TY - JOUR ID - 10708 TI - چنددستوری شدگی فعل خواستن در زبان فارسی؛ مطالعه‌ای شناختی در چارچوب طرحواره‌های رخدادی بنیادین JO - علم زبان JA - LS LA - fa SN - 2423-7728 AU - دستلان, مرتضی AD - استادیار گروه زبانشناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 7 IS - 12 SP - 73 EP - 104 KW - "چنددستور شدگی" KW - "زمان دستوری" KW - "نمود" KW - "وجهیت" KW - "فعل خواستن" DO - 10.22054/ls.2020.45842.1262 N2 - چنددستوری‌شدگی فرایندی است که طی آن یک صورت زبانی، نقش­های دستوری گوناگونی را در ساخت­های متفاوت به نمایش می‌گذارد. به عبارت دیگر، یک صورت زبانی درعین­حال که مفهوم واژگانی خود را حفظ می‌کند، چند مسیر متفاوت را در بستر دستوری­شدگی طی می‌کند و در هر کدام به ایفای نقشی متفاوت می‌پردازد. فعل خواستن نمونه‌ای از چنددستوری‌شدگی در زبان فارسی است که می‌تواند سه نقش دستوری زمان دستوری، نمود و وجهیت را مفهوم­سازی کند. فعل خواستن که به­عنوان فعل واژگانی و با معنای طلب کردن چیزی، در قالب طرحوارة رخدادی بنیادین تمایل قرار دارد، با اعمال حلقه‌های مختلف فرایند دستوری‌شدگی و در قالب طرحواره‌های مرکب به بیان مفاهیم دستوری مختلف می‌پردازد. این فعل در قالب طرحوارة مرکب سریالی، زمان دستوری آینده را مفهوم سازی می‌کند. فعل خواستن در چارچوب همین طرحواره، نمود تقریب را که نشان­دهندة عملی در شرف وقوع در زمان حال و گذشته است و نمود اجتنابی را که بیانگر عملی در شرف وقوع در گذشته است که محقق نشده، مفهوم­سازی می­کند. فعل خواستن در قالب طرحوارة مرکب سنجشی به بیان مفهوم وجهیتی جدید تحت­عنوان وجهیت پیشنهادی می‌پردازد که در آن گوینده مجوز انجام عمل را از مخاطب طلب می‌کند و جهت انجام عمل پیشنهاد می‌دهد. دلیل دستوری­شدگی متعدد یا همان چنددستوری­شدگی فعل خواستن را می‌توان پرکردن خلاء‌های زبانی و پاسخ به نیاز زبان برای بیان مفاهیم دستوری مختلف دانست. UR - https://ls.atu.ac.ir/article_10708.html L1 - https://ls.atu.ac.ir/article_10708_be3d09e4b00c4f1f7313996c154f0293.pdf ER -