نخستین پیکرۀ نقش‌های معنایی زبان فارسی

آزاده میرزائی؛ امیرسعید مولودی

دوره 2، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 48-29

https://doi.org/10.22054/ls.2014.3104

چکیده
  نخستین پیکرۀ نقش‌های معنایی زبان فارسی که حدود 30.000 جمله از زبان فارسی معاصررا شامل می‌شود، به صورت دستی برچسب‌گذاری شده‌است. این پیکره بر اساس مفهوم نقش‌هایمعنایی فیلمور، لایه‌ای از اطلاعات مربوط به رابطۀمحمول‌‌ـ‌‌موضوعرا به ساخت نحوی پیکرۀ وابستگی اضافه می‌کند. دراین مجموعه، افعال، اسم‌های گزاره‌ای و صفت‌های گزاره‌ای ...  بیشتر

اثرات شفافیت و تیرگی خط فارسی بر مهارت‌های نوشتن کودکان طبیعی و خوانش‌پریش از طریق آزمون‌های آگاهی واج‌شناختی و املای واژه‌ها

شهناز یگانه

دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1393، ، صفحه 71-96

https://doi.org/10.22054/ls.2014.1081

چکیده
  آگاهی واجی عبارت است از مهارت کودک در تشخیص و تغییر اجزای گفتار که توسط سیستم نوشتاری بازنمایی می‌شود و عاملی مهم در یادگیری نوشتن به شمار می‌آید. شفافیت خط نیز به معنای میزان سهولت پیش‌بینی تلفظ از خط در نظر گرفته می‌شود. خط‌هایی که بازنمایی میان خط و تلفظ آن بسیار قابل‌پیش‌بینی است، خط شفاف (مانند ترکی، ایتالیایی و اسپانیایی) ...  بیشتر

آموزش زمان‌های فارسی به غیرفارسی زبانان: مقایسه روش های تدریس ساختاری و ارتباطی

ضیاءالدین تاج الدین؛ ملیحه عشقوی

دوره 1، شماره 1 ، اسفند 1392، ، صفحه 83-108

https://doi.org/10.22054/ls.2014.28

چکیده
  یادگیری زمان یکی از مشکلات فارسی‌آموزان خارجی است. برای پرداختن به این مشکل، پیشرفت در یادگیری زمان‌های فارسی براساس روش‌های متفاوت در آموزش آن­ها در کانون این پژوهش قرار گرفت. بدین‌منظور، تأثیر دو روش ساختاری و ارتباطی برای آموزش زمان بررسی شد. آزمودنی‌ها از بین فارسی‌آموزان سطح دوم میانی در مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی ...  بیشتر

بررسی ویژگی‌های نحوی، معنایی و کاربردشناختی ساختار «فعل‏تصریف‏ـ‏ فعل‏‏تصریف» بر اساس دستور ساختاری و مقایسه آن با ساختارهای مشابه

سید حمزه موسوی

دوره 6، شماره 9 ، شهریور 1398، ، صفحه 83-118

https://doi.org/10.22054/ls.2019.28749.1105

چکیده
  این مقاله ساختار «فعل تصریف ـ‏ ‏‏فعل‌تصریف» (VinflVinfl) را در زبان فارسی بر اساس رویکرد شناختی دستور ساختاری (Lakoff, 1987; Goldberg, 1995; 2003; 2006) بررسی می­کند و هدف اصلی آن بررسی قدرت رویکرد دستور ساختاری در تبیین ساختارهایی است که از دو فعل متوالی تشکیل شده­اند. این دستور به شناسایی ساختارهای متعدد از منظر شعاعی پرداخته و با استفاده ...  بیشتر

شناسایی طبقات طبیعی همخوان‌ها با توجه به سجع پایانی آیات قرآن کریم

عالیه کردزعفرانلو کامبوزیا؛ فاطمه شاه وردی شهرکی

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1394، ، صفحه 88-73

https://doi.org/10.22054/ls.2017.7520

چکیده
    هدف پژوهش حاضر، بررسی طبقات طبیعی موجود در سجع پایانی برخی از سوره‌های قرآن کریم است. بسیاری از سوره‌های قرآن، به‌ویژه جزء سی‌اُم سجع پایانی دارند و به واکه‌ها و همخوان‌های یکسان ختم شده‌اند. برخی دیگر با وجود نداشتن واکه‌ها و همخوان‌های یکسان در سجع پایانی، موزون و گوشنوازند. دلیل این امر را می‌توان در رابطه‌ای دانست که ...  بیشتر

شبکۀ معنایی حروف اضافه رویداد حرکتی «رفتن» در قرآن کریم: مطالعة موردی حرف «إلی»

فاطمه حبیبی؛ فتحیه فتاحی زاده

دوره 8، شماره 14 ، مهر 1400، ، صفحه 89-117

https://doi.org/10.22054/ls.2021.54502.1370

چکیده
  مقالۀ حاضر، پژوهشی معناشناختی است که رویداد حرکتی رفتن را در قرآن کریم، از جهت ساختار شبکۀ  معنایی حرف اضافۀ «إلی» بررسی می کند. هدف این پژوهش، تحلیل رویداد حرکتی رفتن و دستیابی به شبکۀ  معنایی حروف اضافه بر اساس نظریة رویداد حرکت تالمی بوده است. به همین منظور، 88 فعل مشتمل بر ژرف ساخت «رفتن» در قرآن استخراج و تحلیل شده ...  بیشتر

نقش مقولۀ دستوری گروه اسمی درونی در پردازش بندهای موصولی فاعلی و مفعولی در زبان فارسی

شهره صادقی؛ شهلا رقیب دوست

دوره 9، شماره 16 ، مهر 1401، ، صفحه 93-118

https://doi.org/10.22054/ls.2020.41533.1216

چکیده
  ساخت موصولی از جمله ساخت‌های پیچیدۀ نحوی است که برحسب رده‌های زبانی مختلف ساختارهای متنوعی دارد. تحقیقات در زبان‌های مختلف نشان داده‌اند که پردازش بندهای موصولی فاعلی نسبت به بندهای موصولی مفعولی آسان‌تر و سریع‌تر است. در برخی از پژوهش‌های پیشین، فرضیۀ مبتدابودگی برای تبیین سهولت و سرعت بیشتر پردازش بندهای موصولی فاعلی مطرح ...  بیشتر

انواع جملات با اثر مسیر باغی در فارسی و دلایل بروز آن

نیره جودی

دوره 9، شماره 15 ، فروردین 1401، ، صفحه 95-122

https://doi.org/10.22054/ls.2019.42628.1227

چکیده
  پژوهش حاضر کوشیده است به این پرسش‌ها پاسخ دهد که کدام ساخت‌ها در زبان فارسی بر تعریف مرسوم جملات با اثر مسیر باغی منطبق‌اند و با توجه به انگاره‌های مربوط به پردازش جملات، چگونه می‌توان دسته‌بندی مناسبی برای این ساخت‌ها در فارسی به‌دست داد. نخست، اصطلاح جملات مسیر باغی در انگلیسی و همچنین مفاهیم نظری و الگوهای مربوط به پردازش ...  بیشتر

بررسی تاثیر سرعت گفتار روی زمان شروع واک (وی اُتی) همخوان های انسدادی فارسی معیار در گفتار پیوسته

سعیده طاهری؛ ماندانا نوربخش

دوره 5، شماره 8 ، اسفند 1397، ، صفحه 97-126

https://doi.org/10.22054/ls.2019.36419.1134

چکیده
  مطالعۀ حاضر به بررسی تأثیر سرعت گفتار روی زمان شروع واک (وی‌اُتی) همخوان‌های انسدادی واکدار /b, d, ɟ/  و بیواک /p,t,c/  زبان فارسی معیار می‌پردازد. به این منظور، طی آزمون تولیدی تعداد 8 جمله حاوی کلمات آزمایش، هر کدام 3 مرتبه توسط 24 شرکت ‌کننده (17 شرکت ‌کنندۀ مؤنث و 7 شرکت ‌کنندۀ مذکر) در سرعت‌های متفاوت تولید شدند. مقادیر وی‌اُتی برای ...  بیشتر

کاهش واکه‌ای در لهجة کرمانی

وحیده ابوالحسنی زاده؛ انیس معصومی

دوره 4، شماره 6 ، شهریور 1395، ، صفحه 100-83

https://doi.org/10.22054/ls.2016.8397

چکیده
  هدف از این مقاله، مطالعة کاهش واکه‌ای در واکه‌های لهجة کرمانی است. کاهش واکه‌ای فرایندی است که در هجای بی‌تکیه رخ می‌دهد و طی آن واکه‌ها به سوی واکه‌هایی دیگر گرایش می‌یابند. برای بررسی کاهش واکه‌ای در این لهجه، از 10 گویشور لهجة کرمانی (5 زن و 5 مرد) خواسته شد که 24 واژه (که در 12 واژه، واکه‌ها در هجای تکیه‌بر و در 12 واژة دیگر همان واکه‌ها ...  بیشتر

تحلیل استعاره‌های بوستان سعدی بر اساس نظریه آمیزه مفهومی

عباسعلی آهنگر؛ محمد امیر مشهدی؛ سمیه دهمرده بهروز

دوره 7، شماره 12 ، مهر 1399، ، صفحه 105-153

https://doi.org/10.22054/ls.2020.46282.1269

چکیده
  هدف این پژوهش، توصیف و تحلیل حوزه‌های مفهومی به کار رفته در استعاره‌های بوستان سعدی بر اساس نظریه آمیزه مفهومی مطرح شده توسط فوکونیه و ترنر (1998، 2002) می‌باشد. در این نظریه، برای توصیف و تحلیل استعاره‌ها از فضاهای ذهنی استفاده می‌شود که عبارتند از: دو فضای دروندادی، یک فضای عام و یک فضای آمیخته. در این پژوهش، فضاهای ذهنی هر استعاره ...  بیشتر

استفاده از منابع دانش و راهبردهای استنباط معنی واژه‏های فارسی با ریشة عربی: مقایسة خوانندگان عرب‌زبان موفق و کمترموفق

زهرا علی مراد؛ امیرسعید مولودی؛ رقیه صلاحی

دوره 6، شماره 10 ، دی 1398، ، صفحه 109-142

https://doi.org/10.22054/ls.2019.31406.1114

چکیده
  هدف از این پژوهش، بررسی و مقایسۀ نوع و تعداد راهبردهای استنباط معنی و منابع دانشی است که خوانندگان موفق و کمترموفق فارسی‌آموز در هنگام خواندن متون فارسی و مواجهه با واژه­های فارسی دارای ریشۀ عربی که دچار تغییر معنایی شده‌اند، استفاده می‌کنند. برای این منظور، در ابتدا 64 واژۀ فارسی با ریشۀ عربی خارج از بافت و سپس، در قالب یک داستان ...  بیشتر

دستاوردهای سنت دستورنویسی عربی برای زبان‌شناسی جدید مطالعۀ موردی: وجه التزامی

مونا ولی پور

دوره 7، شماره 11 ، فروردین 1399، ، صفحه 109-138

https://doi.org/10.22054/ls.2020.49682.1306

چکیده
  سنت دستورنویسی عربی یکی از مهم‌ترین جریان‌های زبان‌شناسی در طول تاریخ است؛ جریانی که دستاوردهای آن در بسیاری از موارد با دستاوردهای مطالعات زبان‌شناسی جدید برابر است. در این پژوهش ضمن نشان‌دادن تطابق تقسیم‌بندی سه‌گانۀ انواع وجه فعلی (اخباری، التزامی و امری) با تقسیم‌بندی سه‌گانۀ فعل مرفوع، منصوب و مجزوم در عربی، روشن می‌کنیم ...  بیشتر

تحلیل گفتمان انتقادی داستان مرگ بونصر مشکان بر اساس رویکرد نورمن فرکلاف

زهره سادات ناصری؛ جلیل اله فاروقی هندوالان؛ امین ناصری؛ ابراهیم محمدی

دوره 3، شماره 4 ، شهریور 1394، ، صفحه 110-85

https://doi.org/10.22054/ls.2015.7285

چکیده
  تحلیل گفتمان انتقادی رویکردی نوین در تحلیل گفتمان است که در دهه‌های اخیر، در طیف وسیعی از پژوهش‌ها در رشته‌های ادبیات و روان‌شناسی به کار گرفته شده است. اگرچه رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی رابطۀ زبان، قدرت، ایدئولوژی و گفتمان را در اولویت قرار می‌دهد، اما ادبیات ملت‌ها را نیز می‌توان در چارچوب گفتمان انتقادی و نقد زبان‌شناختی ...  بیشتر

تحلیل انتقادی و بازنمایی کارگزاران اجتماعی در داستان بیژن و منیژه: الگوی جامعه شناختی ـ معنایی ون ـ لیوون (2008)

عباسعلی آهنگر؛ محمد امیر مشهدی؛ زینب تیموری رابر

دوره 10، شماره 17 ، فروردین 1402، ، صفحه 113-152

https://doi.org/10.22054/ls.2021.56950.1405

چکیده
  یکی از انواع رویکردهای تحلیلی متون، رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی ون­­لیوون است. این رویکرد‌‌ دارای دو مؤلفۀ اصلی حذف ‌و اظهار است که هرکدام دارای زیرمؤلفه‌های مختلفی هستند. هدف از پژوهش حاضر بررسی و تحلیل چگونگی تحقق مؤلفه‌‌های حذف، شامل پنهان‌سازی وکمرنگ‌سازی و برخی از مؤلفه‌های اظهار، شامل تشخص‌زدایی، طبقه‌بندی، تشخص‌بخشی، ...  بیشتر

بررسی شیوۀ تبادل معنا در خطبۀ شقشقیۀ نهج‌‌البلاغه برمبنای رویکرد نقش‌گرای نظام‌‌مند هلیدی (2014)

رضا محمدی؛ حسین بازوبندی

دوره 8، شماره 13 ، فروردین 1400، ، صفحه 115-149

https://doi.org/10.22054/ls.2019.38440.1171

چکیده
  از جمله نظریه‌‌های نوینی که امروزه جایگاهی ویژه و کاربرد وسیعی در تحلیل متن و دیگر حوزه‌‌های زبان‌‌شناختی پیدا کرده نظریۀ نقش‌گرای نظام‌‌مند هلیدی و متیسن (2014) است. بر اساس این رویکرد، ساختار زبان متأثر از نقش‌‌هایی است که زبان در بافت ارتباطی و در جهان خارج به عهده دارد و این تأثیر به‌شکل سه فرانقش بازنمودی، متنی و بینافردی ...  بیشتر

بررسی ترتیب فراگیری جهت‌های زبان فارسی توسط غیرفارسی‌زبانان

قدرت جاودانی

دوره 5، شماره 7 ، فروردین 1397، ، صفحه 133-109

چکیده
  بنا بر یکی از فرضیه­های الگوی نظارت کراشن (1982)، فراگیری ساختارهای دستوری زبان دوم نیز، همانند زبان اول، با ترتیب خاصی صورت می­گیرد. تحقیقات متعدد انجام­ شده در این زمینه بیانگر وجود مراحل معینی طی فراگیری برخی ساختارهای دستوری زبان­ دوم است. در این پژوهش، به بررسی ترتیب فراگیری جهت­های زبان فارسی توسط غیرفارسی­زبانان پرداخته ...  بیشتر

وراثت و انگیختگی رابطه صورت و معنی در واژگان: نمونه‌هایی از واژه‌سازی زبان فارسی

عادل رفیعی؛ سارا ترابی

دوره 2، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 49-64

https://doi.org/10.22054/ls.2014.3105

چکیده
  مفهوم وراثتِ پیش‌فرض از مفاهیم اساسی مورد استفاده در رویکردهای شبکه‌ای است که دانش زبانی را متشکل از گره‌های ساختی در سطوح مختلف انتزاع و روابط سلسله‌مراتبی بین آن‌ها در نظر می‌گیرد. بر اساس این سازوکار، مشخصات مربوط به هر ویژگی از گره بالاتر به گره پایین‌تر به ارث می‌رسد، مگر آنکه گره پایین‌تر خود دارای مشخصات دیگری برای آن ...  بیشتر

غلت‌سازی در گویش کلهری

ابراهیم بدخشان؛ محمّد زمانی

دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1393، ، صفحه 97-116

https://doi.org/10.22054/ls.2014.1083

چکیده
  در این مقاله تلاش بر آن است تا با استفاده از نظریۀ بهینگی با رویکردی هم‌زمانی به تحلیل و توصیف فرایند غلت‌سازی در زبان کردی (گویش کلهری) پرداخته شود. در این مقاله نشان داده می‌شود که محدودیت [REL-const] که در بسیاری از زبان‌های دنیا (همانند زبان‌های نیجرـ‌کنگو) از رتبۀ بالایی در چینش محدودیت‌ها برخوردار است، در گویش کلهری رتبۀ پایینی ...  بیشتر

ارجاع، مصداق های واقعی و مصداق های گفتمانی

بهلول علائی

دوره 1، شماره 1 ، اسفند 1392، ، صفحه 109-130

https://doi.org/10.22054/ls.2014.29

چکیده
  نظریۀ ارجاع مستقیم در مورد برخی مسائل معنی‌شناختی، از جمله مسئلۀ ارجاع به لاوجود و مسئلۀ جایگزینی اسامی خاص هم‌مرجع در جمله‌های نگرش گزاره‌ای با مشکل مواجه می‌شود؛ زیرا تنها چیزی که در این نظریه معنی یک عبارت را تشکیل می‌دهد مصداقِ مرتبط با آن است. در این مقاله، سعی بر آن است که با تکیه بر آنچه «مصداق گفتمانی» نامیده می‌شود، ...  بیشتر

واکاوی فرهنگ و نقش آن در سیاست‌گذاری‌های/ برنامه‌ریزی‌های آموزش زبان (مطالعة موردی: آموزش زبان عربی در ایران)

محمد علی آذرشب؛ سعدالله همایونی

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1394، ، صفحه 116-89

https://doi.org/10.22054/ls.2016.7521

چکیده
  زبان به عنوان برترین پدیدة فرهنگی و تمدنی، یکی از مهارت‌هایی است که ما از سنت خارجی و اجتماع گویشوران کسب می‌کنیم. افزون بر این، زبان به عنوان مهم‌ترین عامل انتقال فرهنگ و میراث گذشته، نقش تعیین‌کننده‌ای در تبیین و ساماندهی افکار و اعتقادات افراد جامعه دارد که این عامل یکی از مؤلفه‌های اصلی تشکیل هویت، شخصیت و فرهنگ جوامع محسوب ...  بیشتر

مکان یابی در زبان فارسی

ایران عبدی؛ مهرداد نغزگوی کهن

دوره 6، شماره 9 ، شهریور 1398، ، صفحه 119-148

https://doi.org/10.22054/ls.2019.37744.1160

چکیده
  امکانات و روش‌های مکان‌یابی یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح در حوزۀ زبان‌شناسی شناختی است. زبان با استفاده از منابع و امکاناتی عینی مانند اعضای بدن، اشیاء و موارد موجود در طبیعت و فرایندها به مفهوم‌سازی جهت‌های مکانی می‌پردازد. هر زبان با توجه به مسائل تاریخی و فرهنگی خود، از برخی یا همۀ امکانات فوق استفاده می‌کند. با توجه به این ملاحظات، ...  بیشتر

گفتمان کاوی آیات 83 تا 98 سوره کهف با استناد بر تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف

سیده خدیجه میرباذل؛ معصومه ارجمندی

دوره 8، شماره 14 ، مهر 1400، ، صفحه 119-140

https://doi.org/10.22054/ls.2021.55535.1391

چکیده
  سؤالی که از دیرباز تا کنون مورّخان و عالمان دینی نتوانستند درباره مصداق آن به پاسخ قانع‌کننده‌ای برسند، ماجرای ذوالقرنین است که هم در تورات، انجیل، و هم در قرآن از آن سخن به میان آمده است. برخی او را پادشاه یمنی، بعضی اسکندر مقدونی ‌و بسیاری معتقدند او کوروش، پادشاه ایرانی است. نام «ذوالقرنین» سه بار در هجدهمین سورة قرآن (کهف، ...  بیشتر

رفتار معنایی تکواژهای همنام در زبان فارسی

راحله گندمکار؛ مهرانه معارفوند

دوره 9، شماره 16 ، مهر 1401، ، صفحه 119-140

https://doi.org/10.22054/ls.2020.51850.1327

چکیده
  مقالۀ حاضر به بررسی چگونگی تعبیر معنایی تکواژهای همنام در زبان فارسی در قالب رویکردی ادراکی ‏پرداخته است. در طول تاریخِ مطالعۀ معنیِ واژه‌­ها همواره دو دیدگاه غالب تکواژبنیاد و واژه‏‌بنیاد مطرح بوده‏‌اند. این پژوهش، ابتدا به طرح برخی معایب هر یک از این دو دیدگاه پرداخته است و سپس، به کمک 30 تکواژ همنام برگرفته از فرهنگ فشردة ...  بیشتر

آموزش مجازی زبان فارسی به غیرفارسی زبانان: یک جایگزین یا یک گزینه؟

رضامراد صحرائی؛ شهره سادات سجادی؛ شیوا مجیدی؛ امیرحسین مجیری

دوره 9، شماره 15 ، فروردین 1401، ، صفحه 123-156

https://doi.org/10.22054/ls.2021.59245.1435

چکیده
  کرونا پدیده‌ای است که بشر زندۀ کنونی پیش‌تر آن را تجربه نکرده و آنقدر این اتفاق به‌طور ناگهانی رخ داد که موجب تعطیلی بسیاری از کلاس‌های آموزش زبان فارسی در جهان گشت. در مرکز آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان دانشگاه علامه طباطبائی، 14 دانشجوی لبنانی در حال تحصیل بودند که می‌بایست برای مهر سال 1399 آمادۀ حضور در کلاس‌های تحصیلی ...  بیشتر