زبانشناسی
مهسا صادقی
چکیده
استعاره‌ها در نظام ذهن و شناخت انسان دارای جایگاه و اهمیتی بسیار اساسی‌اند و از همان ابتدای شیوع ویروس کرونا (کووید-19) تا به امروز، نقش بارزی در مفهوم‌سازی این بیماری و موضوعات و مسائل مرتبط با آن ایفا کرده‌اند. هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم‌سازی‌های استعاری کرونا در عناوین خبری رسانه‌های فارسی‌زبان داخلی است. داده‌های پژوهش مشتمل ...
بیشتر
استعاره‌ها در نظام ذهن و شناخت انسان دارای جایگاه و اهمیتی بسیار اساسی‌اند و از همان ابتدای شیوع ویروس کرونا (کووید-19) تا به امروز، نقش بارزی در مفهوم‌سازی این بیماری و موضوعات و مسائل مرتبط با آن ایفا کرده‌اند. هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم‌سازی‌های استعاری کرونا در عناوین خبری رسانه‌های فارسی‌زبان داخلی است. داده‌های پژوهش مشتمل بر 220 عبارت استعاری در تیترهای خبری استخراج‌شده از پایگاه‌های اینترنتی خبرگزاری‌های فارسی‌زبان شامل فارس، ایسنا، تسنیم و مهر است. تحلیل داده‌ها در چارچوب دو نظریۀ استعارۀ مفهومی (لیکاف ، 1987، 1993؛ لیکاف و جانسون ، 1980، 1999) و نظریۀ طرحواره‌های تصوری (جانسون، 1987؛ لیکاف، 1987) انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که استعاره‌های به‌کاررفته برای مفهوم‌سازی کرونا را می‌توان به دو دستۀ عمده تقسیم کرد: استعاره‌های مبتنی بر طرحواره‌های تصوری و استعاره‌های جدا از طرحواره‌های تصوری. در شکل‌گیری استعاره‌های دستۀ اول طرحوارۀ نیرو نقش عمده‌ای را ایفا می‌کند و می‌تواند به صورت طرحوارۀ جنگ، نیروهای طبیعت و فوتبال زیربنای مفهوم‌سازی‌های استعاری قرار گیرد. در شکل‌گیری استعاره‌های دستۀ دوم حوزه‌های مبدأ انسان و حیوانات (به‌صورت انسان‌پنداری و جاندارپنداری) و همچنین حوزه‌هایی از قبیل آتش، سایه و وسیلۀ نقلیه نقش اصلی را ایفا می‌کنند.
عابده میرزایی
چکیده
با شیوع کرونا در ایران و مطرح‌شدن لزوم تعطیلی مراکز پرجمعیت، از جمله اماکن مذهبی، برخی با این تصمیم مخالفت کردند و عده‌ای، در قم و مشهد، با حضور در حرم‌ها تلاش کردند که مانع بسته‌شدن آن‌ها شوند. این اقدامات به‌سرعت در فضای مجازی بازتاب یافت. در شبکۀ اجتماعی توییتر، که امکان بحث و گفت‌وگو بین کاربران فراهم است، گروهی مخالفت با دستورالعمل‌ها ...
بیشتر
با شیوع کرونا در ایران و مطرح‌شدن لزوم تعطیلی مراکز پرجمعیت، از جمله اماکن مذهبی، برخی با این تصمیم مخالفت کردند و عده‌ای، در قم و مشهد، با حضور در حرم‌ها تلاش کردند که مانع بسته‌شدن آن‌ها شوند. این اقدامات به‌سرعت در فضای مجازی بازتاب یافت. در شبکۀ اجتماعی توییتر، که امکان بحث و گفت‌وگو بین کاربران فراهم است، گروهی مخالفت با دستورالعمل‌ها بهداشتی را مغایر با احکام دین دانستند و گروهی دیگر مذهب را در تقابل با علم قرار دادند. این پژوهش معطوف به این بحث‌هاست و مسئلۀ اصلی آن، این است که هر گروه برای بیان باور و دیدگاه خود از چه سازوکارهایی بهره گرفته‌اند؟ به این منظور، 170 توییت فارسی، با کلیدواژه‌های «دین» و «کرونا»، انتخاب و با استفاده از انگارۀ ون‌دایک، بررسی شدند. تحلیل داده‌ها نشان داد که بیشترین ابزار زبان‌شناختی به‌کارگرفته‌شده توسط کاربران، برای بازنمایی باورها و ایدئولوژی خود، دو راهبرد «فاصله‌گذاری» و «نفرین و دشواژه» است. ازآنجاکه شبکه‌های اجتماعی بسیار تأثیرگذارند و توییت‌ها می‌توانند کنش‌های اجتماعی را شکل دهند، تقابل‌های مشاهده‌شده در این فضا می‌توانند به سطح جامعه هم کشیده شوند و تنش‌هایی را ایجاد کنند. نتایج این پژوهش و انجام مطالعات مشابه می‌تواند به شناخت علت این تقابل‌ها کمک کند و زمینه را برای ایجاد همدلی و امکان گفت‌وگوی ثمربخش میان ایدئولوژی‌های متفاوت فراهم و از این طریق، ثبات اجتماعی را تضمین کند.
ابوالفضل علمدار؛ بهزاد رهبر
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی و توصیف فرایند ابداع واژه‌ها و اصطلاحات جدید مرتبط با بیماری کرونا، که اخیراً جامعة جهانی با آن روبه‌روست، پرداخته است. خبرگزاری‌ها و وبگاه‌های رسمی در دو زبان فارسی و انگلیسی، مانند ایرنا، ایسنا، خبر آنلاین، BBC و CNN، مهم‌ترین منبع گردآوری و ثبت داده‌ها بودند. علاوه‌براین، از برخی فرهنگ‌های لغت آنلاین مانند ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی و توصیف فرایند ابداع واژه‌ها و اصطلاحات جدید مرتبط با بیماری کرونا، که اخیراً جامعة جهانی با آن روبه‌روست، پرداخته است. خبرگزاری‌ها و وبگاه‌های رسمی در دو زبان فارسی و انگلیسی، مانند ایرنا، ایسنا، خبر آنلاین، BBC و CNN، مهم‌ترین منبع گردآوری و ثبت داده‌ها بودند. علاوه‌براین، از برخی فرهنگ‌های لغت آنلاین مانند فرهنگ مریام‌وبستر، آکسفورد، لانگمن، کمبریج و شهری هم استفاده شده است. فاکتورهای سن، جنسیت و میزان تحصیلات در پژوهش حاضر لحاظ نشد و روش پژوهش نیز توصیفی‌ـ‌تحلیلی بود. فرایندهای واژه‌سازی برای داده‌های پژوهش، مشتمل بر 152 واژه و اصطلاح، شامل فرایندهای اشتقاق، ترکیب، ترکیب‌واشتقاق، واژه‌سازی بدیع (ابداع)، اختصارسازی، کوتاه‌سازی، سرواژه‌سازی، آمیزش و وام‌گیری بودند. سپس، عبارات (گروه‌های نحوی) ابداع‌شده نیز در دو گونة اسمی و صفتی طبقه‌بندی شدند. یافته‌های پژوهش نشان داد که ساخت گروه‌های نحوی با 72 درصد و فرایند آمیزش با 33 درصد، به‌ترتیب، در دو زبان فارسی و انگلیسی، بیشترین درصد وقوع را به خود اختصاص دادند. نتایج پژوهش حاضر می‌تواند به زبان‌شناسان در سنجش میزان زایایی فرایندهای واژه‌سازی در مواجهه با رخدادهای طبیعی و به تبع آن، تحولات اجتماعی، کمک کند.
علی اصغر حبیبی؛ عبدالباسط عرب یوسف آبادی؛ مژگان بیات کشکولی
چکیده
از منظر معناشناسی، کشف روابط برخی از استعاره‌های کلامی با پیام موردنظر دور از دسترس مخاطب است؛ در این صورت، حضور استعارة تصویری، در جهت تقویت پیام، ضروری خواهد بود. از این پدیدة شناختی با عنوان استعارة چندوجهی یاد می‌شود. بروز و شیوع کرونا، به‌عنوان پدیده‌ای نوظهور، برخی مجلات و سایت‌های مختلف را بر آن داشت تا برای القای پیام‌های ...
بیشتر
از منظر معناشناسی، کشف روابط برخی از استعاره‌های کلامی با پیام موردنظر دور از دسترس مخاطب است؛ در این صورت، حضور استعارة تصویری، در جهت تقویت پیام، ضروری خواهد بود. از این پدیدة شناختی با عنوان استعارة چندوجهی یاد می‌شود. بروز و شیوع کرونا، به‌عنوان پدیده‌ای نوظهور، برخی مجلات و سایت‌های مختلف را بر آن داشت تا برای القای پیام‌های کرونایی، از کاریکاتورهایی برساخته از استعاره‌های چندوجهی استفاده کنند. در چنین کاریکاتورهایی، پیام از طریق دو نمودِ شناختی تصویری و کلامی تولید می‌شود؛ لذا کشف تعامل هر دو بُعد ضروری مینماید. در پژوهش حاضر، تلاش شده باتکیهبر روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و با استناد به الگوی فورسویل (1994)، کاریکاتورهای منتخب کرونایی مجلة الیوم السابع مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان داد کاریکاتورهای موردبحث حاوی سازوکارهایِ شناختیِ استعاره است؛ برایناساس، استعاره‌های چندوجهی کاریکاتورهای موردبحث، که پربسامدترین آن (%42) مربوط به مباحث بهداشتی است، در راستای تقویت پیام است و به شناسایی اشکال ارتباط حوزه‌های مبدأ و مقصد به پیامگیر یاری میرساند. همچنین، در هیچیک از استعاره‌های چندوجهی موردبحث، امکان معکوسشدگی حوزه‌های مبدأ و مقصد یافت نشد.
