نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیده فاطمه طبسی ¹
• رضا مراد صحرایی ²

¹ دانش آموخته کارشناسی ارشد آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان دانشگاه علامه طباطبائی

² دانشیار زبان شناسی و آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

کتا‌ب درسی به عنوان مهم‌ترین ابزار آموزشی زمینه‌ساز انعکاس و انتقال ایدئولوژی‌ها است. پیشینه پژوهش‌های انجام‌شده در زمینه تحلیل ایدئولوژی‌های موجود در کتاب‌های درسی نشان می‌دهد که قریب به اتفاق این مطالعات مبتنی بر آموزش زبان انگلیسی هستند. با توجه به توسعه روزافزون آموزش زبان فارسی، موقعیت حساس کشور ایران در جهان و وجود نگرش‌های نادرست جهانیان و حتی فارسی‌آموزان نسبت به آن، اهمیت مطالعه در زمینه منابع آموزش زبان فارسی ضرورت پیدا می‌کند. این پژوهش با هدف تحلیل کتاب‌ درس زبان فارسی (منگینی و ارستی، 2012) جهت دستیابی به نوع و چگونگی بازنمایی ایدئولوژی‌ها به ویژه در معرفی هویت ایرانی انجام گرفته است. بر این اساس با انتخاب رویکرد ون‌دایک و با تکیه بر سه مفهوم کلیدی «مربع ایدئولوژی»، «طرح‌واره هویت گروه» و «راهبردهای بازنمایی ایدئولوژی»، دو بازبینه طراحی شد و کتاب منتخب از حیث متن و تصویر مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که کتاب درس زبان فارسی اگرچه تلاش می‌کند در متن‌ها جانب‌داری نشان نداده و تا حدودی بی‌طرف جلوه کند، اما به واسطه تصاویر و تمرین‌ها مرتباً از نکات مثبت گروه «ما» رفع تأکید کرده و یا بر نکات منفی تأکید می‌کند. بدین ترتیب با توجه به چارچوب پژوهش، نگرش این کتاب به هویت ایرانی مغرضانه و بازنمایی‌های آن در تعارض با اهداف آموزش زبان ارزیابی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• گفتمان‌شناسی انتقادی
• ایدئولوژی
• ون‌دایک
• آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان
• کتاب درسی

عنوان مقاله [English]

Ideology and teaching Persian outside of Iran: Critical Discourse Analysis of Iranian Identity in the Corso di lingua persiana Based on the Van Dijk (2006)

نویسندگان [English]

• Seyedeh Fatemeh Tabasi ¹
• RezaMorad Sahraei ²

¹ Graduate of teaching Persian to non-Persian speakers at Allameh Tabatabai University

² professor/Allame Tabataba`i University

چکیده [English]

textbooks as the most important educational tools underline the reflection and transmission of ideologies. Research literature on the discourse analysis and analysis of ideologies existing in textbooks indicates that the vast majority of these studies are based on English language learning. Taking the progressive development of Persian language teaching into account, the critical situation of Iran in the world and learners’ wrong attitude to it, the present study aims to analyze (Persian language course, Meneghini and Orsatti, 2012) in order to achieve the type and the way ideologies were presented, especially in the introduction of Iranian identity. Accordingly, based on Van Dijk's approach to ideology and the analysis of its dimensions and using three key concepts: “Square of ideology”, “group identity schema” and “strategy of representation ideologies”, two checklists were developed to analyze the selected textbook. The results show that this textbook although tries not to show bias in contexts and partly to be neutral, but through pictures andexercises, deemphasizing the positive point of “us” and emphasizing the negative points of “this group”. Thus, according to the research framework, the attitude of this book to Iranian identity has been biased and its representation is evaluated in conflict with the objectives of language teaching.

کلیدواژه‌ها [English]

• critical discourse analysis
• ideology
• Van Dijk
• teaching Persian to non-Persian speakers
• textbook