زبانشناسی
مهسا صادقی
چکیده
استعاره‌ها در نظام ذهن و شناخت انسان دارای جایگاه و اهمیتی بسیار اساسی‌اند و از همان ابتدای شیوع ویروس کرونا (کووید-19) تا به امروز، نقش بارزی در مفهوم‌سازی این بیماری و موضوعات و مسائل مرتبط با آن ایفا کرده‌اند. هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم‌سازی‌های استعاری کرونا در عناوین خبری رسانه‌های فارسی‌زبان داخلی است. داده‌های پژوهش مشتمل ...
بیشتر
استعاره‌ها در نظام ذهن و شناخت انسان دارای جایگاه و اهمیتی بسیار اساسی‌اند و از همان ابتدای شیوع ویروس کرونا (کووید-19) تا به امروز، نقش بارزی در مفهوم‌سازی این بیماری و موضوعات و مسائل مرتبط با آن ایفا کرده‌اند. هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم‌سازی‌های استعاری کرونا در عناوین خبری رسانه‌های فارسی‌زبان داخلی است. داده‌های پژوهش مشتمل بر 220 عبارت استعاری در تیترهای خبری استخراج‌شده از پایگاه‌های اینترنتی خبرگزاری‌های فارسی‌زبان شامل فارس، ایسنا، تسنیم و مهر است. تحلیل داده‌ها در چارچوب دو نظریۀ استعارۀ مفهومی (لیکاف ، 1987، 1993؛ لیکاف و جانسون ، 1980، 1999) و نظریۀ طرحواره‌های تصوری (جانسون، 1987؛ لیکاف، 1987) انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که استعارههای به‌کاررفته برای مفهوم‌سازی کرونا را می‌توان به دو دستۀ عمده تقسیم کرد: استعارههای مبتنی بر طرحواره‌های تصوری و استعارههای جدا از طرحواره‌های تصوری. در شکلگیری استعارههای دستۀ اول طرحوارۀ نیرو نقش عمده‌ای را ایفا میکند و می‌تواند به صورت طرحوارۀ جنگ، نیروهای طبیعت و فوتبال زیربنای مفهوم‌سازی‌های استعاری قرار گیرد. در شکلگیری استعارههای دستۀ دوم حوزه‌های مبدأ انسان و حیوانات (به‌صورت انسان‌پنداری و جاندارپنداری) و همچنین حوزه‌هایی از قبیل آتش، سایه و وسیلۀ نقلیه نقش اصلی را ایفا میکنند.
شایسته سادات موسوی
چکیده
برخی از مهمترین دستاوردهای نوین زبانشناسی شناختی با بازگشت به مفاهیمِ سنن ادبی و اتکا به اهمیت آنها در شکلگیری فرایند تفکر همراه بوده است. یکی از این دستاوردها، نقش داشتنِ سازوکارهایی همچون استعاره، مجاز، تمثیل و... در فرایندِ شناخت است. ازاین‌میان، استعاره و مجاز همواره مقولههای مهمتری بوده‌اند. این دو مقوله تا مدت‌ها در ...
بیشتر
برخی از مهمترین دستاوردهای نوین زبانشناسی شناختی با بازگشت به مفاهیمِ سنن ادبی و اتکا به اهمیت آنها در شکلگیری فرایند تفکر همراه بوده است. یکی از این دستاوردها، نقش داشتنِ سازوکارهایی همچون استعاره، مجاز، تمثیل و... در فرایندِ شناخت است. ازاین‌میان، استعاره و مجاز همواره مقولههای مهمتری بوده‌اند. این دو مقوله تا مدت‌ها در تاریخِ بلاغت غرب، از آرایه‌های تزئینیِ کلام به حساب میآمدند و نوعِ ارتباط و نسبتِ میان آن دو مطرح نبود. در ادوارِ بعدی، این دو حتی رابطهای تقابلی پیدا کردند. یافتههای اخیر زبانشناسیِ شناختی این دو مقوله را اندکی به هم نزدیکتر میکند. همانطور که در این تحقیق نشان دادهایم، زبانشناسانِ شناختی حضورِ عاملِ مجاورت را در شکلگیری بعضی از انواعِ استعارههای مفهومی تأیید میکنند، اما بعضی از دیگر انواع را فارغ از مجاز میدانند. ما کوشیدهایم نشان دهیم که عاملِ مجاورت (همنشینی) که در شکلگیریِ مجاز عاملِ اساسی است، در هر استعارهای موجود است. بحث و بررسی این تحقیق دربارۀ رابطۀ مجاز و استعاره در بلاغت اسلامی، گویای آن است که در شکلگیریِ استعاره، نخست بایست همردگی و مجاورت عناصر اتفاق بیفتد و بلاغیونِ اسلامی به‌همین‌دلیل هر استعارهای را زاییدۀ مجاز میدانستند. ما از طریق نظریۀ «مقولهبندی» نشان دادهایم که زبانشناسیِ شناختی خود مجهز به سازوکارهایی است که ثابت میکنند در انواعِ استعارههای مفهومی، باید نخست همنشینی و همردگی عناصر اتفاق بیفتد (مجاز مفهومی)، سپس شکلگیری استعاره ممکن شود.
گلناز غفوری صالح؛ فروغ کاظمی
چکیده
به‌کارگیری استعاره به عنوان راهبردی زبانشناسی، دیری است که موردتوجه سیاستمداران در سراسر دنیا قرار گرفته است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی کارکرد استعارۀ مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون (1980) در سخنرانی‌های سه تن از اعضای دولت تدبیر و امید آقایان روحانی، جهانگیری و ظریف است. مسئلۀ اصلی پژوهش آن است که نشان دهد استعارههای مفهومی چگونه ...
بیشتر
به‌کارگیری استعاره به عنوان راهبردی زبانشناسی، دیری است که موردتوجه سیاستمداران در سراسر دنیا قرار گرفته است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی کارکرد استعارۀ مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون (1980) در سخنرانی‌های سه تن از اعضای دولت تدبیر و امید آقایان روحانی، جهانگیری و ظریف است. مسئلۀ اصلی پژوهش آن است که نشان دهد استعارههای مفهومی چگونه در کلام این مقامات سیاسی نمود یافته و کارکرد آنها در جهت سازمان‌دهی واقعیت‌های سیاسی چگونه قابل تبیین است. بدین منظور داده‌ها را به شیوۀ کتابخانه‌ای گردآوری و به روش تحلیلی مورد بررسی قرار دادهایم. نتایج پژوهش حاکی از آن است که استعارههای سیاسی در حوزه‌های مبدأ متفاوت به‌کاررفته‌اند که عبارتند از سفر، جان‌بخشی (انسان، حیوان و گیاه)، جنگ، ورزش، ساختمان و پدیده‌های طبیعی که در میان آنها، سفر بیش‌ترین و پدیده‌های طبیعی کم‌ترین میزان استفاده را داشته‌اند. نتایج به دست آمده مبین این واقعیت است که استعاره دارای کاربرد مهم فن‌ّبیانی و متقاعدکنندگی در گفتمان سیاسی است و نقش بسزایی در انتقال پیام‌های سیاسی اعضای دولت تدبیر و امید دارد. آنچه محرز است، آن است که استعاره علاوه بر تسهیل تجزیه و تحلیل مسائل سیاسی برای مخاطبان، به این سیاستمداران فرصت داده که به شیوه‌ای راحت‌تر مباحث مدنظر خود را تبیین کنند، تا احساسات مخاطب را برانگیزند. آنها می‌کوشند به کمک استعاره، برخی از جنبه‌های گفتمان سیاسی را پررنگ و یا پنهان کرده تا به مدد آن بتوانند در جهت اعمال باورهای خود، به اقناع مخاطبان بپردازند. باید گفت استعارههای مفهومی با جلوه‌های گوناگون در راستای مقاصد گفتمان دولت تدبیر و امید، موسوم به گفتمان اعتدال نمود یافته‌اند. بنابراین استعاره‌ها می‌توانند به عنوان ابزاری کارآمد و قدرتمند در اختیار خبرنگاران، تحلیل‌گران سیاسی و محققان حوزۀ گفتمان سیاسی قرار گیرند تا از این رهگذر آنان به تحلیل پیام‌های مقامات سیاسی، و تسهیل رمزگشایی آن بپردازند. لذا نتایج حاصل از این پژوهش می‌تواند برای این دسته از متخصصان و در نهایت برای سنجش نبض سیاسی کشور سودمند باشد.
