مرتضی دستلان
چکیده
چنددستوریشدگی فرایندی است که طی آن یک صورت زبانی، نقشهای دستوری گوناگونی را در ساختهای متفاوت به نمایش میگذارد. به عبارت دیگر، یک صورت زبانی درعینحال که مفهوم واژگانی خود را حفظ میکند، چند مسیر متفاوت را در بستر دستوریشدگی طی میکند و در هر کدام به ایفای نقشی متفاوت میپردازد. فعل خواستن نمونهای از چنددستوریشدگی ...
بیشتر
چنددستوریشدگی فرایندی است که طی آن یک صورت زبانی، نقشهای دستوری گوناگونی را در ساختهای متفاوت به نمایش میگذارد. به عبارت دیگر، یک صورت زبانی درعینحال که مفهوم واژگانی خود را حفظ میکند، چند مسیر متفاوت را در بستر دستوریشدگی طی میکند و در هر کدام به ایفای نقشی متفاوت میپردازد. فعل خواستن نمونهای از چنددستوریشدگی در زبان فارسی است که میتواند سه نقش دستوری زمان دستوری، نمود و وجهیت را مفهومسازی کند. فعل خواستن که بهعنوان فعل واژگانی و با معنای طلب کردن چیزی، در قالب طرحوارة رخدادی بنیادین تمایل قرار دارد، با اعمال حلقههای مختلف فرایند دستوریشدگی و در قالب طرحوارههای مرکب به بیان مفاهیم دستوری مختلف میپردازد. این فعل در قالب طرحوارة مرکب سریالی، زمان دستوری آینده را مفهوم سازی میکند. فعل خواستن در چارچوب همین طرحواره، نمود تقریب را که نشاندهندة عملی در شرف وقوع در زمان حال و گذشته است و نمود اجتنابی را که بیانگر عملی در شرف وقوع در گذشته است که محقق نشده، مفهومسازی میکند. فعل خواستن در قالب طرحوارة مرکب سنجشی به بیان مفهوم وجهیتی جدید تحتعنوان وجهیت پیشنهادی میپردازد که در آن گوینده مجوز انجام عمل را از مخاطب طلب میکند و جهت انجام عمل پیشنهاد میدهد. دلیل دستوریشدگی متعدد یا همان چنددستوریشدگی فعل خواستن را میتوان پرکردن خلاءهای زبانی و پاسخ به نیاز زبان برای بیان مفاهیم دستوری مختلف دانست.