسبه شده و با استفاده از نقشه‌ها و اطلس‌های گویشی بازنمایی می‌شود. در پژوهش حاضر محققان کوشیده‌اند بر اساس روش تحلیل انبوه دادههای گویشی و با بهره‌گیری از بستۀ نرم‌افزاری گویش‌سنجی و نقشه‌نگاری ...
بیشتر
گویش‌سنجی گرایشی نوین و برآمده از گویش‌شناسی کلاسیک است که در آن تفاوت‌ها و تمایزات میان گویش‌های مختلف در ناحیهای به صورت آماری محاسبه شده و با استفاده از نقشه‌ها و اطلس‌های گویشی بازنمایی می‌شود. در پژوهش حاضر محققان کوشیده‌اند بر اساس روش تحلیل انبوه دادههای گویشی و با بهره‌گیری از بستۀ نرم‌افزاری گویش‌سنجی و نقشه‌نگاری RuG/L04 ، چشم‌اندازی از تنوعات آوایی و واژگانی مناطق تالش زبانِ استان گیلان به همراه دستگاه آوایی گونه‌های زبانی رایج، ارائه دهد. جامعۀ آماری این پژوهش ساکنین آبادی‌های پنج شهرستان تالش زبان استان گیلان، یعنی شهرستان‌های تالش، رضوانشهر، ماسال، فومن و شفت بوده است. از هر شهرستان 10 روستای بالای 100 خانوار که زبان محلی آنها تالشی است، انتخاب شدهاند. گویشوران افراد ذکور این روستاها بودند که در سه ردۀ سنی نوجوانان، میانسالان و سالمندان قرار داشتهاند. روش جمعآوری دادهها، استفاده از پرسش‌نامۀ زبانی لایپزیک و سُوادِش مشتمل بر 65 واژه و 7 جمله بوده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که گویشوران زبان تالشی در تلفظ برخی واژههای حوزه‌های دادگانِ پژوهش، شباهت آوایی و واژگانی دارند و در برخی حوزه‌های دیگر تفاوت‌هایی دارند. همچنین سن گویشوران در استفاده از واژههای اصیل زبان محلی خود تأثیر دارد و در سنین پایین، گرایش به فارسی معیار بیشتر است. بهطورکلی، سه گویش برای زبان تالشی متصور است که هر گویش دارای گونه‌های زبانی متعددی است که از تنوع آوایی و واژگانی برخوردارند.
محمد احمدی
چکیده
در این مقاله تاریخ تطور نظریة رتوریکی از حدود چهارصد قبل از میلاد تا نخستین قرن میلادی بررسی می‌شود. در این پانصد سال چهارچوب‌های نظری رتوریک سنتی پی‌ریزی شده و این اصول تا قرن‌ها بدون تغییر یا با اندک تغییری استمرار یافته است. نخستین اندیشمندی که با رویکردی منطقی مباحث رتوریک را در کتابی مستقل مطرح کرده، ارسطو است، به همین دلیل ...
بیشتر
در این مقاله تاریخ تطور نظریة رتوریکی از حدود چهارصد قبل از میلاد تا نخستین قرن میلادی بررسی می‌شود. در این پانصد سال چهارچوب‌های نظری رتوریک سنتی پی‌ریزی شده و این اصول تا قرن‌ها بدون تغییر یا با اندک تغییری استمرار یافته است. نخستین اندیشمندی که با رویکردی منطقی مباحث رتوریک را در کتابی مستقل مطرح کرده، ارسطو است، به همین دلیل در این سیر تاریخی نظریة رتوریکی ارسطو با دقت نظر بیشتری بررسی شده است. مباحثی که ارسطو در کتاب خطابه مطرح کرده است، بعدها با تفاوتهای فاحش و گاه با تفاوتهای اندکی بسط و تفصیل یافته است و مدرسان خطابه در روم از جمله سیسرون و کوئینتیلیان نظریة رتوریک سنتی را به نوبة خود گسترش دادهاند. پس از بررسی نظریة ارسطو، نظریة رتوریکی مدرسان خطابه در روم ارزیابی و تفاوتهای آن با نظریة ارسطو یادآوری شده است. مجموعة مباحثی که تحت عنوان نظریة رتوریکی ارسطو و نظریة رتوریکی مدرسان خطابه در روم، مطرح می‌شود، چهارچوب‌های نظریة رتوریک سنتی به شمار میآید. در این مقاله شباهتها و تفاوت‌هایی نظریة رتوریکی ارسطو با نظریة رتوریکی معلمان خطابه در روم بررسی می‌شود و مشخص می‌گردد رومیان بر میراث ارسطو چه افزودهاند.
مهدی سبزواری؛ فاطمه محمدی
چکیده
کتاب زبان فارسی که بهعنوان درس کسب مهارت‌های زبانی در برنامۀ درسی دانش‌آموزان مقطع متوسطه گنجانده شده، حاوی مطالب و محتویات فراوان آموزشی، نگارشی و دستوری است. این کتاب از نظر محققان این مقاله دارای نقایص و کاستی‌هایی است که به‌جهت اهمیت این درس در نظام آموزش، ضرورت دارد به آنها پرداخته شود. نکته‌ای که مشکل آموزش این کتاب را ...
بیشتر
کتاب زبان فارسی که بهعنوان درس کسب مهارت‌های زبانی در برنامۀ درسی دانش‌آموزان مقطع متوسطه گنجانده شده، حاوی مطالب و محتویات فراوان آموزشی، نگارشی و دستوری است. این کتاب از نظر محققان این مقاله دارای نقایص و کاستی‌هایی است که به‌جهت اهمیت این درس در نظام آموزش، ضرورت دارد به آنها پرداخته شود. نکته‌ای که مشکل آموزش این کتاب را دوچندان میکند، این است که بیشتر دبیران زبان فارسی دانش لازم و تحصیلات مرتبط با آموزش مباحث زبانشناسی را در سطح تخصصی ندارند. علاوهبراین، بیشتر آموزههای کتاب به شکل کاربردی مورد استفاده قرار نمیگیرند و این یکی از مغایرتهای کلی کتاب با اهداف آموزشوپرورش است.برخلاف تصور عام که میپندارند چون زبان فارسی، زبان رسمی و رسانهای همۀ دانش‌آموزان است، باید کمترین مشکل در فهم و یادگیری آن وجود داشته باشد، درس زبان فارسی از معدود درسهایی است که بیشترین افت تحصیلی در آن وجود دارد. این مقاله کاوشی است درخصوص علل عدم موفقیت دانش‌آموزان در درس زبان فارسی در مقطع دبیرستان. در این مقاله ضمن اشارهای گذرا به کاستیهای موجود در کتاب و شیوۀ آموزش آن، برآنیم تا در جهت بهبود آموزش و محتوای آن گامی برداشته باشیم.
راحله گندمکار
چکیده
معنی‌شناسی قالب‌بنیاد نخستین بار از سوی چارلز فیلمور و پس از طرح مفهوم «قالب» از سوی او (1977الف، 1977ب، 1985، 1987) به‌مثابۀ نگرشی در چهارچوب معنی‌شناسی شناختی مطرح شد. فیلمور در این رویکرد واژگانی، اصطلاح «قالب» را به‌مثابۀ شیوه‌ای برای تحلیلهای معنایی زبان طبیعی به کار می‌برد. نگارندۀ نوشتۀ حاضر با استفاده از نمونههای ...
بیشتر
معنی‌شناسی قالب‌بنیاد نخستین بار از سوی چارلز فیلمور و پس از طرح مفهوم «قالب» از سوی او (1977الف، 1977ب، 1985، 1987) به‌مثابۀ نگرشی در چهارچوب معنی‌شناسی شناختی مطرح شد. فیلمور در این رویکرد واژگانی، اصطلاح «قالب» را به‌مثابۀ شیوه‌ای برای تحلیلهای معنایی زبان طبیعی به کار می‌برد. نگارندۀ نوشتۀ حاضر با استفاده از نمونههای متعددی از زبان فارسی معیار به ارزیابی میزان کارایی این نظریه در زبان فارسی می‌پردازد تا جامعیت آن را به کمک زبانی معلوم کند که مورد بحث و بررسی فیلمور نبوده است. نتیجۀ این ارزیابی نشان میدهد که فیلمور در طرح این نظریه‌اش برخلاف ادعای اصلی معنی‌شناسان شناختی به دنبال صوری‌سازی رفته است؛ آن هم به گونه‌ای که نه‌تنها در بسیاری از موارد، اغلب افعال زبان فارسی در قالب‌های فیلمور پیش‌بینی‌نشده‌اند، بلکه در موارد متعددی قالب‌ها در هم تلفیق می‌شوند. عدم کارایی مطلوب این نظریه، دست‌کم در مورد زبان فارسی، ناشی از نادیده گرفتن این واقعیت است که وقتی ما چیزی را در جهان خارج می‌بینیم، آن را با توجه به اینکه به چه شکل «درک»ا‌ش کرده‌ایم، وارد زبان می‌کنیم. نوع درک ما از صحنه‌های پیرامونمان، تعیین‌کنندۀ نوع جملاتی است که به زبان می‌آوریم. اینکه ما صرفاً با توجه به چند عنصر موجود در یک صحنه بخواهیم به قالب مشخصی قائل شویم و به تبیین معنایی بپردازیم، چندان مطلوب و صحیح به نظر نمی‌رسد.
منصوره شکرآمیز
چکیده
در این پژوهش، تولید شش واکه زبان فارسی در گفتار دو بیمار زبان‌پریش با ضایعۀ بخش پیشین نیمکرۀ چپ مغز (یک زن و یک مرد)، با تولید این واکه‌ها در گفتار چهار فرد سالم (دو زن و دو مرد) مقایسه شد. طیف‌نگاشت واکه‌های آزمودنی‌ها با استفاده از نرم‌افزار Praat به دست آمد. واکه‌ها در گفتار زنان سالم کشیده‌تر از واکه‌های ...
بیشتر
در این پژوهش، تولید شش واکه زبان فارسی در گفتار دو بیمار زبان‌پریش با ضایعۀ بخش پیشین نیمکرۀ چپ مغز (یک زن و یک مرد)، با تولید این واکه‌ها در گفتار چهار فرد سالم (دو زن و دو مرد) مقایسه شد. طیف‌نگاشت واکه‌های آزمودنی‌ها با استفاده از نرم‌افزار Praat به دست آمد. واکه‌ها در گفتار زنان سالم کشیده‌تر از واکه‌های تولیدشده توسط مردان سالم بودند. ازسوی دیگر، بیمار مرد همه واکه‌ها را کوتاهتر و بیمار زن همه واکه‌ها را کشیده‌تر از هر چهار آزمودنی سالم تولیدکردند. اگرچه سازههای واکه‌ها در گفتار بیماران در گستره طبیعی بسامد سازه‌ای قرارداشتند، اما در اندک تفاوتهای مشاهدهشده نیز الگویی که بیماران در سازههای اول و دوم چهار واکه غیرگرد فارسی داشتند، با الگوی آنها برای دو واکه گرد متفاوت بود.
محمد امین شاکری؛ آزاده میرزائی
چکیده
ایده‌پردازی‌های اساساً بدیع سوسور در باب زبان و مسئلة نشانه که با انتشار کتاب گردآوری‌شدة دورة زبانشناسی عمومی به ساحت علوم انسانی معرفی شد، نوید چرخشی پایه‌ای در معرفت‌شناسی و ایجاد یک علم عمومی نوین جبرگون و رابطه‌بنیاد را می‌داد. این ایده‌ها را خیل عظیمی از زبانشناسان و دیگر دانشمندان علوم انسانی پی گرفتند که به طور ...
بیشتر
ایده‌پردازی‌های اساساً بدیع سوسور در باب زبان و مسئلة نشانه که با انتشار کتاب گردآوری‌شدة دورة زبانشناسی عمومی به ساحت علوم انسانی معرفی شد، نوید چرخشی پایه‌ای در معرفت‌شناسی و ایجاد یک علم عمومی نوین جبرگون و رابطه‌بنیاد را می‌داد. این ایده‌ها را خیل عظیمی از زبانشناسان و دیگر دانشمندان علوم انسانی پی گرفتند که به طور کلی از ایشان با عنوان «ساختارگرا» (و بعضاً «پساساختارگرا») یاد می‌شود. در این میان، لویی یلمزلف از جایگاه بسیار ویژه‌ای برخوردار است. برخی اندیشمندان وی را خلف راستین سوسور می‌دانند. پیوندگاه راستین نظرگاه سوسور و یلمزلف پیرامون معرفت‌شناسی علم زبان (و متعاقباً معرفت‌شناسی عمومی) حول مفهوم «درون‌ماندگاری» قابل بازیابی است. در پژوهش حاضر، ما ابتدا مؤلفههای بنیادی معرفت‌شناسی زبانی سوسور را با تمرکز ویژه بر دست‌نوشته‌ها و دوره‌های درسی ارائه‌شدة وی ـ و با توجه به پژوهش‌های جدید سوسورشناختی ـ استخراج کرده‌ایم و آنگاه جرح و تعدیل‌های اساسی مربوط به هر یک را در نظرگاه گلوسم‌شناسی یلمزلف ردیابی نموده‌ایم. سپس اهمیت تغییرات معرفت‌شناختی اعمال‌شده از سوی یلمزلف را بررسی کرده‌ایم. در پایان، بر پیامدهای مثبت نظرگاه معرفت‌شناختی گلوسم‌شناسی برای نیل به «علم جبر زبانی درون‌ماندگار» صحه گذاشتیم و توجه دوباره به اندیشه‌های یلمزلف ـ این مهرة کلیدی و مغفول‌ماندة نظریه‌پردازی زبان ـ را پیشنهاد داده‌ایم.
ابراهیم رضاپور؛ ابوالفضل موچانی
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی تأثیر جنسیت نویسنده در ارائۀ جزئیات در نوشتار فارسی‌آموزان سطح پیشرفته، در چارچوب دستور نقشگرای نظام‌مند هلیدی است. از‌آنجاکه بیان جزئیات در دستور نقشگرای نظام‌مند هلیدی و فرانقش اندیشگانی، در قالب افزوده‌های حاشیه‌ای بازنمایی می‌شوند، در این پژوهش، افزوده‌های حاشیه‌ای بهکاررفته در نوشتار فارسی‌آموزان ...
بیشتر
هدف این پژوهش، بررسی تأثیر جنسیت نویسنده در ارائۀ جزئیات در نوشتار فارسی‌آموزان سطح پیشرفته، در چارچوب دستور نقشگرای نظام‌مند هلیدی است. از‌آنجاکه بیان جزئیات در دستور نقشگرای نظام‌مند هلیدی و فرانقش اندیشگانی، در قالب افزوده‌های حاشیه‌ای بازنمایی می‌شوند، در این پژوهش، افزوده‌های حاشیه‌ای بهکاررفته در نوشتار فارسی‌آموزان سطح پیشرفتة زن و مرد در چارچوب دستور نقشگرای نظام‌مند، استخراج و بررسی گردیدند. نمونة آماری و پیکرة مورد استفاده در این پژوهش، نوشتار 248 نفر از فارسی‌آموزان خارجی سطح پیشرفتة زن و مردِ مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد است. روش نمونه‌گیری این پژوهش از نوع نمونه‌گیری تصادفی ساده است. روش کار بدین‌صورت انجام شد که نوشتار 248 نفر از فارسی‌آموزان بر اساس جنسیت تفکیک شد (124 نفر زن و 124 نفر مرد). سپس، تمام افزوده‌های حاشیه‌ای بهکاررفته در نوشتار فارسی‌آموزان مرد و زن براساس تقسیم‌بندی هلیدی تعیین شدند. سپس، تعداد و درصد توزیع انواع افزوده‌های حاشیه‌ای محاسبه و نتایج با هم مقایسه شد. برای بررسی معنادار بودن تفاوت‌ها میان زنان و مردان، از آزمون آماری خی دو استفاده شد. سرانجام، این نتایج حاصل شد که زنان بیش از مردان از افزوده‌های حاشیه‌ای استفاده کرده‌اند. مردان، فقط از یک افزودة حاشیه‌ای (سبب)، بیشتر از زنان استفاده کرده‌اند. همچنین، از میان افزوده‌های حاشیه‌ای موقعیت و مکان پربسامدترین در نوشتار فارسی‌آموزان سطح پیشرفته بوده است.
رضا قنبری عبدالملکی؛ آیلین فیروزیان پور اصفهانی
چکیده
این پژوهش بر آن است تا با تکیه بر نگرش ساختارگرایانه، مفصلبندی دالهای شناور، حولِ دال مرکزیِ گفتمان رمان «سالهای ابری» را با استفاده از نظریههای ارنستو لاکلائو و تئون وندایک مورد سنجش قرار دهد. در این راستا، هدف اصلی مقاله آن است تا نشان دهد که چگونه نویسنده با جهتدهی به دالهای گفتمان و استفاده از راهبردهای ...
بیشتر
این پژوهش بر آن است تا با تکیه بر نگرش ساختارگرایانه، مفصلبندی دالهای شناور، حولِ دال مرکزیِ گفتمان رمان «سالهای ابری» را با استفاده از نظریههای ارنستو لاکلائو و تئون وندایک مورد سنجش قرار دهد. در این راستا، هدف اصلی مقاله آن است تا نشان دهد که چگونه نویسنده با جهتدهی به دالهای گفتمان و استفاده از راهبردهای زبانی، تصویری گزینشی و انتخابشده از جامعۀ عصر پهلوی، بازنمایی کرده است. این رمان از علیاشرف درویشیان، مجموعهای معنادار از علائم و نشانههای زبانی و فرا زبانی است. با توجه به این موضوع، نگارندگان به منظور تبیین گفتمان اثر، به تشریح اجزای متشکلۀ آن و توضیح رابطۀ دالهای شناور با دال مرکزی پرداخته؛ سپس زمینههای تبدیل «نابرابری اجتماعی» به دال مرکزی و به تبع آن رشدِ گفتمان سوسیالیسم را مورد بررسی قرار دادهاند. پرسش اصلیِ پژوهش حاضر آن است که دالهای شناور گفتمان با هدف تثبیت و معنابخشی به دال مرکزی، به چه نحو پیرامون آن شکل گرفتهاند؟ نگارندگان با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی، رمان مورد بحث را در سه سطح مورد بررسی قرار دادهاند. در ابتدا مؤلفههای گفتمانمحور متن شناسایی شد. سپس با توجه به مؤلفههای یافتهشده، ارتباط دالهایِ شناور با دال مرکزی گفتمان مورد بررسی قرار گرفت. در مرحلۀ آخر، پس از انجام تحلیلهای کیفی، با استفاده از تحلیلِ کمّی، درصد فراوانی دالهای شناور و راهبردهای تحلیل ایدئولوژیکی، بهصورت جدول و نمودار ارائه گردید. یافتههای پژوهش نشان میدهد که در این اثر، نابرابری اجتماعی بهعنوان دال مرکزی در شکلبخشیِ عناصر گفتمانی آن مطرح است. همچنین، دالهای شناور که فضای گفتمان رمان، آکنده از آنهاست، در قالب مفاهیمی چون «مساوات اجتماعی»، «نفی استثمار»، «نفی استبداد»، و «آزادی» طوری مفصلبندی شدهاند که همگی در خدمت دال مرکزی قرار دارند. در پیوند با نظریۀ تئون وندایک، راهبرهای قطببندی، کنایه، دلالت ضمنی، استعاره، وجهیت، مقایسه، توصیف کنشگر، دراماتیزه کردن، توضیح، تکرار، و فاصلهگذاری، مهمترین مقولههای تحلیل ایدئولوژیکی در این گفتمان هستند.
الهه حسینی ماتک
چکیده
موادی برای بررسی گویش بختیاری ترجمة جلد سوم از پژوهش ژوکوفسکی است با عنوان موادی برای بررسی گویش‌های ایرانی. ژوکوفسکی از سال 1883 تا 1886 م. در ایران اقامت داشته و نمونه‌هایی از گویش‌های ایرانی از جمله بختیاری را در این مجموعه گرد آورده است. در این کتاب، 42 شعر به گویش بختیاری واج‌نویسی و ترجمه شده است. این جلد از کار ژوکوفسکی، اساس کار ...
بیشتر
موادی برای بررسی گویش بختیاری ترجمة جلد سوم از پژوهش ژوکوفسکی است با عنوان موادی برای بررسی گویش‌های ایرانی. ژوکوفسکی از سال 1883 تا 1886 م. در ایران اقامت داشته و نمونه‌هایی از گویش‌های ایرانی از جمله بختیاری را در این مجموعه گرد آورده است. در این کتاب، 42 شعر به گویش بختیاری واج‌نویسی و ترجمه شده است. این جلد از کار ژوکوفسکی، اساس کار مریم شفقی و سیدمهدی دادرس قرار گرفته و آنان خود را در بخشی از کتاب مؤلف نامیدهاند. یکی از این دو محقق، خود گویشور بختیاری است و بر اساس اطلاعات خود از گویش بختیاری امروز، واج‌نویسی و تکیهگذاری اشعار بختیاری را تصحیح کرده و اشعار را بدون توجه به ترجمة ژوکوفسکی به فارسی برگردانده است. در این مقاله، شیوة کار شفقی و دادرس در واج‌نویسی، تکیهگذاری و ترجمة این اشعار بررسی و نقد شده است. مطالعة گویش بختیاری در 131 سال پیش و مقایسة آن با بختیاری امروز، بررسی درزمانی محسوب می‌شود و نمیتوان واج‌نویسی و تکیهگذاری اشعار را بر اساس اطلاعات امروزی تغییر داد. ناآشنایی محققان با مسائل زبانشناختی و تحولات زبان موجب شده است که این کتاب «موادی برای بررسی گویش بختیاری» فراهم نکند.
مریم رمضانخانی
چکیده
پژوهش حاضر درصدد بررسی امکان ارایة برگردان صوری برای روابط مفهومی در سطح جمله است و این مهم را با بهکارگیری منطق ریاضی به ویژه منطق محمولها در محدودة نمونههای کارآمد برای زبان فارسی انجام میدهد. به این ترتیب که ابتدا روابط مفهومی در سطح جمله که شامل «استلزام معنایی»، «تضاد معنایی»، «استنتاج» و «پیشانگاری» ...
بیشتر
پژوهش حاضر درصدد بررسی امکان ارایة برگردان صوری برای روابط مفهومی در سطح جمله است و این مهم را با بهکارگیری منطق ریاضی به ویژه منطق محمولها در محدودة نمونههای کارآمد برای زبان فارسی انجام میدهد. به این ترتیب که ابتدا روابط مفهومی در سطح جمله که شامل «استلزام معنایی»، «تضاد معنایی»، «استنتاج» و «پیشانگاری» است، معرفی می‌شود و سپس، بهوسیلۀ ابزارهای صوری منطقدانان و به ویژه منطق محمولها برای هر کدام از قاعدهها برگردان صوری به‌دست داده می‌شود. در گام بعد، تبعیت هر رابطة مفهومی از برگردان صوری متناظر با آن نشان داده می‌شود و در پایان کارآیی هر قاعده با مثالهایی از زبان فارسی ارزیابی می‌شود. لازم به ذکر است که بهنظر نگارنده، رابطة مفهومی «هممعنایی» را نمیتوان صوری‌سازی کرد. آن هم به یک دلیل عمده و آن این است که اساساً نمیتوان هیچ دو جملهای را در معنی‌شناسی زبانی «هممعنی» فرض کرد و بر این باور بود که می‌توان به شکلی صوری ساخت گزارهای دو جمله را به دست داد.
حبیب گوهری؛ فروغ اسدی
چکیده
هدف از پژوهش حاضر معرفی، توصیف، تبیین و بررسی نقش عنصر زبانی بسیار پرکاربرد (-ow) در کردی جنوبی است. این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و دادههای لازم بهصورت میدانی از گویشوران بومی به‌وسیله مصاحبه و گفتگو جمعآوری شده است. بررسی دادهها نشان میدهد که پیبست (-ow) دارای توزیع و کاربردهای بسیار متنوعی است و عمدتاً با افعال متعدی ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر معرفی، توصیف، تبیین و بررسی نقش عنصر زبانی بسیار پرکاربرد (-ow) در کردی جنوبی است. این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و دادههای لازم بهصورت میدانی از گویشوران بومی به‌وسیله مصاحبه و گفتگو جمعآوری شده است. بررسی دادهها نشان میدهد که پیبست (-ow) دارای توزیع و کاربردهای بسیار متنوعی است و عمدتاً با افعال متعدی ساده و مرکب ظاهر می‌شود، ولی گاهی نیز با (مفعول حرفاضافه در) افعال لازم به کار می‌‌رود. از نظر جایگاه، گاهی بعد از پیبست مفعولی ظاهر می‌شود و گاهی نیز قبل از آن. همچنین، در مواردی بهصورت پیشبست تظاهر پیدا میکند. از لحاظ معنایی، این عنصر دارای معنای مشخص بوده و از لحاظ شمار و جنس با مفعول جمله مطابقه مینماید، ولی از نظر صوری همیشه دارای یک صورت واحد است. پیبست (-ow) می‌تواند با مفعول بسیاری از افعال همنشینی داشته باشد، در عین حال با دستهای دیگر از افعال همنشینی ندارد. هم می‌تواند به مفعول معرفه ارجاع دهد و هم به مفعول نکره. بنابراین، به عوامل کلامی حساس نیست. رویهمرفته، اگرچه این پیبست می‌تواند دارای نقشهای متنوعی باشد، لیکن بارزترین نقش آن مفعولنمایی و یا مضاعفسازی مفعول است.
معصومه نجفی پازکی؛ مرضیه رضایی دینانی
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر، شناسایی استاندارد نوع و تعداد ابزارهای انسجام ربطی در متون کودکان 10 تا 12 ساله است. متون مورد مطالعۀ پژوهش حاضر شامل 400 متن نوشتاری کودکان 10 تا 12 سالۀ شهر تهران، 60 داستان از نویسندگان کودک و نوجوان گروه سنی «ج» و 60 متن از کتاب‌های درسی پایۀ چهارم تا ششم است. بر اساس نتایج به‌دستآمده چهار ابزار ربطی افزایشی، ...
بیشتر
هدف از انجام پژوهش حاضر، شناسایی استاندارد نوع و تعداد ابزارهای انسجام ربطی در متون کودکان 10 تا 12 ساله است. متون مورد مطالعۀ پژوهش حاضر شامل 400 متن نوشتاری کودکان 10 تا 12 سالۀ شهر تهران، 60 داستان از نویسندگان کودک و نوجوان گروه سنی «ج» و 60 متن از کتاب‌های درسی پایۀ چهارم تا ششم است. بر اساس نتایج به‌دستآمده چهار ابزار ربطی افزایشی، تقابلی، علّی و زمانی در متون تولیدی کودکان 10 تا 12 ساله (متون نوشتاری کودکان) و متون ادراکی آنها (داستان‌های نویسندگان گروه سنی ج، متن کتاب‌های درسی پایه چهارم تا ششم) ظاهر شدهاند. همچنین، مقایسه میزان کاربرد ابزارهای ربطی در متون تولیدی و ادراکی کودکان نشان داد که استاندارد تعداد ابزارهای انسجام ربطی در متون کودکان 10 تا 12 ساله به ترتیب بسامد، نوعی توالی رشدی را نشان میدهد که در آن ابتدا حروف ربط افزایشی ظاهر می‌شوند و سپس، ابزارهای انسجام زمانی به‌کار گرفته می‌شوند. در ادامه روابط علت و معلول دیده می‌شوند و در آخر ابزارهای انسجام تقابلی شکل میگیرند. این روند رشدی نشان‌دهندۀ توالی انباشتی رشد معناشناختی است. پس، می‌توان دریافت که به‌ترتیب درک مفهوم هم‌پایه‌ساز، توالی رخدادها، رابطۀ علت و معلول و در آخر تقابل و تضاد، برای دانش‌آموزان اتفاق افتاده است. این یافته همسو با پژوهش بلوم و همکاران (1980)، کمری (1395)، شاپیرو و هادسن (1991) و گانا و ندیمان (2015) است.
نسا میهن پرست؛ ارسلان گلفام؛ حیات عامری
چکیده
از جمله روابط مفهومی که در زبان فارسی اهمیت و بسامد بالایی داشته و به‌علاوه، آمیختگی زیادی با مفاهیم شناختی دارد، چندمعنایی است. ازسوی‌دیگر، در شبکۀ قالبی (فریمنت) که پروژه‌ای برخط در حیطۀ واژگان زبان انگلیسی در دانشگاه برکلی کالیفرنیا بوده و مشخصاً، برمبنای نظریة معنی‌شناسی قالب‌بنیاد فیلمور در سال 1997 ارائه شده است، هر واژه ...
بیشتر
از جمله روابط مفهومی که در زبان فارسی اهمیت و بسامد بالایی داشته و به‌علاوه، آمیختگی زیادی با مفاهیم شناختی دارد، چندمعنایی است. ازسوی‌دیگر، در شبکۀ قالبی (فریمنت) که پروژه‌ای برخط در حیطۀ واژگان زبان انگلیسی در دانشگاه برکلی کالیفرنیا بوده و مشخصاً، برمبنای نظریة معنی‌شناسی قالب‌بنیاد فیلمور در سال 1997 ارائه شده است، هر واژه به یک قالب ربط داشته و روابط میان واژهها، به‌طور غیرمستقیم از ارتباط مستقیم با قالب‌ها، اشتقاق می‌یابد. این همان چیزی است که می‌تواند در شبکۀ قالبی، منجر به چندمعنا شدن کلمات شود. در فریمنت که آن را تحولی عظیم در شکل‌بندی معنی‌شناسی شناختی دانسته‌اند، مفاهیم زبانی بهصورت قالب‌هایی مرتبط با هم در یک شبکه معنایی دیده می‌شوند و بازنمود این قالب‌ها در واحدهای واژگانی است. در این پژوهش توصیفی- تحلیلی، برآنیم که با تمرکز بر برخی از افعال فارسی مستخرج از فرهنگ بزرگ سخن انوری (1381) که معنای آگاهی- یافتن[1] به‌نوعی از آنها ایفاد می‌شود، تمام قالب‌های معنایی مربوط به معانی مختلف این واحدهای واژگانی را بیابیم و ازسوی‌دیگر، روابط میان این قالب‌های به‌ظاهر متفاوت و نحوۀ اشتقاق آنها را از قالب اصلی (نمونة اعلا) مشخص سازیم تا بتوانیم سازوکارهای چندمعنا شدن واژهها در فریمنت زبان فارسی را تبیین نماییم.
[1]. به قیاس از فریم نت انگلیسی فاصله میان کلمات مربوط به عنوان یک قالب، با خط تیره پر می‌شود و از درج فاصله اجتناب می‌گردد.
زهره خوروش؛ احمدرضا لطفی
چکیده
پس از دسته‌بندی زبانهای دنیا به دو مقولۀ فعل‌بنیاد و تابع‌بنیاد توسط تالمی که بر اساس الگوی رمزگذاری وقایع حرکتی، زبان‌ها را از یکدیگر متمایز میکند، در طول دهه‌های اخیر، تحقیقات زیادی دربارۀ الگوهای متفاوت واژگانی‌کردن وقایع حرکتی انجام شده است. پژوهش پیشِ رو چگونگی واژگانی‌شدن رویدادهای حرکتی توسط فارسی‌زبانان و الگوی ...
بیشتر
پس از دسته‌بندی زبانهای دنیا به دو مقولۀ فعل‌بنیاد و تابع‌بنیاد توسط تالمی که بر اساس الگوی رمزگذاری وقایع حرکتی، زبان‌ها را از یکدیگر متمایز میکند، در طول دهه‌های اخیر، تحقیقات زیادی دربارۀ الگوهای متفاوت واژگانی‌کردن وقایع حرکتی انجام شده است. پژوهش پیشِ رو چگونگی واژگانی‌شدن رویدادهای حرکتی توسط فارسی‌زبانان و الگوی استفادهشده توسط آنها برای رمزگذاری حالات فضایی را مورد بررسی قرار میدهد. به همین منظور، از 25 فارسی‌زبان درخواست شد تا پس از تماشای 12 انیمیشن کوتاه، که بیانگر حرکات اختیاری انجامشده توسط انسان و حیوان در جهتهای افقی مرزگذر و عمودی بودند، مشاهدات خود را توصیف کنند. در پی ضبط و پیادهسازی جملات شرکتکنندگان، تحلیل پاسخهای این افراد نشان داد که فارسی‌زبانان، برای بیان اطلاعات مربوط به حالت حرکت، غالباً ابزارهای زبانی دیگر را به ریشۀ فعل ترجیح می‌دهند. آنها همچنین تمایل دارند که مسیر حرکت را در قالب توابع توصیف کنند. بر اساس این الگوی به‌دستآمده از رمزگذاری حالات فضایی، فارسی‌زبانان، برای توصیف رویدادهای حرکتی، از یک الگوی دوگانه پیروی می‌کنند و می‌توان زبان فارسی را در هر دو مقوله (فعل‌بنیاد) و (تابع‌بنیاد) قرار داد.
حیات عامری؛ رضا خیرآبادی؛ معصومه خیرآبادی
چکیده
این تحقیق، در چارچوب نظریۀ فضاهای ذهنی، اخبار منعکس‌شده توسط روزنامه‌های فارسی‌زبان را بررسی کرده است. مفهوم فضاهای ذهنی در معنی‌شناسی شناختی نخستین‌بار توسط فوکونیه (Fauconnier, 1985) مطرح شد. بعدها فوکونیه و ترنر (Fauconnier and Turner, 2002) آن را گسترش دادند و الگویی با عنوان نظریۀ «تلفیق مفهومی» ارائه کردند. فوکونیه در نظریۀ فضاهای ذهنی ...
بیشتر
این تحقیق، در چارچوب نظریۀ فضاهای ذهنی، اخبار منعکس‌شده توسط روزنامه‌های فارسی‌زبان را بررسی کرده است. مفهوم فضاهای ذهنی در معنی‌شناسی شناختی نخستین‌بار توسط فوکونیه (Fauconnier, 1985) مطرح شد. بعدها فوکونیه و ترنر (Fauconnier and Turner, 2002) آن را گسترش دادند و الگویی با عنوان نظریۀ «تلفیق مفهومی» ارائه کردند. فوکونیه در نظریۀ فضاهای ذهنی بر این باور است که معنی چیزی ازپیشساخته و قابلتعبیه در واژه نیست، بلکه حاصل کاربرد واقعی زبان در بافت است؛ بنابراین، انتظار می‌‌رود بر اساس ویژگیهای زبانی و روابط موجود بین اجزا، فضاهای ذهنی ایجادشده توسط نویسندگان در متون قابلپیگیری باشد. در این تحقیق که به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده، فضاهای ذهنی شش متن خبری برگرفته از دو روزنامۀ فارسی‌زبان که موضوعی واحد را از دیدگاههای متفاوت بیان کرده‌اند، تحلیل و بررسی شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که نویسندگان اخبار با استفاده از فضاهای ذهنی متفاوت، افکار و عقاید خود را به مخاطبان القا کرده و جریان انعکاس خبر را به سمتی هدایت می‌کنند که فضای پایه، یعنی تیتر خبری، بر مبنای آن شکل گرفته است. نتایج این تحقیق در تحلیل گفتمانهای خبری کاربرد دارد.
راحله گندمکار
چکیده
نظریة استعارة مفهومی که نخستین بار در سال 1980 میلادی از سوی لیکاف و جانسون مطرح شد، یکی از مبانی نظری اولیه در معنی‌شناسی شناختی به حساب میآید. بر اساس این نظریه، استعاره صرفاً ابزاری بلاغی محسوب نمیشود، بلکه اندیشیدن انسان ماهیتاً استعاری است. در چنین نگرشی، ساخت مفهومی از طریق نگاشتهای میان حوزه‌های مبدأ و مقصد، و انطباق ...
بیشتر
نظریة استعارة مفهومی که نخستین بار در سال 1980 میلادی از سوی لیکاف و جانسون مطرح شد، یکی از مبانی نظری اولیه در معنی‌شناسی شناختی به حساب میآید. بر اساس این نظریه، استعاره صرفاً ابزاری بلاغی محسوب نمیشود، بلکه اندیشیدن انسان ماهیتاً استعاری است. در چنین نگرشی، ساخت مفهومی از طریق نگاشتهای میان حوزه‌های مبدأ و مقصد، و انطباق میان این حوزهها شکل میگیرد. تجربة انسان و تعامل با جهان پیراموناش مبنای اصلی شکل‌گیری استعارههای مفهومی است. در این نظریه، یکی از مهمترین ویژگیهای استعارههای مفهومی یکسویگی آنهاست و این رابطه نمیتواند شکل معکوس و دوسویه داشته باشد. نویسندة مقالة حاضر به کمک نمونههای متعددی از فارسی گفتاری میکوشد تا این ویژگی را ارزیابی کند. چنین به نظر میرسد که اولاً معیار و محدودیت خاصی برای شکل‌گیری و تعداد استعارههای مفهومی وجود ندارد و ثانیاً برخلاف اصول نظریة موردنظر، در زبان فارسی این استعارهها دوسویهاند.
فاطمه آخوندی
چکیده
زبان‌ها و گویش‌های هر جامعه در شکل‌گیری هویت و جهان‌بینی افراد آن جامعه نقش بسزایی ایفا می‌کنند، اما اخیراً به‌دلایلی همچون تسلط زبان معیار و بی‌توجهی گویشوران بومی، زبان‌ها و گویش‌های بسیاری در انزوا و خطر فراموشی قرار گرفتهاند. ازاین‌رو، هدف از نگارش مقالۀ حاضر، ثبت و حفظ یکی از این گونه‌های محلی در معرض خطر است. در پژوهش ...
بیشتر
زبان‌ها و گویش‌های هر جامعه در شکل‌گیری هویت و جهان‌بینی افراد آن جامعه نقش بسزایی ایفا می‌کنند، اما اخیراً به‌دلایلی همچون تسلط زبان معیار و بی‌توجهی گویشوران بومی، زبان‌ها و گویش‌های بسیاری در انزوا و خطر فراموشی قرار گرفتهاند. ازاین‌رو، هدف از نگارش مقالۀ حاضر، ثبت و حفظ یکی از این گونه‌های محلی در معرض خطر است. در پژوهش پیشرو، مقولات مطابقه و حالت بهعنوان دو رکن اصلی ردهشناسی انطباق صرفی در زبان لری خرم‌آبادی بررسی شدند. روش انجام کار به‌ترتیب شاملِ تهیۀ پرسش‌نامۀ 340 جملهای، مصاحبه با 3 گویشور بومی، ثبت و ضبط، توصیف و تحلیل علمی دادهها و در آخر، استخراج الگوی دستوری مطابقه و حالت در زبان مذکور بود. یافتهها وجود الگوی «فاعلی ـ مفعولی» را برای هر دو مقولۀ دستوری مطابقه و حالت نشان دادند و در نهایت، نظام ردهشناسی یکدست «فاعلی ـ مفعولی» برای ساحت انطباق صرفی در زبان لری تعیین شد.
قدرت جاودانی
چکیده
منشأ زبان راز سربه مهری است که ذهن بسیاری از زبانشناسان را درگیر کرده است. مقالۀ حاضر پس از نقد و بررسی نظریههای مطروحه در این زمینه، نظریۀ جدیدی بر اساس تفسیر و تحلیل علمی آیات قرآن کریم ارائه میکند که ترکیبشدۀ دو مورد از نظریههای پیشین است. بر مبنای منطق دینیِ این نظریه، ابداع تدریجی زبان و وجود خانوادههای متعدد ...
بیشتر
منشأ زبان راز سربه مهری است که ذهن بسیاری از زبانشناسان را درگیر کرده است. مقالۀ حاضر پس از نقد و بررسی نظریههای مطروحه در این زمینه، نظریۀ جدیدی بر اساس تفسیر و تحلیل علمی آیات قرآن کریم ارائه میکند که ترکیبشدۀ دو مورد از نظریههای پیشین است. بر مبنای منطق دینیِ این نظریه، ابداع تدریجی زبان و وجود خانوادههای متعدد زبانی رد می‌شود. به موجب نظریۀ یادشده زبان به صورت دفعی در دو مرحلۀ صرف و نحو به حضرت آدم و حوا (علیهما السلام) القا گردید، اما فرزندانشان زبان‌ها را به طور تدریجی و با تکیه بر توانش زبانی خود و دادههای زبانی محیط پیرامون فرامیگیرند. عوامل اجتماعی و جغرافیایی حاصل از مهاجرت انسانها به شکل گیری گونه‌های زبانی مختلف منجر شده است. ارائۀ مصادیق جدید از ابعاد اعجاز بیانی و علمی قرآن، دستاورد مهم این یافتهها به شمار میآید.
