راضیه قلی پور هفشجانی؛ محمد دبیرمقدم
چکیده
چکیدهمبانی نظری دستور نقش‌گرای نظام بنیاد به‌عنوان نظریه‌ای عام و پیکره بنیاد با جهت‌گیری‌های نقشی و معنایی که تمرکزش بر متن و حیطه موردنظرش کاربرد زبان در بافت است، باید درباره همه زبان‌ها و آثار زبانی صدق کند. در این دستور انواع تجربیات درونی و بیرونی ما در قالب فرایندها و به‌واسطه فرانقش تجربی بیان می‌شوند که نمود دستوری آن ...
بیشتر
چکیدهمبانی نظری دستور نقش‌گرای نظام بنیاد به‌عنوان نظریه‌ای عام و پیکره بنیاد با جهت‌گیری‌های نقشی و معنایی که تمرکزش بر متن و حیطه موردنظرش کاربرد زبان در بافت است، باید درباره همه زبان‌ها و آثار زبانی صدق کند. در این دستور انواع تجربیات درونی و بیرونی ما در قالب فرایندها و به‌واسطه فرانقش تجربی بیان می‌شوند که نمود دستوری آن در زبان از طریق نظام گذرایی است. ازاین‌رو، با بررسی و تعیین افعال و فرآیندها و میزان رخداد آنها در متون دراماتیک، میتوان از این سازوکار به‌عنوان ابزاری برای تعبیر و تحلیل سبکی نمایشنامهها و همچنین بررسی نقش زبان در ساختار درام و آشکارسازی وجوه مختلف آن بهره جست. در پژوهش حاضر پنج نمایشنامه مطرح فارسی معاصر را بر اساس نظام گذرایی در این چارچوب موردبررسی قرارداده ایم و درصد و بسامد وقوع انواع فرایندها در هر نمایشنامه را به‌عنوان شاخصی سبکی در نظر گرفته ایم که هم ویژگیهای ساختاری منحصر به متون دراماتیک را نمایان میکند و هم ویژگیهای سبکی هر نمایشنامه و نمایشنامهنویس را.
محمد دبیرمقدم؛ حسین رئیسی
چکیده
آرایه های ادبی ازجمله ابزارهای بلاغی پرکاربرد برای نوشتن تیترهای خبری جذاب هستند. با وجود این، درباره ی کاربرد این عناصر در یک بافت ورزشی پژوهش های اندکی انجام گرفته است. از همین رو، مقاله ی کنونی به بررسی پرکاربردترین آرایه های ادبی در تیترهای خبری روزنامه های ورزشی ایرانی پرداخته است. در این راستا، تعداد 185 تیتر دربرگیرنده ی آرایه ...
بیشتر
آرایه های ادبی ازجمله ابزارهای بلاغی پرکاربرد برای نوشتن تیترهای خبری جذاب هستند. با وجود این، درباره ی کاربرد این عناصر در یک بافت ورزشی پژوهش های اندکی انجام گرفته است. از همین رو، مقاله ی کنونی به بررسی پرکاربردترین آرایه های ادبی در تیترهای خبری روزنامه های ورزشی ایرانی پرداخته است. در این راستا، تعداد 185 تیتر دربرگیرنده ی آرایه های ادبی که در بازه ی زمانی سه ماهه ای از هشت روزنامه ی ورزشی برگرفته شده بودند، طبق انگاره ی لی (1994) دسته بندی شدند. بر اساس یافته های این مطالعه، دو آرایه ی ادبی تلمیح و ایهام روی هم رفته بیش از نیمی از مجموع آرایه ها را به خود اختصاص دادند. همچنین، آرایه های تشخیص، تضاد (متناقض نما)، تکرار و تضمین دارای کم ترین بسامد بودند. بررسی تیترها همچنین حاکی از آن بود که اگرچه کاربرد آرایه ها علاوه بر افزودن بُعد زیبایی شناختی به متن، موجب نزدیکی هر چه بیش تر زبان نوشتاری به زبان محاوره ای شده است، در عین حال، درک برخی دیگر از تیترها مستلزم دانش زمینه ی بالایی از جانب خوانندگان است.
سعید لبافان؛ محمد دبیرمقدم
چکیده
هدف اصلی از نگارش این مقاله، به دست دادن توصیفی از نظام مطابقۀ زبان خانیکی بر پایۀ دادههای تجربی می‌باشد. این گونۀ زبانی متعلق به شاخۀ غربی جنوبی زبانهای ایرانی است. این زبان مانند بسیاری از دیگر زبانهای بومی ایران، در خطر نابودی است. این زبان در روستای «خانیک»، که گویشوران آن را «خونک» [xunek] تلفظ میکنند، گفت‌وگو ...
بیشتر
هدف اصلی از نگارش این مقاله، به دست دادن توصیفی از نظام مطابقۀ زبان خانیکی بر پایۀ دادههای تجربی می‌باشد. این گونۀ زبانی متعلق به شاخۀ غربی جنوبی زبانهای ایرانی است. این زبان مانند بسیاری از دیگر زبانهای بومی ایران، در خطر نابودی است. این زبان در روستای «خانیک»، که گویشوران آن را «خونک» [xunek] تلفظ میکنند، گفت‌وگو می‌شود. در این مقاله، توصیف الگوهای نظام مطابقه بر مبنای نظامهای پنجگانه کامری (1978) صورت میگیرد. در تحلیل‌های ارائه شده بر روی دادههای این زبان، مشخص خواهد شد که به لحاظ مطابقه، نظام انطباق دوگانه در این زبان دستوری شده است که حساس به مؤلفههای «زمان»، «نمود»، «شخص»، و «ویژگی معنایی فاعل» است. بدین ترتیب که در جملات دارای افعال «+ حال»، چه افعال لازم و چه افعال متعدی، نظام مطابقه ’فاعلی-مفعولی‘ است و در جملات دارای افعال «+ گذشته»، «+کامل»، «+سوم شخص مفرد»، و «+روانشناختی»، چه افعال لازم و چه افعال متعدی، نظام مطابقه غیر’فاعلی-مفعولی‘ است. در نظام ’فاعلی-مفعولی‘، فاعل همواره به صورت پسوند تصریفی مطابقه در فعل صورتبندی می‌شود و در نظام غیر’فاعلی-مفعولی‘، که واژهبستهای غیرفاعلی، وظیفۀ مطابقه را به عهده دارند، شاهد ردۀ ’خنثی‘ هستیم.
مژده پارساکیا؛ محمد دبیرمقدم
چکیده
ساخت‌های شرطی عبارت‌های زبانی هستند که در آن وقوع پدیده یا وضعیتی مشروط به وقوع پدیده یا وضعیتی دیگر است. این نوع ساخت با توجه به ویژگیهای معنایی خود از الگوی‌های ساختاری متفاوتی برخوردار است. این پژوهش به‌منظور تبیین چگونگی بازنمایی دو مقولۀ فعلی نمود و وجه و ارتباط میان آنها در ساختار شرطی‌های زبان فارسی صورت گرفت. در پژوهش ...
بیشتر
ساخت‌های شرطی عبارت‌های زبانی هستند که در آن وقوع پدیده یا وضعیتی مشروط به وقوع پدیده یا وضعیتی دیگر است. این نوع ساخت با توجه به ویژگیهای معنایی خود از الگوی‌های ساختاری متفاوتی برخوردار است. این پژوهش به‌منظور تبیین چگونگی بازنمایی دو مقولۀ فعلی نمود و وجه و ارتباط میان آنها در ساختار شرطی‌های زبان فارسی صورت گرفت. در پژوهش حاضر، مؤلفههای نمود و وجه به ترتیب بر اساس رویکردهای کامری (1976) و پالمر (2001) و دسته بندی معنایی شرطیها نیز بر اساس رویکرد ردهشناسی جهان ممکن دکلرک و رید (2001) مورد بررسی قرار گرفت. پیکرۀ پژوهش شامل 540 ساخت شرطی و مستخرج از مجموع 5 اثر از داستاننویسان معاصر بود. تحلیل ساخت‌های شرطی زبان فارسی نشان داد که نمود دستوری در چنین ساختهایی غالباً در نقش ثانویه و کارکرد وجهی ظاهر می‌شود. همچنین در اغلب ساخت‌های شرطی به منظور بیان غیرواقعی بودن بند شرط از وجه التزامی استفاده می‌شود.
صادق همتی؛ محمد دبیرمقدم
چکیده
ترکی قشقایی از زبانهای ترکی جنوب‌غربی (اُغوز) در ایران است که در نتیجه تماس شدید و طولانی‌مدت با فارسی دچار تغییراتی عمیق در همه سطوح زبانی شده است. این پژوهش به بررسی تغییراتی که در نتیجه این تماس در راهکارهای ترکیب‌کردن بندها در ساخت جملات مرکب ایجاد شده، پرداخته است. این تغییرات شامل تغییرات صورت‌گرفته در همپایه‌سازی بندها ...
بیشتر
ترکی قشقایی از زبانهای ترکی جنوب‌غربی (اُغوز) در ایران است که در نتیجه تماس شدید و طولانی‌مدت با فارسی دچار تغییراتی عمیق در همه سطوح زبانی شده است. این پژوهش به بررسی تغییراتی که در نتیجه این تماس در راهکارهای ترکیب‌کردن بندها در ساخت جملات مرکب ایجاد شده، پرداخته است. این تغییرات شامل تغییرات صورت‌گرفته در همپایه‌سازی بندها و همچنین راهکارهای ناهمپایهسازی در بندهای موصولی، متممی و قیدی می‌شود. در این پژوهش با بررسی و تحلیل پیکره‌ای نوشتاری متشکل از هفت کتاب داستان علاوه بر تعیین موارد تغییرات، سعی شده است تا با بررسی کمی آنها در پیکره، میزان گستردگی و پیشرفتشان نیز مشخص شود و نتایج تحقیقات پیشین در این زمینه هم مجدداً مورد ارزیابی قرار گیرد. چارچوب نظری مورد استفاده در این پژوهش مدل کپی رمز است که توسط لارس یوهانسون معرفی شده و در بسیاری از تحقیقات مرتبط با زبانشناسی تماس در زبانهای ترکی مورد استفاده قرار گرفته است.
نورالرحمن ناصح؛ محمد دبیرمقدم
چکیده
چکیده تمام زبانهای جهان ساخت مجهول دارند که درفرایند مجهول‌سازی به گونهای مختلف رفتار میکنند، نوعی ازساخت مجهول در زبانهای جهان به صورت تحلیلی است که زبانهای ایرانی معمولا از این روش برای ساخت مجهول استفاده میکنند. زبان پشه‌ای که یکی اززبان‌های ایرانی شرقی است، ساخت مجهول تحلیلی دارد. کینن و درایر(2007) فعل‌های کمکی مجهول ...
بیشتر
چکیده تمام زبانهای جهان ساخت مجهول دارند که درفرایند مجهول‌سازی به گونهای مختلف رفتار میکنند، نوعی ازساخت مجهول در زبانهای جهان به صورت تحلیلی است که زبانهای ایرانی معمولا از این روش برای ساخت مجهول استفاده میکنند. زبان پشه‌ای که یکی اززبان‌های ایرانی شرقی است، ساخت مجهول تحلیلی دارد. کینن و درایر(2007) فعل‌های کمکی مجهول ساز را به چهار نوع تقسیم کرده اند. در این مقاله ساخت مجهول درزبان پشه‌ای به گونهای ساختی و واژگانی مورد پژوهش قرارداده شده است. درزبان پشه‌ای الگوی رایج مجهول‌سازی یا همون ساختی که در آن فعل‌های کمکی /biʈʃæ/و bitek"شدن" هستند که اولی برای فاعل دستوری مونث ودومی برای فاعل دستوری مذکر مورد استفاده قرار می‌گیرند، هم چنان مفعول صریح می‌شود فاعل دستوری، فاعل معلوم می‌شود نقش‌باخته یا محذوف، فعل معلوم می‌شود صفت مفعولی. الگوی‌های دیگر مجهول‌سازی نیز در زبان‌پشه‌ای وجود دارند، که در بخش دوم این مقاله تحت عنوان مجهول واژگانی و معنایی مورد برسی قرار گرفته‌اند یعنی آن نوع ساخت مجهول که فرایند ساختی مجهول سازی در آن به گونهای منظم عمل نمی‌کند. کارکرد این مقاله بسیار واضح و گویا است، متن زبان پشه‌ای آوانویسی شده مثال‌ها به زبان فارسی نیز برگردان شده‌اند تا درتحلیل داده‌ها مشکل ایجاد نگردد. در آوانگاری این پژوهش از الفبای آوایی بین المللی استفاه شده است.
عنایت الرحمن مایار؛ محمد دبیرمقدم
چکیده
در این مقاله ساخت مجهول زبان پشتو به بررسی گرفته شده است، زبان پشتو دارای ساخت مجهول بوده، که از لحاظ ساختاری در بسیاری موارد با ساخت مجهول زبان فارسی مشابهت های دارند. در این مقاله ابتدا به شناخت و توضیحات ساخت مجهول از سوی دستور نویسان زبان پشتو و زبان شناسان پرداخته شده است. از آنجائیکه زبانهای جهان به گونه های مختلف ساخت مجهول را ...
بیشتر
در این مقاله ساخت مجهول زبان پشتو به بررسی گرفته شده است، زبان پشتو دارای ساخت مجهول بوده، که از لحاظ ساختاری در بسیاری موارد با ساخت مجهول زبان فارسی مشابهت های دارند. در این مقاله ابتدا به شناخت و توضیحات ساخت مجهول از سوی دستور نویسان زبان پشتو و زبان شناسان پرداخته شده است. از آنجائیکه زبانهای جهان به گونه های مختلف ساخت مجهول را می سازند که میتوان آن را به "مجهول تحلیلی" و "مجهول صرفی" تقسیم نمود. در زبان پشتو ساخت مجهول را با فعل کمکی مجهول ساز می سازند، که در نتیجه ساخت مجهول آن از نوع "مجهول تحلیلی" است. آلگوی رایج فعل کمکی مجهول ساز در زبان پشتو از کتگوری فعل های کمکی (بودن یا شدن) است. و همچنان فعل اصلی در فرایند تغییر از معلوم به مجهول به صورت صفت یا صفت مفعولی ظاهر می شود. فاعل جملۀ معلوم در گذر از معلوم به مجهول در بیشترین موارد حذف می شود، ولی میتوان آن را به عنوان یک (ترکیب اداتی) ذکر کرد، که دارای حالت نقش باخته خواهد بود. مفعول جملۀ معلوم در ساخت مجهول به جایگاه فاعل دستوری ارتقاء پیدا می کند، و فعل هم در روساخت به گونۀ لازم ظاهر می شود، که در مجهول غیرمبهم دارای صورت صفت مفعولی بوده، و در مجهول مبهم برای تخفیف و کوتاه سازی حذف می شود.
عصمت الله میاخیل؛ محمد دبیرمقدم
چکیده
زبان پشتو از لحاظ ردهشناسی در زبانهای (فاعل _ مفعول_ فعل) یا (SOV) است. این‌زبان از جمله زبانهای پس‌اضافه‌ای می‌باشد. این‌زبان به ترتیب واژه‌بنیادی در بندهای‌مستقل، همپایه و وابسته(فاعل_ مفعول_ فعل) است. این زبان در کشورهای افغانستان و پاکستان حتی در هندوستان صحبت می‌شود. زبان رسمی و ملی افغانستان می‌باشد. اکثریت گویشوران‌اصلی ...
بیشتر
زبان پشتو از لحاظ ردهشناسی در زبانهای (فاعل _ مفعول_ فعل) یا (SOV) است. این‌زبان از جمله زبانهای پس‌اضافه‌ای می‌باشد. این‌زبان به ترتیب واژه‌بنیادی در بندهای‌مستقل، همپایه و وابسته(فاعل_ مفعول_ فعل) است. این زبان در کشورهای افغانستان و پاکستان حتی در هندوستان صحبت می‌شود. زبان رسمی و ملی افغانستان می‌باشد. اکثریت گویشوران‌اصلی کشور‌افغانستان پشتوزبان می‌باشد. زبان -پشتو از جمله زبانهای ایرانی‌شرقی است که در جمله‌های شرطی مثل دیگر زبان‌های‌جهان، بند‌شرط در آن پیش‌از جواب‌شرط ظاهر می‌شود. گاهی اوقات در صورت‌های خاص و تاکیدی بند‌شرط می‌تواند بعد از جواب‌شرط هم بیاید. در زبان پشتو، آدات‌شرطی(kӘ) در اول جملۀ نخست و در جایگاه دوم جملۀ نخست و یا هم در اول جملۀ دوم می‌تواند بیاید. ساختِ جمله‌های شرطی که جملۀ مرکب است، در زبان پشتو جمله‌فرعی(بند‌شرط) معمولاً قبل از جمله یا بند اصلی میآید. طوریکه از نام آن معلوم می-شود هر‌دو‌جمله توسط آداتِ شرطیه (kӘ) یکجا می‌شود. (kӘ) در اول جمله‌ی فرعی میآید. همچنان گاهی‌اوقات همراه با (kӘ) در جملۀ شرطی آداتِ (no) و یا هم آدات(xo) میآید، ولی بیشتر در اول جملات برای شرط ظاهر می‌شود. در جملات‌شرطی آدات(eČ) هم معنی (kӘ) را می‌تواند بدهد.
رضامراد صحرایی؛ حسین بازوبندی؛ حامد مولایی کوهبنانی
چکیده
در راستای تقویت گونۀ علمی زبان فارسی، واژه‌گزینی در برابر اصطلاحات علمی زبانهای خارجی و شناخت دقیق سازوکارهای واژه‌سازی در این گونۀ علمی و ظرفیت‌های آن از اهمیت قابل ملاحظه‌ای برخوردار است. در مورد فرایندهای واژه‌سازی واژههای مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی پژوهش‌های آماری و پیکره‌بنیاد اندکی انجام شده است. در این میان، ...
بیشتر
در راستای تقویت گونۀ علمی زبان فارسی، واژه‌گزینی در برابر اصطلاحات علمی زبانهای خارجی و شناخت دقیق سازوکارهای واژه‌سازی در این گونۀ علمی و ظرفیت‌های آن از اهمیت قابل ملاحظه‌ای برخوردار است. در مورد فرایندهای واژه‌سازی واژههای مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی پژوهش‌های آماری و پیکره‌بنیاد اندکی انجام شده است. در این میان، یکی از حوزه‌هایی که تاکنون به طور جامع به آن پرداخته نشده، حوزه حمل و نقل در سطح چهار حوزۀ اصلی آن است. از این رو، پژوهش حاضر، با روش توصیفی‌تحلیلی به بررسی مقابله‌ای فرایندهای واژه‌سازی واژههای مصوب فرهنگستان و معادل انگلیسی آنها در حوزه‌های حمل و نقل درون‌شهری-جاده‌ای، دریایی، ریلی و هوایی در هشت دفتر اول، شامل 2929 واژه فارسی و 2929 واژه انگلیسی (جمعاً 5858 واژه) می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهد فرایندهای واژه‌سازی غالب در واژههای فرهنگستان به ترتیب درصد عبارتند از ترکیب (77/11%)، ترکیب-اشتقاق (69/6%) و اشتقاق (06/4%). همچنین، کمتر از یک درصد از کل پیکره با استفاده از دیگر فرایندهای واژه‌سازی یعنی کوته‌نویسی، ترخیم (و کوتاه‌سازی)، آمیزه‌سازی و تکرار ساخته شده‌اند. علاوه بر این، 36/73% از داده‌ها حاصل ساخت نحوی و14/3% نیز حاصل هیچگونه فرایند واژه‌سازی نیستند و به صورت واژه‌هایی بسیط به کار رفته‌اند. در مقابل، فرایندهای واژه‌سازی غالب معادل‌های انگلیسی به ترتیب عبارتند از ترکیب-اشتقاق (56/39%)، ترکیب (57/32%) و اشتقاق (87/5%)؛ کمتر از 5 درصد از واژههای انگلیسی نیز به ترتیب بسامد با استفاده از فرایندهای کوته‌نویسی، ترخیم و آمیزه‌سازی ساخته شده‌اند. بعلاوه، در زبان انگلیسی 03/10% از داده‌ها به صورت ساخت نحوی تولید شده و 2/7% از واژهها، بسیط هستند.
محمد دبیرمقدم؛ ویدا شقاقی؛ مجتبی منشی زاده؛ سید حسین پیری
چکیده
زبان فارسی جزو زبان های فعل پایانی است. بند در فارسی، مانند زبان های دیگر، علاوه بر عناصر اصلی دارای عناصر غیر اصلی نیز می باشد که نبود آنها بند را غیر دستوری نمی کند؛ اما گوینده یا نویسنده برای بیان مقاصد خود از آنها بهره می برد. در پژوهش حاضر سعی شده است تا وضعیت جایگاه پسا فعلی عناصر غیر اصلی بند در سیاق محاوره ای مورد مطالعه قرار گیرد ...
بیشتر
زبان فارسی جزو زبان های فعل پایانی است. بند در فارسی، مانند زبان های دیگر، علاوه بر عناصر اصلی دارای عناصر غیر اصلی نیز می باشد که نبود آنها بند را غیر دستوری نمی کند؛ اما گوینده یا نویسنده برای بیان مقاصد خود از آنها بهره می برد. در پژوهش حاضر سعی شده است تا وضعیت جایگاه پسا فعلی عناصر غیر اصلی بند در سیاق محاوره ای مورد مطالعه قرار گیرد و به عوامل ناظر بر قرارگیری این عناصر در جایگاه قبل و بعد از فعل پرداخته شود. برای این منظور تعداد 893 بند مقلوب به چپ در پیکره مورد بررسی قرارگرفت. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در این سیاق تنها افزوده های مکانی و مقصد درجایگاه پسا فعلی قرارمی گیرند و این جایگاه به طور عمده جایگاه اطلاع مفروض و غیر تاکیدی است. همچنین قرار گرفتن این افزوده ها قبل و بعد از فعل اتفاقی نمی باشد و عواملی بر آن ناظر است. علاوه بر این، عناصر اصلی بند در جایگاه پسا فعلی قرار نمی گیرند.
سمیه آقابابایی؛ محمدمهدی زمانی؛ نعمت الله ایران زاده
چکیده
با توجه به اهمیت آثار ادبی فارسی در مطالعات زبان‌شناختی، مطالعۀ آثار علمی‌ای که برای معرفی یا نقد آثار ادبی فارسی برجسته تألیف شده‌اند قابل توجه است. البته این آثار علمی در موارد بسیاری به‌سبب اشکال در کاربرد گونۀ علمی زبان فارسی از هدف خود، یعنی شناساندن آثار ادبی مهم، دور می‌شوند. پژوهش حاضر به مطالعۀ کاربرد زبان علم در آثاری ...
بیشتر
با توجه به اهمیت آثار ادبی فارسی در مطالعات زبان‌شناختی، مطالعۀ آثار علمی‌ای که برای معرفی یا نقد آثار ادبی فارسی برجسته تألیف شده‌اند قابل توجه است. البته این آثار علمی در موارد بسیاری به‌سبب اشکال در کاربرد گونۀ علمی زبان فارسی از هدف خود، یعنی شناساندن آثار ادبی مهم، دور می‌شوند. پژوهش حاضر به مطالعۀ کاربرد زبان علم در آثاری از مؤید شیرازی (1362)، پورنامداریان (1368)، زرین-کوب (1378) و خرمشاهی (1380) می‌پردازد که به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی در دهه 1360تا 1370 انتخاب شدند. این پژوهش بر آن است که به پاسخ این پرسش دست یابد که چه اشکالاتی در کاربرد زبان علم در پژوهش‌های ادبی فارسی وجود دارد. بدین منظور، پژوهشگران با ترکیب جنبههایی از روش تحقیق کیفی و کمّی به استخراج اشکالات مختلف از خود این آثار می‌پردازند و گسترۀ این موارد را نشان می‌دهند. بررسی این آثار نشان می‌دهد که ویژگیهایی چون قاعدهکاهی معنایی، قاعدهکاهی زمانی، قاعدهکاهی سبکی، قاعدهافزایی، نقل از متون ادبی برای تقویت نقش ادبی زبان، تشبیه، کنایه، واژههای مبهم، حشو، و داوری ارزشی در این آثار مشاهده می‌شود.
زهرا تهوری
چکیده
کتاب‌ها و مواد آموزشی در آموزش زبان خارجی از اهمیت زیادی برخوردار هستند و چارچوبی مطابق با برنامه درسی را برای مدرسان فراهم می‌آورند. از آنجایی که مدرسان آموزش زبان هنگام انتخاب با منابع بی‌شماری روبرو می‌گردند، می‌بایست به ارزیابی نظام‌مند آنها بپردازند تا بتوانند در مورد مناسب‌ترین کتاب درسی با توجه به نیازهای زبان‌آموزان ...
بیشتر
کتاب‌ها و مواد آموزشی در آموزش زبان خارجی از اهمیت زیادی برخوردار هستند و چارچوبی مطابق با برنامه درسی را برای مدرسان فراهم می‌آورند. از آنجایی که مدرسان آموزش زبان هنگام انتخاب با منابع بی‌شماری روبرو می‌گردند، می‌بایست به ارزیابی نظام‌مند آنها بپردازند تا بتوانند در مورد مناسب‌ترین کتاب درسی با توجه به نیازهای زبان‌آموزان خود تصمیم بگیرند. آنچه در این مسئله قابل توجه است این است که امروزه با گسترش آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان تعداد مخاطبان و علاقمندان برای یادگیری زبان فارسی روبه افزایش است، کتاب‌ها و منابع آموزشی متعددی در جهت نیل به این هدف ارائه شده است؛ بنابراین ارزیابی منابع آموزشی زبان فارسی نیز، به مدرسان آموزش زبان فارسی در انتخاب صحیح و مناسب مواد آموزشی کمک فراوانی می‌نماید. در همین راستا پژوهش حاضر کوشید تا به ارزیابی مجموعه آموزشی فارسی بیاموزیم( ذوالفقاری و همکاران، 1381) با استفاده از بازبینه ارزیابی کتاب موکاندان و نیمه‌چی سالم(2015) از منظر مدرسان آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان بپردازد. 19 مدرس با توجه به این بازبینه به ارزیابی مجموعه آموزشی "فارسی بیاموزیم"پرداختند و با 5 مدرس مصاحبه‌ای نیمه ساختاریافته به عمل آمد. نتایج این مطالعه نشان داد این مجموعه آموزشی با وجود اینکه در بسیاری از مراکز آموزش زبان فارسی هم اکنون در حال تدریس است و به لحاظ محتوای آموزشی از دیدگاه مدرسان در سطح نسبتا خوب ارزیابی می‌گردد، با نقص‌ها و محدودیت‌هایی نیز مواجه است که نگارنده این پژوهش، پیشنهادهایی برای بهبود کیفیت ظاهری و محتوایی این مجموعه ارائه می‌نمایند.
مهسا صادقی
چکیده
استعاره‌ها در نظام ذهن و شناخت انسان دارای جایگاه و اهمیتی بسیار اساسی‌اند و از همان ابتدای شیوع ویروس کرونا (کووید-19) تا به امروز، نقش بارزی در مفهوم‌سازی این بیماری و موضوعات و مسائل مرتبط با آن ایفا کرده‌اند. هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم‌سازی‌های استعاری کرونا در عناوین خبری رسانه‌های فارسی‌زبان داخلی است. دادههای پژوهش مشتمل ...
بیشتر
استعاره‌ها در نظام ذهن و شناخت انسان دارای جایگاه و اهمیتی بسیار اساسی‌اند و از همان ابتدای شیوع ویروس کرونا (کووید-19) تا به امروز، نقش بارزی در مفهوم‌سازی این بیماری و موضوعات و مسائل مرتبط با آن ایفا کرده‌اند. هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم‌سازی‌های استعاری کرونا در عناوین خبری رسانه‌های فارسی‌زبان داخلی است. دادههای پژوهش مشتمل بر 220 عبارت استعاری در تیترهای خبری استخراج‌شده از پایگاه‌های اینترنتی خبرگزاری‌های فارسی‌زبان شامل فارس، ایسنا، تسنیم و مهر است. تحلیل داده‌ها در چارچوب دو نظریۀ استعارۀ مفهومی (لیکاف ، 1987، 1993؛ لیکاف و جانسون ، 1980، 1999) و نظریۀ طرحوارههای تصوری (جانسون، 1987؛ لیکاف، 1987) انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که استعاره‌های به‌کاررفته برای مفهوم‌سازی کرونا را میتوان به دو دستۀ عمده تقسیم کرد: استعاره‌های مبتنی بر طرحوارههای تصوری و استعاره‌های جدا از طرحوارههای تصوری. در شکل‌گیری استعاره‌های دستۀ اول طرحوارۀ نیرو نقش عمده‌ای را ایفا میکند و می‌تواند به صورت طرحوارۀ جنگ، نیروهای طبیعت و فوتبال زیربنای مفهوم‌سازی‌های استعاری قرار گیرد. در شکل‌گیری استعاره‌های دستۀ دوم حوزه‌های مبدأ انسان و حیوانات (به‌صورت انسان‌پنداری و جاندارپنداری) و همچنین حوزه‌هایی از قبیل آتش، سایه و وسیلۀ نقلیه نقش اصلی را ایفا میکنند.
فاطمه نصرتی موموندی؛ رضا مراد صحرایی؛ حیات عامری؛ عباس اشرفی
چکیده
هدف مقاله حاضر، بررسی شبکه شعاعی پنج واژه «لسان، قرأ، خطب، سمع و کتب» بر پایه معنی‌شناسی شناختی است. همچنین، تعیین میزان بسامد کاربرد معانی شعاعی و معنی سرنمون واژه مذکور در دو ترجمه فولادوند (1418) و الهی‌قمشه‌ای (1393) و دو تفسیر المیزان (1390) و نمونه (1371)، هدف دیگر این مقاله می‌باشد. برای تعیین معنی سرنمون و معانی شعاعی واژه مورد ...
بیشتر
هدف مقاله حاضر، بررسی شبکه شعاعی پنج واژه «لسان، قرأ، خطب، سمع و کتب» بر پایه معنی‌شناسی شناختی است. همچنین، تعیین میزان بسامد کاربرد معانی شعاعی و معنی سرنمون واژه مذکور در دو ترجمه فولادوند (1418) و الهی‌قمشه‌ای (1393) و دو تفسیر المیزان (1390) و نمونه (1371)، هدف دیگر این مقاله می‌باشد. برای تعیین معنی سرنمون و معانی شعاعی واژه مورد نظر از معیارهای تایلر و ایوانز (2001) استفاده شده است. تجزیه و تحلیل‌ها نشان داد که ابزارهایی مانند مجاز، بسط استعاری و طرح‌واره تصویری در بسط معنی سرنمون واژههای مورد بررسی نقش اصلی را ایفا میکنند و در این میان، بسط استعاری بیشترین نقش را در گسترش معنی سرنمون ایفا میکند. علاوه‌براین، مشخص گردید که در ترجمهها و تفسیرهای بررسی شده در این پژوهش میان استفاده از معنی سرنمون و معانی شعاعی واژهها تعادل نسبی حاکم است؛ هر چند که در برخی از واژههای مذکور این تعادل متناسب نیست.
فاطمه بهرامی
چکیده
افعال ملکی علیرغم دوظرفیتی بودن، در مراتب بالای گذرایی نیستند؛ زیرا غیرکنشی بودن فعل و به تبعِ آن، نقش معنایی موضوعها که نه بر کنشگر و کنشپذیر، که بر مالک و مملوک دلالت دارند، از میزان گذرایی چنین افعالی بهشدت میکاهد. بازتاب این وضعیت در رمزگذاری روابط دستوری مشهود است؛ جستار حاضر نشان می‌دهد که در فارسی دو فعل ملکی ...
بیشتر
افعال ملکی علیرغم دوظرفیتی بودن، در مراتب بالای گذرایی نیستند؛ زیرا غیرکنشی بودن فعل و به تبعِ آن، نقش معنایی موضوعها که نه بر کنشگر و کنشپذیر، که بر مالک و مملوک دلالت دارند، از میزان گذرایی چنین افعالی بهشدت میکاهد. بازتاب این وضعیت در رمزگذاری روابط دستوری مشهود است؛ جستار حاضر نشان می‌دهد که در فارسی دو فعل ملکی «داشتن» و «بودن» فاعل و مفعول خود را به عنوان موضوعهای غیرسرنمونی تلقی کرده و آنها را به گونهای متفاوت در نظام حالت و مطابقه وارد میکنند و به این ترتیب، نشانداریِ معناییِ موضوعها در آینه ساخت نحوی منعکس می‌گردد. با توجه به اینکه سازمانبندی روابط دستوری در دو جمله متناظر ملکی نظیر «لقمان سه پسر داشت.» و «لقمان را سه پسر بود.» متفاوت است، ضروری می‌نماید تفاوت رفتاری این دو فعلِ مترادف از نظر معنا و متناظر از نظر ساخت موضوعی، اما نامتناظر از نظر روابط دستوری تبیین شود. پاسخ را میتوان در نقشهای معنایی غیرسرنمون موضوعهای نحوی یافت که اجازه می‌دهد هر یک از دو موضوع به صورت بالقوه امکان قرارگرفتن در جایگاه فاعل نحوی را بیابند؛ همچنین تأثیر سلسلهمراتب نظامهای مطابقه و حالتنمایی که در جهت معکوس عمل میکنند، موجب می‌شود هر کدام از این افعال، یکی از ابزارهای مطابقه یا حالتنمایی را به عنوان راهکار ترجیحی برای رمزگذاری نشاندار ساخت برگزینند. رمزگذاری ناقص موضوعها نیز می‌تواند ابزار مکملی برای نشاندار کردن ساخت باشد.
مسعود قیومی؛ شایان محسنی خرمی؛ آتنا بخشی زاده گشتی
چکیده
گویش‌شناسی از دیرباز مورد توجه پژوهشگران بوده‌است و هدف اصلی آن این بوده‌است که بتوان با رده‌بندی گویش‌ها و تهیه اطلس گویش‌ها، رابطه زبان‌شناختی و پراکندگی جغرافیایی گویش‌ها را مشخص نمود. همچنین در این حوزۀ پژوهشی میتوان با ذخیره و سازماندهی دادههای گویشی، از این نوع داده‌ها در فعالیت‌هایی چون یافتن تشابه بین گویش‌ها، ...
بیشتر
گویش‌شناسی از دیرباز مورد توجه پژوهشگران بوده‌است و هدف اصلی آن این بوده‌است که بتوان با رده‌بندی گویش‌ها و تهیه اطلس گویش‌ها، رابطه زبان‌شناختی و پراکندگی جغرافیایی گویش‌ها را مشخص نمود. همچنین در این حوزۀ پژوهشی میتوان با ذخیره و سازماندهی دادههای گویشی، از این نوع داده‌ها در فعالیت‌هایی چون یافتن تشابه بین گویش‌ها، ترسیم مرزهای هم‌گویی در نقشۀ جغرافیایی و مانند آن استفاده نمود . نکتۀ قابل توجه دادههای این نوع مطالعات این است که عمدتاً از متن پیوسته استفاده نشده و اغلب به پرسشنامه‌های محدود متشکل از چند واژه یا جمله کلیدی بسنده شده‌است .یکی دیگر از جنبه‌های کاربردی دیگر، تهیۀ مدل زبانی آماری و استفاده از آن در پردازش‌های الگوریتمی گویشی و نشانه‌گذاری خودکار این داده‌ها است. در این پژوهش می‌کوشیم ضمن تهیۀ یک پیکرۀ گویشی از متن پیوسته، به تهیۀ مدل برچسب‌گذاری خودکار در دو سطح بن‌واژه و مقولۀ دستوری واژه گویش گیلکی دست یابیم. ازآنجاکه دادۀ آموزش برچسب‌خورده برای ساخت مدل زبانی گویش گیلکی موجود نیست، پیکرۀ به‌دست‌آمده را به‌صورت دستی برچسب‌گذاری کرده و سپس به تهیۀ مدل زبانی اقدام می‌کنیم. برای نشان‌دادن کیفیت مدل زبانی تهیه‌شده، دادههای موجود را به دو دسته آموزش و آزمون تقسیم کرده و با استفاده از روش ارزیابی متقاطع 5تایی، به ارزیابی مدل می‌پردازیم. براساس نتایج عملی حاصل از مدل پردازشی، کارایی‌های میانگین مدل‌های تهیه‌شده برای گویش گیلکی در بن‌واژه‌سازی و برچسب‌دهی مقولات دستوری، به‌ترتیب، 91/20 و 90/79 درصد است.
زهرا حاجی‌علی؛ فروغ کاظمی؛ مریم ایرجی
چکیده
قوله همریختی در زبان فارسی از دیدگاه ردهشناسی زبان، همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پژوهش حاضر در زمینه همریختی جانشینی به چندمعنایی نحوی حرف اضافه «از» در ضرب‌المثل‌های فارسی پرداخته و در پی یافتن پاسخ به این پرسش‌هاست که براساس ردهشناسی زبان، چگونه میتوان چندمعنایی نحوی در همریختی جانشینی را در ضرب‌المثل‌های ...
بیشتر
قوله همریختی در زبان فارسی از دیدگاه ردهشناسی زبان، همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پژوهش حاضر در زمینه همریختی جانشینی به چندمعنایی نحوی حرف اضافه «از» در ضرب‌المثل‌های فارسی پرداخته و در پی یافتن پاسخ به این پرسش‌هاست که براساس ردهشناسی زبان، چگونه میتوان چندمعنایی نحوی در همریختی جانشینی را در ضرب‌المثل‌های فارسی تبیین‌کرد و از این منظر، دو اصل تصویرگونگی و اقتصاد در خصوص حرف اضافه «از»چگونه به هم پیوند می‌خورند؟ این حرف اضافه، نخست به لحاظ تطابق صورت-معنا از منظر اصل همریختی مورد مطالعه قرارگرفته و سپس در ارتباط با اصل اقتصاد بررسی شده‌است. داده‌ها ضرب‌المثل‌های دارایِ این حرف اضافه است که از میان همه ضرب‌المثل‌های موجود در کتاب ضرب‌المثل‌های معروف ایرانی (با1700 ضرب‌المثل) به شیوه‌ی کتابخانه‌ای جمع‌آوری و تحلیل گردیده‌است. نتایج حاکی از آن‌است که حرف اضافه «از» دارای گستره معانی پیوسته‌ای شامل «سبب و علت»، «آغاز مکانی»، «آغاز زمانی»، «مبدأ و مسیر»، «مبدا و خاستگاه»، «عامل (ابزاری)» و «عامل (فاعلی)» است. باتوجه به کلیدواژه اصلی موجود در چندمعنایی (معناهای مرتبط)، شواهد برگرفته از ضرب‌المثل‌های مورد بررسی، با بازنمایی این معناهای مرتبط بر وجود تصویرگونگی بین صورت و معنا مهر تایید می‌زند. حرف اضافه «از» ارتباط صورت-معنا را به گونهای تبیین‌می‌کند که هم تصویرگونه و هم اقتصادی است. لذا تعامل دو اصل اقتصاد و تصویرگونگی به‌صورت همریختی جانشینی به بازنمایی «حرف اضافه چندمعنا از» در ضرب‌المثل‌های فارسی انجامید که می‌تواند راهگشای انجام پژوهش‌های مشابه آتی باشد. نتایج پژوهش حاضر برای رده‌شناسان، زبانشناسان، پژوهشگران زبان‌وادبیات فارسی و مدرسان زبان درخور توجه‌است.
ناصر حافظی‌مطلق؛ محمدرضا پهلوان‌نژاد
چکیده
بر اساس فرضیۀ ریاضیات جسمانی، که بر پایۀ مفاهیم زبانشناسی شناختی بناشده است، مبنا و خاستگاه ریاضیات، بدنمندی انسان است و لذا ریاضیات افلاطونی و فرضیات مشابه، که هستی ریاضیات را مستقل از انسان فرض میکنند، تنها می‌تواند جایگاه ایمانی داشته باشد و نه علمی. در این پژوهش بر مبنای روش توصیفی- تحلیلی و بر پایۀ فرضیۀ ریاضیات جسمانی، نقش ...
بیشتر
بر اساس فرضیۀ ریاضیات جسمانی، که بر پایۀ مفاهیم زبانشناسی شناختی بناشده است، مبنا و خاستگاه ریاضیات، بدنمندی انسان است و لذا ریاضیات افلاطونی و فرضیات مشابه، که هستی ریاضیات را مستقل از انسان فرض میکنند، تنها می‌تواند جایگاه ایمانی داشته باشد و نه علمی. در این پژوهش بر مبنای روش توصیفی- تحلیلی و بر پایۀ فرضیۀ ریاضیات جسمانی، نقش و اثر بُعد ارتفاع در شکل‌گیری طرحوارۀ تصویری فضا و تأثیر آن بر زبان و مفهوم پایه و هندسی بُعد سوم در ریاضیات موردبحث قرارگرفته است. با توجه به تأثیرپذیری طرح‌واره تصویری "فضا" از نیروی جاذبه و لذا عدم تقارن در ادراک جسمانی انسان از بُعد ارتفاع، نه‌فقط طرحوارههای تصویریِ فضا، نیرو و ظرف تحت تأثیر بُعد ارتفاع هستند، بلکه نقش این بُعد در شکل‌گیری استعاره‌ها و آمیزه‌های مفهومی نیز پررنگ است و عنصری قابل‌توجه در شکل‌گیری مفاهیم هندسی و ریاضی به شمار می‌رود. با توجه به اینکه جهان ادراکی دارای ساختار سه‌بُعدی است که بُعد ارتفاع یکی از آنها است، در این پژوهش کاهش یا افزایش بُعد هندسی و اثر آن بر طرحوارۀ تصویری فضا و نمود آن در زبان و ریاضیات مورد تحلیل قرارگرفته است. نقش بُعد ارتفاع در طرحوارۀ فضا و تأثیر آن در شکل‌گیری استعاره مفهومی و تلفیق مفهومی بر اساس شم زبانی و به شکل درون‌نگرانه قابل توصیف است و نمونه‌هایی از این تأثیر در زبان فارسی تحلیل‌شده‌اند. بر اساس تحلیل انجام‌شده، کاهش یا افزایش بُعد فضایی نه‌فقط بر نظام مفهومی، که بر ساختار زبانی و مفاهیم ریاضی مرتبط با آن هم مؤثر است.
سید مهدی ساداتی نوش آبادی؛ هنگامه واعظی
چکیده
در این پژوهش مجهول‌سازی افعال دومفعولی در زبان فارسی که دارای متمم‌های اجباری هستند با استفاده از رویکرد حرکت متقارن چیتکو (2011الف) بررسی و تحلیل می‌شود. در مجهول‌سازی جمله‌های دارای این نوع از افعال امکان حرکت هر یک از متمم‌های فعل به جایگاه فاعل در جمله مجهول وجود دارد، درحالی‌که مطابق با اصل اقتصادی و اصل کوتاه‌ترین، تنها گروه ...
بیشتر
در این پژوهش مجهول‌سازی افعال دومفعولی در زبان فارسی که دارای متمم‌های اجباری هستند با استفاده از رویکرد حرکت متقارن چیتکو (2011الف) بررسی و تحلیل می‌شود. در مجهول‌سازی جمله‌های دارای این نوع از افعال امکان حرکت هر یک از متمم‌های فعل به جایگاه فاعل در جمله مجهول وجود دارد، درحالی‌که مطابق با اصل اقتصادی و اصل کوتاه‌ترین، تنها گروه اسمی نزدیک به هسته جستجوگر باید به جایگاه مشخصگر این هسته حرکت کند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهند که در زبان فارسی امکان مجهول‌سازی جمله‌های دارای این نوع از افعال با حرکت مفعول مستقیم و مفعول غیرمستقیم به جایگاه مشخصگر هسته بیشینه زمان در جمله مجهول امکان پذیر است اما حرکت سازه مفعول غیرمستقیم به این جایگاه باعث ایجاد جمله نشاندار معنایی می‌شود. سایر نتایج این تحقیق نشان می‌دهند ترتیب خطی مفعول مستقیم و غیرمستقیم نسبت به یکدیگر در جمله معلوم و همچنین مشخصههای معنایی مفعول مستقیم مانند حالت جانداری و نقشهای معنایی مفعول غیرمستقیم هیچگونه تأثیری در امکان‌پذیر ساختن ایجاد جمله مجهول از افعال گذرای دو مفعولی ندارند.
طاهره خوشدل؛ محمدامین ناصح
چکیده
کودکان کم‌شنوا در پردازش واجی کلمات مشکلاتی دارند که مانع یادگیری مهارت خواندن و نوشتن آنها می-شود. عدم رشد کافیِ آگاهی واجی به دلیل فقدان توانایی کودکان کم‌شنوا در درک کامل تمایزات آوایی می-باشد. در این مطالعه اثربخشی برنامه آوایی بر عملکرد آگاهی واجشناختی و مهارت خواندن دانش‌آموزان کم-شنوای کاشت حلزون بررسی شد. پژوهش حاضر از ...
بیشتر
کودکان کم‌شنوا در پردازش واجی کلمات مشکلاتی دارند که مانع یادگیری مهارت خواندن و نوشتن آنها می-شود. عدم رشد کافیِ آگاهی واجی به دلیل فقدان توانایی کودکان کم‌شنوا در درک کامل تمایزات آوایی می-باشد. در این مطالعه اثربخشی برنامه آوایی بر عملکرد آگاهی واجشناختی و مهارت خواندن دانش‌آموزان کم-شنوای کاشت حلزون بررسی شد. پژوهش حاضر از نوع طرح تک‌آزمودنی A-B با دوره پیگیری یک ماهه بود. جامعه آماری پژوهش، دانش‌آموزان کم‌شنوای کاشت حلزون مدارس ابتدایی شهر بیرجند بودند که از میان آنها چهار نفر دانش‌آموز پایه دوم ابتدایی به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. از طریق آزمون آگاهی واجشناختی سلیمانی و دستجردی (1389) و آزمون خواندن «نما» ارزیابی‌های سه مرحله‌ای در پیش از مداخله، مداخله و دوره پیگیری یک‌ماهه انجام شد. مداخله از طریق آموزش برنامۀ 13 جلسه‌ای بود که به صورت انفرادی برای آزمودنی‌ها صورت گرفت. تعیین اثربخشی برنامه آموزشی مطابق روش‌های تحلیل پژوهش تک‌آزمودنی از طریق توصیفی و محاسبه درصد بهبودی در هر آزمودنی در مقاطع چندگانه خط پایه بود. یافته‌ها حاکی از رشد نمرات آزمودنی‌ها در مرحله مداخله بود و در مرحله پیگیری نیز ثبات مداخله حفظ شده بود. بر این اساس نتیجه این پژوهش، اثربخشی مثبت ارائه آموزه‌های آوایی بر مهارت خواندن و آگاهی واجشناختی دانش‌آموزان کاشت حلزون بود که درمانگران با مشاوره زبانشناسان می‌توانند در برنامه‌های آموزشی و توانبخشی افراد کم‌شنوا مورد استفاده قرار دهند. تحقیقات آتیِ مشترک با حضور زبانشناسان و درمانگران حوزه کم‌شنوا جهت ساخت و هنجاریابی آزمون‌های ارزیابی مهارت‌های مختلف زبانی، خواندن و ویژگیهای زبرزنجیری کم‌شنوایان و تدوین برنامه‌های آموزشی مورد توصیه است.
گلناز مدرسی قوامی؛ سعید انواری
چکیده
با ورود آثار فلاسفۀ یونانی به جهان اسلام، اسامی و اصطلاحات ایشان در علوم مختلف تمدن اسلامی منعکس گردید. این فرایند با تغییراتی در تلفظ و ثبت اسامی خاص و اصطلاحات در زبان عربی همراه بود که در برخی موارد به تعدد و تنوع شکل‌های نگارشی این اسامی منجر شد. پژوهش حاضر با رویکردی زبان‌شناختی، به بررسی نحوۀ نویسه‌گردانی اسامی و اصطلاحات خاص ...
بیشتر
با ورود آثار فلاسفۀ یونانی به جهان اسلام، اسامی و اصطلاحات ایشان در علوم مختلف تمدن اسلامی منعکس گردید. این فرایند با تغییراتی در تلفظ و ثبت اسامی خاص و اصطلاحات در زبان عربی همراه بود که در برخی موارد به تعدد و تنوع شکل‌های نگارشی این اسامی منجر شد. پژوهش حاضر با رویکردی زبان‌شناختی، به بررسی نحوۀ نویسه‌گردانی اسامی و اصطلاحات خاص یونانی در متون عربی دورۀ اسلامی می‌پردازد و نشان می‌دهد تغییرات تلفظی و نگارشی اسامی یونانی در زبان عربی ناشی از تفاوت مجموعۀ همخوان‌های انفجاری و سایشی بوده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که تغییرات در تلفظ و نگارش این اسامی عمدتاً ناشی از تفاوتهای نظام آوایی زبانهای یونانی و عربی، ویژگیهای نظام نوشتاری عربی، ناآشنایی کاتبان با تلفظ اسامی یونانی و اشتباهات آنها در نگارش اسامی بوده است. گرچه وجود مشکلات خط عربی مانند عدم اعراب‌گذاری، نقطه‌دار بودن، دندانه‌دار بودن برخی از حروف و اشتباه کاتبان در ثبت برخی از اسامی باعث شده است تا در مواردی تشخیص نام اصلی معرّب شده در یونانی با دشواری همراه باشد، این پژوهش با بررسی نمونه‌های مختلفی از نام‌های خاص و اصطلاحات فلسفی، الگوهای مشخصی را در تعریب اسامی یونانی شناسایی کرده است. یافتههای این تحقیق می‌تواند در مطالعات تاریخی، زبانشناسی تطبیقی و نسخه‌پژوهی مورد استفاده قرار گیرد.
اصغر اسمعیلی
چکیده
انتقال پیام از راه‌های ارتباطی جدید مانند وبگاهها، یکی از وظایف جدیدی است که زبان عهده‌دار آن شده است و گسترش این نوع ارتباطات زبانی، پژوهش بیشتر را در این‌باره می‌طلبد. تعدد نویسندگان و نیز مخاطبان وبگاهها، باعث شده خود این وبگاهها بستری برای ترویج الگوهای زبانی معیار یا در مواردی غیرمعیار باشند؛ از این‌رو در صورتی‌که ...
بیشتر
انتقال پیام از راه‌های ارتباطی جدید مانند وبگاهها، یکی از وظایف جدیدی است که زبان عهده‌دار آن شده است و گسترش این نوع ارتباطات زبانی، پژوهش بیشتر را در این‌باره می‌طلبد. تعدد نویسندگان و نیز مخاطبان وبگاهها، باعث شده خود این وبگاهها بستری برای ترویج الگوهای زبانی معیار یا در مواردی غیرمعیار باشند؛ از این‌رو در صورتی‌که نثر سالم و معیار مبنای نوشتار این وبگاهها باشد، میتوان آنها را ابزار آموزش الگوهای معیار زبانی هم دانست.
در این پژوهش وبگاه خبری تابناک از این منظر بررسی شد و اخبار آن در بازۀ زمانی فروردین تا شهریور 1401 از نظر کاربرد الگوهای زبانی غیرمعیار فارسی بررسی شد؛ پس از بررسی نتایج در سه گروه عرضه شد: 1. ویرایش فنّی، شامل دستور خطّ فارسی، نشانه‌گذاری؛ 2. ویرایش زبانی، شامل بررسی غیرمعیارها در سه دسته اسم، فعل و حرف؛ 3. ویرایش بلاغی، شامل کلیشه‌های زبانی، گرته‌برداری و نوآوری کاذب.
در هر سه دسته غیرمعیارها یافته شده و صورت معیار آن نشان داده شده تا کاربردی بودن آن تقویت شود.
نتایج نشان می‌دهد الگوهای زبانی غیرمعیار در سطح دوم بررسی، یعنی ویرایش زبانی بیشتر از بقیه گروه‌ها بوده و از این‌رو ضرورت دارد آموزش‌های کاربردی در این باره به گروه هدف یعنی خبرنگاران و ویراستاران وبگاه‌های خبری بیشتر شود و در سوی پژوهش هم میتوان با بیشتر کردن نمونه‌های بررسی، نتایج را تعمیم داد.
شهلا رقیب دوست
چکیده
مجموعه‌ای از پژوهش‌ها در تقریباً نیم قرن اخیر نشان داده‌اند که علاوه‌بر نقش تعیین‌کنندۀ نیمکرۀ چپ در پردازش زبان، نیمکرۀ راست نیز در پردازش جنبه‌های مختلف زبانی و ارتباطی نقش دارد. «پروتکل ارزیابی مهارت‌های ارتباطی مونترال (ام.ای.سی.)» در سال 2004 به‌عنوان یک آزمون جامع با هدف ارزیابی چهار مهارت نوایی، واژگانی-معنایی، گفتمانی، ...
بیشتر
مجموعه‌ای از پژوهش‌ها در تقریباً نیم قرن اخیر نشان داده‌اند که علاوه‌بر نقش تعیین‌کنندۀ نیمکرۀ چپ در پردازش زبان، نیمکرۀ راست نیز در پردازش جنبه‌های مختلف زبانی و ارتباطی نقش دارد. «پروتکل ارزیابی مهارت‌های ارتباطی مونترال (ام.ای.سی.)» در سال 2004 به‌عنوان یک آزمون جامع با هدف ارزیابی چهار مهارت نوایی، واژگانی-معنایی، گفتمانی، و کاربردشناختی در بیماران آسیب‌دیدۀ مغزی نیمکرۀ راست طراحی و تدوین شد. در پژوهش حاضر، چهار خرده‌آزمون مرتبط با مهارت واژگانی ـ معنایی نسخۀ فارسی پروتکل مونترال (پی.ام.ای.سی.)، یعنی روانی گفتار بدون محدودیت، روانی گفتار با معیار املایی (ب)، روانی گفتار با معیار معنایی (پوشاک)، و قضاوت معنایی، معرفی شده است. در فرایند هنجارسازی این چهار خرده‌آزمون، عملکرد 150 فرد سالم فارسی‌زبان در دو گروه سنی 25ـ44 و 45ـ64 سال و دو گروه تحصیلی زیر 12 سال، و 12 سال یا بالاتر آموزش رسمی ارزیابی شد. نتایج این پژوهش روایی و پایایی خرده‌آمون‌های پی.ام.ای.سی. را برای سنجش مهارت‌های واژگانی-معنایی زبان فارسی تأیید کرده است. همچنین، هماهنگ با نتایج پژوهش پیشین درباره مهارت کاربردشناختی پی.ام.ای.سی.، نتایج نشان می‌دهند که متغیر میزان تحصیلات، در مقایسه با متغیر سن، به‌طور معنی‌داری بر عملکرد آزمودنی‌ها در بیشتر خرده‌آزمون‌ها اثرگذار بوده است.
)
